آیات 221 تا 227

12:45 - 1397/04/19

سوره الشعراء (26): آیات 221 تا 227

اشاره

هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلیٰ مَنْ تَنَزَّلُ اَلشَّیٰاطِینُ (221) تَنَزَّلُ عَلیٰ کُلِّ أَفّٰاکٍ أَثِیمٍ (222) یُلْقُونَ اَلسَّمْعَ وَ أَکْثَرُهُمْ کٰاذِبُونَ (223) وَ اَلشُّعَرٰاءُ یَتَّبِعُهُمُ اَلْغٰاوُونَ (224) أَ لَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وٰادٍ یَهِیمُونَ (225) وَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ مٰا لاٰ یَفْعَلُونَ (226) إِلاَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ وَ ذَکَرُوا اَللّٰهَ کَثِیراً وَ اِنْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ مٰا ظُلِمُوا وَ سَیَعْلَمُ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ (227)

ترجمه:

221-آیا به شما خبر بدهم،شیاطین بر چه کسی نازل می شوند؟ 222-بر هر دروغگوی گنهکار نازل می گردند.

223-آنها آنچه را می شنوند(به دیگران)القا می کنند و اکثرشان دروغگو هستند.

224-(پیامبر شاعر نیست)شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنان پیروی می کنند! 225-آیا نمی بینی آنها در هر وادی سرگردانند؟

226-و سخنانی می گویند که عمل نمی کنند! 227-مگر کسانی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند و یاد خدا بسیار می کنند و به هنگامی که مورد ستم واقع می شوند به دفاع از خویشتن(و مؤمنان) برمی خیزند(و از ذوق شعری خود کمک می گیرند)و بزودی آنها که ستم کردند می دانند که بازگشت شان به کجاست.

تفسیر:

پیامبر(ص)شاعر نیست

آیات فوق که آخرین آیات سوره شعراء است،بار دیگر به بحث آیات قبل پیرامون تهمت دشمنان به پیامبر ص درباره اینکه قرآن القائات شیاطین است بازمی گردد و با بیانی رسا و کوبنده مجددا به آنها پاسخ می دهد.

می گوید:"آیا به شما خبر بدهم شیاطین بر چه کسی نازل می شوند"؟! ( هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلیٰ مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیٰاطِینُ ).

*** "آنها بر هر دروغگوی گنهکار نازل می گردند"؟( تَنَزَّلُ عَلیٰ کُلِّ أَفّٰاکٍ أَثِیمٍ ) (1).

*** "شیاطین آنچه را می شنوند توأم با دروغهای بسیار به دوستان خود القاء می کردند،و اکثرشان دروغگو هستند"( یُلْقُونَ السَّمْعَ وَ أَکْثَرُهُمْ کٰاذِبُونَ ).

کوتاه سخن اینکه القائات شیطانی،نشانه های روشنی دارد که با آن نشانه ها می توان آن را بازشناخت،شیطان وجودی است ویرانگر و موذی و مخرب


1) "افاک"از ماده"افک"(بر وزن پلک)به معنی دروغ بزرگ است،بنا بر این "افاک"به معنی کسی است که فراوان دروغهای بزرگ می گوید،و"اثیم"از ماده "اثم"(بر وزن اسم)در اصل به معنی کاری است که انسان را از ثواب به تاخیر می اندازد و معمولا به معنی گناه به کار می رود،بنا بر این"اثیم"یعنی گنهکار.

و القائات او در مسیر فساد و تخریب است و مشتریان او دروغگویان گنهکارند، هیچیک از این امور بر قرآن و آورنده آن تطبیق نمی کند،و کمترین شباهتی با آن ندارد.

مردم آن محیط راه و رسم محمد ص را در صدق و امانت و صلاح شناخته بودند،محتوای قرآن نیز چیزی جز دعوت به توحید و حق و عدالت،و اصلاح در تمام زمینه ها ندارد،بنا بر این شما چگونه آن را متهم به القائات شیطان می کنید.

