به جای سرمقاله

سخنان مقام معظم رهبری عبرتها و تجارب برجام و بایدها و نبایدهای پیش رو

اشاره: کشور جمهوری اسلامی ایران در سال 1394، فصلی جدید از دفتر تکامل خود را پشت سر گذاشت که اگر نبود درایت و راهبری رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای>، می رفت تا سرانجامی بس خطرناک و حادثه آفرین در انتظار آرمانها و ارزشهای اسلامی باشد؛ آن رویداد «توافق هسته ای بین کشور ایران و غرب» بود که با همۀ تفاسیر و تحلیلهای پیرامون آن، نیازمند دقت نظر رهبر فرزانه ایران اسلامی بود! هرچند در این راه به تمامی توصیه ها و سفارشهای ایشان توجه نشد و برخی مدیران اجرایی، بر رسیدن به این توافق (به هر قیمتی) تأکید داشتند.

حال پس از گذشت یک سال از این توافق، آراء و نظرات مختلفی پیرامون آن وجود دارد؛ نظراتی که برخی نگاه مثبت به این توافق دارند و برخی نگاهی منفی؛ هرچند در این بین هستند افرادی که قائل به «الجمع مهما امکن، أولی من الطرح» هستند.

در اینجا لازم است مروری بر سخنان و فرمایشات مقام معظم رهبری> پیرامون این مسئله بکنیم تا در تحلیل و نتیجه گیری پیرامون آن، دقیق تر باشیم.

سخنان ایشان را به چند دسته می توان تقسیم کرد:

الف. بصیرت دادن به خودی ها

1. جمهوری اسلامی تعهّدات خودش را انجام داد، [ولی ] آن طرفِ بدقولِ بدعهدِ بدحساب دارد دبّه می کند.[1]

2. [این بدعهدی و خدعه امریکایی ها در ماجرای برجام و سر باز زدن آنها از عمل به تعهداتشان، آن هم در شرایطی که جمهوری اسلامی همه پیش پرداختهایش را انجام داده است] خسارت محض[2] است.

3. خیلیها قبل از این تجربه هم می دانستند، امّا بعضی هم که نمی دانستند، حالا بدانند: در هر زمینۀ دیگری هم که با آمریکا شما بحث و مجادله کنید، شما کوتاه بیایید، تنازل کنید، باز او نقش مخرّب خودش را حفظ خواهد کرد؛ در همۀ زمینه ها: بحث حقوق بشر، بحث موشک، بحث تروریسم، بحث لبنان، بحث فلسطین؛ در هر قضیّه ای که شما به فرض - که البتّه محال است - از اصول خودتان، از مبانی خودتان کوتاه بیایید، صرف نظر بکنید، بدانید او کوتاه نخواهد آمد.[3]

ب. آگاهی بخشی از پیامدها

1. برنامۀ دشمن این است که توانمندی های جمهوری اسلامی را متوقّف کند؛ یا از بین ببرد یا اقلاًّ از رشد آنها جلوگیری کند.[4]

2. در قضیۀ هسته ای توافق شد و اسم این را گذاشتیم «برجام»؛ برجام دیگری در قضایای منطقه، برجام دیگری در قضایای قانون اساسی کشور؛ برجام ۲ و ۳ و ۴ و الی غیرذلک بایستی به وجود بیاید، تا ما بتوانیم راحت زندگی کنیم.[5]

3. اگر حتّی در مسئلۀ هسته ای هم همان جور که آنها دیکته می کنند ما پیش برویم و قبول کنیم دیکتۀ آنها را، باز هم حرکت مخرّب آنها و تحریمهای آنها برداشته نخواهد شد... چون با اصل انقلاب مخالفند.[6]

ج. یادآوری کاستی های برجام

1. [برجام خلل و فرجی دارد که] اگر این خلل وفُرَج بسته می شد، معایب کم تر می شد، یا منتفی می شد.[7]

