آیات 38 تا 42

اشاره

فَجُمِعَ اَلسَّحَرَهُ لِمِیقٰاتِ یَوْمٍ مَعْلُومٍ (38) وَ قِیلَ لِلنّٰاسِ هَلْ أَنْتُمْ مُجْتَمِعُونَ (39) لَعَلَّنٰا نَتَّبِعُ اَلسَّحَرَهَ إِنْ کٰانُوا هُمُ اَلْغٰالِبِینَ (40) فَلَمّٰا جٰاءَ اَلسَّحَرَهُ قٰالُوا لِفِرْعَوْنَ أَ إِنَّ لَنٰا لَأَجْراً إِنْ کُنّٰا نَحْنُ اَلْغٰالِبِینَ (41) قٰالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ إِذاً لَمِنَ اَلْمُقَرَّبِینَ (42)

ترجمه:

38-سرانجام ساحران برای وعده گاه روز معینی جمع آوری شدند.

39-و به مردم گفته شد آیا شما نیز(در این صحنه)اجتماع می کنید.

40-تا اگر ساحران پیروز شوند ما از آنان پیروی کنیم.

41-هنگامی که ساحران آمدند،به فرعون گفتند:آیا اگر پیروز شویم پاداش مهمی خواهیم داشت؟ 42-گفت آری،و شما در این صورت از مقربان خواهید بود!

تفسیر:

ساحران از همه جا گرد آمدند

در این آیات صحنه دیگری از این داستان پر ماجرا نشان داده می شود:به دنبال پیشنهاد اطرافیان فرعون جمعی از ماموران زبده به شهرهای مختلف مصر روان شدند و در هر جا ساحران ماهر را جستجو کردند،"سرانجام جمعیت ساحران برای وعده گاه روز معین جمع آوری شدند"( فَجُمِعَ السَّحَرَهُ لِمِیقٰاتِ یَوْمٍ مَعْلُومٍ ).

و به تعبیر دیگر آنها را برای چنان روزی از قبل آماده کردند تا در موعد معین به میدان مبارزه گسیل شوند.

منظور از" یَوْمٍ مَعْلُومٍ "آن چنان که از آیات سوره اعراف استفاده می شود یکی از روزهای عید معروف مصریان بوده که موسی ع آن را برای مبارزه تعیین کرد،و هدفش این بود که مردم فرصت بیشتری برای حضور در صحنه داشته باشند،زیرا اطمینان به پیروزی خود داشت، و می خواست قدرت آیات الهی، و ضعف فرعون و دستیارانش بر همگان آشکار گردد،و نور ایمان در دلهای گروه بیشتری بدرخشد.

*** از مردم نیز برای حضور در این میدان مبارزه دعوت شد:"و به مردم گفته شد آیا شما در این صحنه اجتماع می کنید"؟!( وَ قِیلَ لِلنّٰاسِ هَلْ أَنْتُمْ مُجْتَمِعُونَ ).

این تعبیر نشان می دهد که ماموران فرعون در این زمینه بسیار حساب شده کار می کردند،آنها می دانستند اگر مردم را اجبار به حضور کنند،ممکن است واکنش منفی نشان دهند،چرا که هر کس فطرتا از اجبار گریزان است، لذا گفتند چنان که تمایل داشته باشید در این جلسه حضور پیدا کنید و قطعا این طرز بیان افراد زیادتری را به آن جلسه کشانید.

*** و به مردم گفته شد"هدف این است که اگر ساحران پیروز شوند که پیروزی آنها پیروزی خدایان ما است ما از آنان پیروی کنیم"،و آن چنان صحنه را گرم و داغ نمائیم که دشمن خدایان ما برای همیشه از میدان بیرون رود! ( لَعَلَّنٰا نَتَّبِعُ السَّحَرَهَ إِنْ کٰانُوا هُمُ الْغٰالِبِینَ ).

روشن است که وجود تماشاچیان بیشتر که ارتباط و پیوند با یک طرف مبارزه دارند هم مایه دلگرمی آنها است و به آنها روحیه می دهد،و هم سبب می شود که آنان نهایت کوشش خود را به کار گیرند،و هم در موقع پیروزی توانایی دارند چنان جنجالی بر پا کنند که حریف برای همیشه منزوی شود،و هم می توانند از آغاز مبارزه در طرف مقابل ایجاد وحشت کنند.

آری ماموران فرعون با این امیدها مایل بودند مردم را در صحنه حاضر کنند و موسی نیز حضور چنین جمعی را از خدا می خواست که بتواند منظور خود را به عالی ترین وجهی پیاده کند.

*** اینها همه از یک سو،از سوی دیگر"هنگامی که ساحران نزد فرعون آمدند و او را سخت در تنگنا دیدند به این فکر افتادند که برترین بهره گیری را کرده و امتیازهای مهمی از او بگیرند،به فرعون گفتند:آیا برای ما پاداش قابل ملاحظه ای خواهد بود اگر پیروز شویم"( فَلَمّٰا جٰاءَ السَّحَرَهُ قٰالُوا لِفِرْعَوْنَ أَ إِنَّ لَنٰا لَأَجْراً إِنْ کُنّٰا نَحْنُ الْغٰالِبِینَ ).

*** فرعون که سخت در این بن بست گرفتار و درمانده بود حاضر شد برترین امتیازها را به آنها بدهد،بلا فاصله"گفت:آری هر چه بخواهید می دهم،بعلاوه شما در این صورت از مقربان درگاه من خواهید بود"!( قٰالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ إِذاً لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ ).

در واقع فرعون به آنها گفت شما چه می خواهید؟یا مال است و یا مقام من هر دو را در اختیار شما می گذارم!

این تعبیر نشان می دهد که قرب به فرعون تا چه حد در آن محیط و جامعه دارای اهمیت بوده که او به عنوان یک پاداش بزرگ از آن یاد می کند، و در حقیقت پاداشی از این بالاتر نیست که انسان به قدرت مطلوبش نزدیک گردد.

اگر گمراهان قرب فرعون را برترین پاداش می شمردند،خدا پرستان آگاه پاداشی را بالاتر از قرب پروردگار نمی شمرند،حتی بهشت با تمام نعمتهایش را با یک جلوه ذات پاک او،معامله نمی کنند.

به همین دلیل شهیدان راه"اللّٰه"که باید برترین پاداشها را در برابر آن ایثار بزرگشان دریافت دارند به گواهی قرآن پاداش قرب الهی را می یابند، و تعبیر" عِنْدَ رَبِّهِمْ "شاهد گویای این واقعیت است.

و نیز به همین دلیل هر مؤمن پاکدل به هنگام انجام عبادت تنها چیزی را که می طلبد"قربه الی اللّٰه"است.