منظور از" أَفّٰاکٍ أَثِیمٍ "همان کاهنانی بودند که با شیاطین ارتباط داشتند و شیاطین گاه از طریق استراق سمع سخنان حقی از فرشتگان می شنیدند،و با اباطیل فراوانی می آمیختند،و به کاهنان منتقل می ساختند،آنها نیز دروغهایی بر آن نهاده و به مردم می گفتند و در کنار یک سخن راست،دهها دروغ می بافتند! مخصوصا بعد از نزول وحی و محروم گشتن،شیاطین از صعود به آسمانها و استراق سمع،آنچه را به کاهنان القاء می کردند،مشتی دروغ و اراجیف بود، با این حال چگونه می شد محتوای قرآن را با آن مقایسه کرد؟،و پیامبر امین راستگو را با مشتی کاهنان کذاب افاک سنجید؟! برای جمله" یُلْقُونَ السَّمْعَ "تفسیرهای گوناگونی کرده اند:

نخست اینکه ضمیری که در آن است به شیاطین بازمی گردد،و"سمع" به معنی مسموعات است،یعنی شیاطین،مسموعات خود را به دوستان خویش القا می کردند و اکثر آنها کاذبند(و دروغ فراوانی بر آن می نهند).

دیگر اینکه ضمیر آن،به دروغگویان گنهکاری بازمی گردد که گوش به سخنان شیاطین می دادند و یا آنچه را از شیاطین شنیده بودند به توده مردم القا می کردند.

ولی تفسیر اول صحیحتر به نظر می رسد (1).

*** در چهارمین آیه مورد بحث به پاسخ یکی دیگر از تهمتهای کفار به پیامبر اسلام ص که او را شاعر می خواندند می پردازد،زیرا همانگونه که در آیه 5 سوره انبیاء آمده است،گاه می گفتند: بَلْ هُوَ شٰاعِرٌ (او شاعر است)و حتی گاهی "شاعر مجنونش"می خواندند،چنان که در آیه 36 سوره صافات آمده: وَ یَقُولُونَ أَ إِنّٰا لَتٰارِکُوا آلِهَتِنٰا لِشٰاعِرٍ مَجْنُونٍ :"آنها می گویند آیا ما خدایان خود را به خاطر شاعر دیوانه ای رها کنیم"؟! قرآن در آیه مورد بحث با بیانی بسیار منطقی می گوید:خط مشی پیامبر از خط شعرا جدا است،شعرا در عالم خیال و پندار حرکت می کنند و او در عالمی مملو از واقع بینی برای نظام بخشیدن به جهان انسانی.

شعراء غالبا طالب عیش و نوشند،و در بند زلف و خال یار(مخصوصا شاعرانی که در آن عصر و در محیط حجاز می زیستند چنان که از نمونه اشعارشان پیدا است).

به همین دلیل"شعرا کسانی هستند که گمراهان از آنها پیروی می کنند" ( وَ الشُّعَرٰاءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغٰاوُونَ ).

*** سپس به دنبال آن این جمله را اضافه می کنند:"آیا ندیدی که آنها در هر وادی سرگردانند"؟!( أَ لَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وٰادٍ یَهِیمُونَ ) (2).

آنها غرق پندارها و تشبیهات شاعرانه خویشند،حتی هنگامی که قافیه ها


 1) زیرا"یلقون"از ماده"القاء"در این موارد به معنی منتقل ساختن اخبار و مطالب است،همانگونه که در آیه 53 سوره حج آمده" لِیَجْعَلَ مٰا یُلْقِی الشَّیْطٰانُ فِتْنَهً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ و جمله" أَکْثَرُهُمْ کٰاذِبُونَ "نیز تناسب با کار شیاطین دارد،و گرنه آنها که"افاک و دروغگو"هستند همه شان کاذبند نه اکثرشان(دقت کنید).
 2) "یهیمون"از ماده هیام(بر وزن قیام)به معنی راه رفتن بدون هدف است!