2. [اگر در برجام همۀ موارد به دقت رعایت می شد، اکنون طرف مقابل به سادگی نمی توانست از عمل به تعهداتش شانه خالی کند. مانند لزوم گرفتن تضمین] کتبی از رئیس جمهور آمریکا.[8]

3. پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانۀ اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جملۀ آن اعلام کتبی رئیس جمهور آمریکا و اتّحادیۀ اروپا مبنی بر لغو تحریمها است.[9]

د. راهبردهای کنونی

1. در مقابل خطاهای آنها و کارشکنی آنها، ما بایستی توانایی هایمان را حفظ کنیم... ما با قدرت علمی و فنّاوری خودمان بود که آنچه از آمریکایی ها توانستیم بکَنیم در این قضیّه، کندیم؛ یعنی اگر توانایی بیست درصد نبود، اگر توانایی ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته نبود، قطعاً نمی توانستیم آنها را وادار کنیم به اینکه این چند هزار سانتریفیوژ را از ما قبول بکنند و بپذیرند و بهانه گیری نکنند؛ به خاطر آن اقتدار بود. این اقتدار اگر از بین برود، فشار آن طرف زیاد خواهد شد، هرچه این اقتدار بیش تر شد، قدرت این طرف برای فشار آوردن به طرف مقابل بیش تر خواهد شد؛ بنابراین این را باید حفظ کنیم.[10]

2. [انجام تمام اقدامات ممکن در مقابل کارشکنی های امریکا؛ یعنی] در برابر کارشکنی های آمریکا هر کاری که می توانند انجام بدهند.[11]

3. پیگیری حقوق پایمال شدۀ ملت ایران به علت تحریمها، در دستور کار قضائی قرار گیرد.[12]

4. حفظ هوشیاری نسبت به نیّات خصمانۀ دولت آمریکا.[13]

5. [پرهیز از توجیه تخلفات طرف مقابل؛ یعنی] مدام نگوییم تحریمها برداشته شده؛ نه، مسئلۀ معاملۀ بانکها حل نشده و بانکهای بزرگ معامله نمی کنند... این طرف آمریکایی این گناه بزرگ را انجام داده، این تخلّف بزرگ را کرده؛ نباید توجیه کنیم کار آمریکایی ها را.[14]

6. [دقت و مراقبت بیش تر هیئت نظارت بر برجام در دفاع از منافع ملی؛ به عبارتی دیگر] توقّع من از هیئت نظارت این است که دقّت بیش تری بکنند، مراقبت بیش تری بکنند و واقعاً هر نقطه ای را که احساس می کنند طرف مقابل در آن نقطه دارد خیانت می کند و بد عمل می کند، آنچه را وظیفۀ دفاع از منافع ملّی است، انجام بدهند.[15]

سخن پایانی

همین طور که معروف است "حق گرفتنی است"، آن هم از گرگی مثل آمریکا؛ باید از دهنش بیرون کشید؛ این جوری نیست که او بیاید دو دستی تقدیم کند. تا وقتی که حالا به طور کامل نقض نکرده اند، ما هم نقض نمی کنیم، لکن در مقابل خطاهای آنها و کارشکنی آنها، ما بایستی توانایی هایمان را حفظ کنیم.[16]

__________________________________________

[1]. بیانات معظم له در تاریخ 14/03/1395.

[2]. بیانات معظم له در تاریخ 01/01/1395.

[3]. بیانات معظم له در تاریخ 14/03/1395.

[4]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[5]. بیانات معظم له در تاریخ 01/01/1395.

[6]. بیانات معظم له در تاریخ 29/11/1393.

[7]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[8]. بیانات معظم له در تاریخ 29/07/1394.

[9]. بیانات معظم له در تاریخ 29/07/1394.

[10]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[11]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[12]. بیانات معظم له در تاریخ 09/04/1395.

[13]. بیانات معظم له در تاریخ 29/07/1394.

[14]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[15]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.

[16]. بیانات معظم له در تاریخ 25/03/1395.