(25) سوره فرقان این سوره در مکه نازل شده و 77 آیه است
اشاره
ص :2
محتوای سوره فرقان
این سوره به حکم آنکه از سوره های مکی است (1)بیشترین تکیه اش بر مسائل مربوط به مبدء و معاد،و بیان نبوت پیامبر ص،و مبارزه با شرک و مشرکان و انذار از عواقب شوم کفر و بت پرستی و گناه است.
این سوره در حقیقت از سه بخش تشکیل می شود:
بخش اول که آغاز این سوره را تشکیل می دهد منطق مشرکان را شدیدا در هم می کوبد،و بهانه جوئیهای آنها را مطرح کرده و پاسخ می گوید،و آنها را از عذاب خدا و حساب قیامت و مجازاتهای دردناک دوزخ بیم می دهد،و به دنبال آن قسمتهایی از سرگذشت اقوام پیشین را که بر اثر مخالفت با دعوت پیامبران گرفتار سخت ترین بلاها و کیفرها شدند،به عنوان درس عبرت،برای این مشرکان لجوج و حق ستیز بازگو می کند.
در بخش دوم برای تکمیل این بحث قسمتی از دلائل توحید و نشانه های عظمت خدا را در جهان آفرینش،از روشنایی آفتاب گرفته،تا ظلمت و تاریکی شب،و وزش بادها،و نزول باران،و زنده شدن زمینهای مرده،و آفرینش آسمانها و زمینها در شش دوران و آفرینش خورشید و ماه و سیر منظم آنها در بروج آسمانی
و مانند آن سخن می گوید.
در حقیقت بخش اول مفهوم"لا اله"را مشخص می کند و بخش دوم"الا اللّٰه"را.
بخش سوم فشرده بسیار جامع و جالبی از صفات مؤمنان راستین(عباد الرحمن)و بندگان خالص خدا است که در مقایسه با کفار متعصب و بهانه گیر و آلوده ای که در بخش اول مطرح بودند،موضع هر دو گروه کاملا مشخص می شود و چنان که خواهیم دید این صفات مجموعه ای است از اعتقادات،عمل صالح،مبارزه با شهوات،داشتن آگاهی کافی،و تعهد و احساس مسئولیت اجتماعی.
و نام این سوره از آیه اول آن گرفته شده که از قرآن تعبیر به"فرقان" (جدا کننده حق از باطل)می کند.
***
فضیلت سوره فرقان
در حدیثی از پیامبر ص چنین آمده است: من قرء سوره الفرقان بعث یوم القیامه و هو مؤمن ان الساعه آتیه لا ریب فیها،و ان اللّٰه یبعث من فی القبور: "کسی که سوره فرقان را بخواند(و به محتوای آن بیندیشد و در اعتقاد و عمل از آن الهام گیرد)روز قیامت مبعوث می شود در حالی که در صف مؤمنان به رستاخیز است،کسانی که یقین داشتند که قیامت فرا می رسد و خداوند مردگان را به زندگی جدید باز می گرداند" 1. در حدیث دیگری از"اسحاق بن عمار"از حضرت ابو الحسن موسی بن جعفر ع چنین نقل شده که به او فرمود: لا تدع قراءه سوره تبارک الذی نزل الفرقان علی عبده فان من قرأها فی کل لیله لم یعذبه ابدا و لم یحاسبه و کان منزله فی الفردوس الاعلی: "تلاوت سوره تبارک(فرقان)را ترک مکن چرا که هر کس آن را در هر شب بخواند خداوند او را هرگز عذاب نمی کند و او را مورد حساب قرار نمی دهد،و جایگاهش در بهشت برین است". 2و چنان که در تفسیر این سوره خواهیم دید آن چنان صفات بندگان خالص خدا در آن تشریح شده که هر کس براستی آن را از جان و دل بخواند و صفات و اعمال خود را بر آن منطبق سازد جایگاهش فردوس اعلی است.