آنها را به این سمت و آن سمت بکشاند،در هر وادی سرگردان می شوند.

آنها غالبا در بند منطق و استدلال نیستند،و اشعارشان از هیجاناتشان تراوش می کند،و این هیجانات و جهشهای خیالی هر زمان،آنان را به وادی دیگری سوق می دهد.

هنگامی که از کسی راضی و خشنود شوند او را با مدائح خود به اوج آسمانها می برند،هر چند مستحق قعر زمین باشد،و از او فرشته زیبایی می سازند هر چند شیطان لعینی باشد! و هنگامی که از کسی برنجند چنان به هجو او می پردازند که گویی می خواهند به اسفل السافلینش بکشانند،هر چند موجودی آسمانی و پاک باشد.

آیا محتوای حساب شده قرآن با زمینه های فکری شاعران،مخصوصا با شاعران آن محیط که کاری جز وصف شراب و جمال معشوق و خط یار و مدح قبیله های مورد نظر و ذم و هجو دشمنان نداشتند،هیچ شباهتی دارد.

*** بعلاوه شاعران معمولا مردان بزمند نه جنگاوران رزم،اهل سخنند نه عمل،لذا در آیه بعد اضافه می کند:"آیا نمی بینی که آنها سخنانی می گویند که عمل نمی کنند"( وَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ مٰا لاٰ یَفْعَلُونَ ).

اما پیامبر اسلام ص سر تا پا عمل است،و حتی دشمنان او وی را به عزم راسخ و استقامت عجیبش و اهمیت دادن به جنبه های عملی مسائل می ستایند شاعر کجا و پیامبر اسلام کجا؟ از جمع بندی بیانات فوق چنین استفاده می شود که قرآن سه نشانه برای این گروه از شعراء بیان کرده است:

نخست اینکه پیروان آنها گروه گمراهانند،و با الگوهای پنداری و خیالی از واقعیتها می گریزند.

دیگر آنکه آنها مردمی بی هدفند و خط فکری آنها به زودی دگرگون می شود،و تحت تاثیر هیجانها به آسانی تغییر می پذیرند.

سوم اینکه آنها سخنانی می گویند که به آن عمل نمی کنند،حتی در آنجا که واقعیتی را بیان می دارند خود مرد عمل نیستند.

اما هیچیک از این اوصاف سه گانه بر پیامبر اسلام ص تطبیق نمی کند،او درست نقطه مقابل این حرفها است.

*** ولی از آنجا که در میان شاعران افراد پاک و هدفداری پیدا می شوند که اهل عمل و حقیقتند،و دعوت کننده به راستی و پاکی(هر چند از این قماش شاعران در آن محیط کمتر یافت می شد)قرآن برای اینکه حق این هنرمندان با ایمان و تلاشگران صادق،ضایع نگردد،با یک استثناء صف آنها را از دیگران جدا کرده،می گوید:"مگر کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند" ( إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ ).

شاعرانی که هدف آنها تنها شعر نیست،بلکه در شعر،هدفهای الهی انسانی می جویند،شاعرانی که غرق در اشعار نمی شوند و غافل از خدا،بلکه"خدا را بسیار یاد می کنند"و اشعارشان مردم را به یاد خدا وا می دارد( وَ ذَکَرُوا اللّٰهَ کَثِیراً ).

"و به هنگامی که مورد ستم قرار می گیرند،از این ذوق خویش،برای دفاع از خویشتن و مؤمنان به پا می خیزند"( وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ مٰا ظُلِمُوا ).

و اگر به هجو و ذم گروهی با اشعارشان می پردازند،به خاطر این است که از حق در برابر حمله و هجوم شعری آنان دفاع می کنند.

و به این ترتیب چهار صفت برای این شاعران با هدف بیان کرده:"ایمان"،"عمل صالح""بسیار به یاد خدا بودن"و"در برابر ستمها بپا خواستن و از نیروی شعر برای دفع آن کمک گرفتن"است.

و از آنجا که بیشتر آیات این سوره دلداری به پیامبر ص و مؤمنان اندک آن روز در برابر انبوه دشمنان است،و نیز از آنجا که بسیاری از آیات این سوره در مقام دفاع از پیامبر ص در برابر تهمتهای ناروا نازل شده،سوره را با یک جمله پر معنی تهدید آمیز به این دشمنان لجوج پایان داده،می گوید:

"به زودی آنها که ستم کردند می دانند که بازگشتشان به کجا است و سرنوشتشان چگونه است"؟!( وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ ).

گرچه بعضی از مفسران،خواسته اند این بازگشت و سرنوشت را منحصرا همان آتش دوزخ،معرفی کنند،ولی هیچگونه دلیلی برای محدود ساختن آن نداریم،بلکه ممکن است شکستهای پی در پی که در جنگهای بدر و مانند آن دامن آنها را گرفت و ضعف و ذلتی که سرانجام در این دنیا نصیبشان شد علاوه بر شکست آخرت در مفهوم این تهدید جمع باشد.

***

نکته ها:

اشاره
1-چرا پیامبر(ص)را متهم به شعر می کردند؟

چنان که گفتیم از آیات مختلف قرآن استفاده می شود که یکی از تهمتهای رایج که به پیامبر اسلام ص می بستند،شعر و شاعری بود و آیات فوق نیز پاسخی بود به چنین اتهامی.

آنها به خوبی می دانستند که قرآن کمترین شباهت به شعر ندارد،نه از نظر ظاهر یعنی نظم و وزن و قافیه شعری،و نه از نظر محتوا،تشبیهات و تخیلات و تغزلات شاعرانه.

ولی آنها چون جاذبه فوق العاده قرآن را در افکار مردم می دیدند،و آهنگ دلنشین آن را در درون جان خویش احساس می کردند،برای پرده افکندن بر این نور الهی گاه آن را سحر می نامیدند،چرا که نفوذ مرموز در افکار داشت،و گاه شعر می خواندند،چرا که دلها را تکان می داد و به همراه خود می برد! آنها در حقیقت می خواستند مذمت کنند،اما با این سخن مدح می کردند و این گفتارشان سند زنده ای بود بر نفوذ خارق العاده قرآن در افکار و دلها.

قرآن درباره پیامبر اسلام ص می فرماید: وَ مٰا عَلَّمْنٰاهُ الشِّعْرَ وَ مٰا یَنْبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلاّٰ ذِکْرٌ وَ قُرْآنٌ مُبِینٌ لِیُنْذِرَ مَنْ کٰانَ حَیًّا :"ما شعر به او نیاموختیم و شعر و شاعری شایسته او نیست،بلکه این ذکر و بیداری است و قرآنی است آشکار تا افرادی که روح حیات در کالبدشان است انذار کند"(یس-69).

***

2-شعر و شاعری در اسلام

بدون شک ذوق شعر،و هنر شاعری مانند همه سرمایه های وجودی انسان در صورتی ارزشمند است که در یک مسیر صحیح به کار افتد و از آن بهره گیری مثبت و سازنده شود،اما اگر به عنوان یک وسیله مخرب برای ویران کردن بنیان اعتقاد و اخلاق جامعه و تشویق به فساد و بی بند و باری مورد استفاده واقع شود، و یا انسانها را به پوچی و بیهودگی و خیال پروری سوق دهد،یا تنها یک سرگرمی بی محتوی تلقی گردد،بی ارزش و حتی زیانبار است.

و با این جمله پاسخ این سؤال روشن می شود که بالآخره از آیات فوق چنین می فهمیم که شاعر بودن خوبست یا بد؟زشت است یا زیبا؟و اسلام با شعر موافق است یا مخالف؟.

پاسخ این سخن آن است که ارزیابی اسلام در این زمینه روی"هدفها" و"جهت گیریها"و"نتیجه ها"است،به گفته امیر مؤمنان علی ع هنگامی که گروهی از یارانش در یکی از شبهای ماه مبارک رمضان به هنگام افطار،سخن به شعر و شاعران کشیدند،آنها را مخاطب ساخته فرمود: اعلموا ان ملاک امرکم الدین،و عصمتکم التقوی،و زینتکم الادب،و حصون اعراضکم الحلم:

"بدانید ملاک کار شما دین است،و مایه حفظ شما تقوی است،زینت شما ادب و دژهای محکم آبروی شما،حلم و بردباری است" (1).

اشاره به اینکه شعر وسیله ای است و معیار ارزیابی آن هدفی است که شعر در راه آن به کار گرفته می شود.

اما متاسفانه در طول تاریخ ادبیات اقوام و ملل جهان،از شعر سوء استفاده فراوان شده است،و این ذوق لطیف الهی در محیطهای آلوده آن چنان به ننگ کشیده شده است که گاه از مؤثرترین عوامل فساد و تخریب بوده است،مخصوصا در عصر جاهلیت که دوران انحطاط فکری و اخلاقی قوم عرب بود،"شعر"و"شراب" و"غارت"همواره در کنار هم قرار داشتند! ولی چه کسی می تواند این حقیقت را انکار کند که اشعار سازنده و هدفدار در طول تاریخ حماسه های فراوان آفریده است،و گاه قوم و ملتی را در برابر دشمنان خونخوار و ستمگر آن چنان بسیج کرده که بی پروا از همه چیز بر صف دشمن زده و قلب او را شکافته اند.

در دورانی که شاهد و ناظر بارور شدن انقلاب اسلامی بودیم با چشم خود دیدیم که اشعار موزون و شعارهایی که در قالب شعر ریخته می شد چه شور و هیجان و جنبشی می آفرید و چگونه خونها را در رگها به جوش می آورد،و صفوف انسانها را به خروش وامی داشت،و چگونه این اشعار کوتاه و ساده،اما حماسی و هیجان انگیز لرزه بر اندام دشمن می انداخت،و پایه های کاخشان را متزلزل می ساخت.

و نیز چه کسی می تواند انکار کند که گاه یک شعر اخلاقی آن چنان در اعماق جان انسان نفوذ می کند که یک کتاب بزرگ و پر محتوا کار آن را انجام نمی دهد.

آری همانگونه که در حدیث معروف از پیامبر گرامی اسلام ص نقل شده:


 1) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 20 ص 461.

ان من الشعر لحکمه،و ان من البیان لسحرا: "بعضی از اشعار،حکمت است، و پاره ای از سخنان،سحر" (1)!گاهی اشعار غوغا به پا می کند.

گاه کلمات موزون شاعرانه،برندگی شمشیر،و نفوذ تیر را در قلب دشمن دارد،چنان که در حدیثی از پیامبر اسلام ص می خوانیم در مورد چنین اشعاری فرمود:

و الذی نفس محمد بیده فکانما تنضهونهم بالنیل!: "به آن کسی که جان محمد ص در دست قدرت او است،با این اشعار گویی تیرهایی به سوی آنها پرتاب می کنید"! (2).

این سخن را آنجا فرمود:که دشمن با اشعار هجوآمیزش برای تضعیف روحیه مسلمانان تلاش می کرد،پیامبر ص دستور داد که در مذمت آنان و تقویت روحیه مؤمنین،شعر بسرایند.

و در مورد یکی از شعرای مدافع اسلام فرمود:اهجهم فان جبرئیل معک!:"آنها را هجو کن که جبرئیل با تو است" (3).

مخصوصا هنگامی که"کعب بن مالک"شاعر با ایمانی که در تقویت اسلام شعر می سرود از پیامبر ص پرسید یا رسول اللّٰه درباره شعر،این آیات مذمت آمیز نازل شده،چه کنم؟فرمود:

ان المؤمن یجاهد بنفسه و سیفه و لسانه:

"مؤمن با جان و شمشیر و زبانش در راه خدا جهاد می کند" (4).

از ائمه اهل بیت ع نیز توصیف فراوانی درباره اشعار و شعرای با هدف، و دعا در حق آنان،و جایزه فراوان به آنها،رسیده است که اگر بخواهیم به نقل


 1) این حدیث را گروه زیادی از دانشمندان اسلام اعم از شیعه و اهل تسنن در کتابهای خود آورده اند(به کتاب الغدیر ج 2 ص 9 مراجعه فرمائید).
 2) مسند احمد جلد 3 ص 460.
 3) مسند احمد جلد 4 صفحه 299.
 4) تفسیر قرطبی جلد 7 ص 4869.

آنها بپردازیم سخن به درازا می کشد.

ولی افسوس که در طول تاریخ،گروهی این هنر بزرگ و ذوق لطیف ملکوتی را که از زیباترین مظاهر آفرینش است آلوده کرده اند،و از اوج آسمان به حضیض مادیگری سقوطش دادند،آن قدر دروغ گفتند که ضرب المثل معروف "احسنه اکذبه"(بهترین شعر دروغترین آن است)به وجود آمد.

گاه آن را در خدمت ظالمان و جباران درآوردند و به خاطر صله ناچیزی آن چنان تملق و چاپلوسی کردند که نه کرسی فلک را اندیشه آنان به زیر پای نهاد،"تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان زند"! و گاه در وصف عیش و شراب و رسوایی و ننگ آن قدر پیش رفتند که قلم از ذکر آن شرم دارد.

گاه آتش جنگهایی با اشعار خود برافروختند،و انسانها را برای غارت و کشتار به جان هم انداختند و صفحه زمین را از خون بی گناهان رنگین ساختند.

ولی در مقابل،شعرای با ایمان و پر همتی بودند که باج به فلک نمی دادند،و این قریحه ملکوتی را در طریق آزادگی انسانها و پاکی و تقوا،و مبارزه با دزدان و غارتگران و جباران به کار گرفتند و به اوج افتخار رسیدند.

گاهی در دفاع از حق،اشعاری گفتند که با هر بیتی،بیتی در جنت برای خود خریدند (1)و گاه در دورانهای خفقان باری که حکام بیدادگر همچون"بنی امیه" و"بنی عباس"،نفسها را در سینه ها حبس کرده بودند با گفتن قصیده ای همچون قصیده"مدارس آیات"قلبها را جلا دادند،و پرده های دروغ و تزویر را کنار


 1) از امام صادق(ع)نقل شده که فرمود: من قال فینا بیت شعر بنی اللّٰه له بیتا فی الجنه: "هر کسی درباره ما بیت شعری بگوید خدا خانه ای در بهشت برای او بنا می کند"(الغدیر ج 2 ص 3).

زدند،گویی روح القدس این اشعار را بر زبان آنها جاری می ساخت (1).

و گاه برای ایجاد حرکت در توده های رنجدیده که احساس حقارت می کردند اشعاری می سرودند و شور و حماسه و هیجان می آفریدند.

و قرآن درباره اینها می گوید: إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ وَ ذَکَرُوا اللّٰهَ کَثِیراً وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ مٰا ظُلِمُوا .

جالب اینکه این گروه از شاعران،گاهی چنان آثار جاودانه ای از خود به یادگار گذاشتند که پیشوایان بزرگ اسلام،طبق بعضی از روایات،مردم را به حفظ اشعار آنها توصیه می فرمودند،چنان که درباره اشعار"عبدی" از"امام صادق" ع نقل شده که فرمود:

یا معشر الشیعه علموا اولادکم شعر العبدی،فانه علی دین اللّٰه: "به فرزندان خود،اشعار عبدی را بیاموزید که او بر دین خدا است" (2).

این بحث را با یکی از اشعار معروف عبدی که در زمینه خلافت و جانشینی پیامبر اسلام ص سروده پایان می دهیم: و قالوا رسول اللّٰه ما اختار بعده اماما و لکنا لأنفسنا اخترنا! اقمنا اماما ان اقام علی الهدی اطعنا،و ان ضل الهدایه قومنا! فقلنا اذا انتم امام امامکم بحمد من الرحمن تهتم و لا تهمنا و لکننا اخترنا الذی اختار ربنا لنا یوم خم ما اعتدینا و لا حلنا! و نحن علی نور من اللّٰه واضح فیا رب زدنا منک نورا و ثبتنا! :"آنها گفتند رسول خدا ص برای بعد از خود کسی را به عنوان امام انتخاب نکرده است ولی ما خود انتخاب می کنیم.


 1) در حدیث دیگری از امام صادق(ع)می خوانیم: ما قال فینا قائل بیت شعر حتی یؤید بروح القدس (عیون اخبار الرضا).
 2) نور الثقلین جلد 4 ص 71.

ما امامی برمی گزینیم اگر بر طریق هدایت بود اطاعتش می کنیم،و اگر از طریق گمراهی رفت او را صاف می کنیم!(و یا کنار می گذاریم).

ما به آنها گفتیم در این صورت شما امام خود هستید،شما سرگردان شدید و ما سرگردان نیستیم.

ولی ما همان را برگزیدیم که پروردگار ما برای ما روز غدیر خم برگزیده و از آن کمترین انحراف و عدولی نخواهیم داشت.

ما بر نور واضح الهی هستیم،پروردگارا بر نورانیت ما بیفزا و ما را ثابت قدم بدار" (1).

***

3-ذکر خدا

در آیات فوق خواندیم که یکی از ویژگیهای شاعران با هدف این است که خدا را بسیار یاد می کنند.

در حدیثی از امام صادق ع می خوانیم که فرمود:مراد از"ذکر کثیر" تسبیح فاطمه زهرا(سلام اللّٰه علیها)است(که مشتمل بر تکبیر و حمد و تسبیح است).

و در حدیث دیگری از همان امام ع می خوانیم که فرمود:"یکی از سختترین و مهمترین اموری که خدا بر خلق،فرض کرده است،ذکر کثیر خدا است، سپس فرمود:منظورم این نیست که

"سبحان اللّٰه و الحمد للّٰه و لا اله الا اللّٰه و اللّٰه اکبر" بگویند،اگر چه این هم جزئی از آن است،و لکن:

ذکر اللّٰه عند ما احل و حرم،فان کان طاعه عمل بها،و ان کان معصیه ترکها: "منظور یاد کردن خدا است به هنگامی که انسان با حلال و حرام مواجه می شود،اگر اطاعت خدا باشد آن را انجام دهد و اگر معصیت باشد ترک گوید" (2).

***


 1) الکنی و الالقاب ج 2 ص 455.
 2) اصول کافی.

پروردگارا!قلب ما را از یاد خودت سرشار کن تا در هر جریانی آنچه رضای تو است برگزینیم و از آنچه موجب خشم و غضب تو است چشم بپوشیم.

خداوندا:زبان ما را گویا،قلم ما را توانا،و قلب ما را پر اخلاص گردان، تا همه را در راه تو،و برای رضای تو به کار گیریم-آمین رب العالمین.

پایان سوره شعراء دهم رجب 1403 هجری قمری سالروز تولد حضرت امام جواد(ع) اردیبهشت 1362 هجری شمسی

برچسب‌ها: