(27) سوره نمل این سوره در"مکه"نازل شده،و عدد آیات آن 93 است
اشاره
محتوای سوره نمل
این سوره-چنان که گفتیم-در مکه نازل شده،و معروف این است بعد از سوره شعراء بوده است.
محتوای این سوره از نظر کلی همان محتوای سوره های مکی است،از نظر اعتقادی بیشتر روی مبدء و معاد تکیه می کند،و از قرآن و وحی و نشانه های خدا در عالم آفرینش و چگونگی معاد و رستاخیز،سخن می گوید و از نظر مسائل عملی و اخلاقی،بخش قابل ملاحظه ای از سرگذشت پنج پیامبر بزرگ الهی،و مبارزات آنها با اقوام منحرف بحث می کند،تا هم دلداری و تسلی خاطر برای مؤمنانی باشد که مخصوصا در آن روز در مکه در اقلیت شدید قرار داشتند،و هم هشداری باشد برای مشرکان لجوج و بیدادگر که سرانجام کار خویش را در صفحه تاریخ طاغیان گذشته ببینند،شاید بیدار شوند و به خود آیند.
یکی از امتیازات این سوره بیان بخش مهمی از داستان"سلیمان"و"ملکه سبأ"و چگونگی ایمان آوردن او به توحید،و سخن گفتن پرندگانی،همچون هدهد،و حشراتی همچون مورچه،با سلیمان است.
این سوره به خاطر همین معنی،سوره"نمل"(مورچه)نامیده شده، و عجب اینکه در بعضی از روایات به نام سوره سلیمان آمده است،(گاه سوره سلیمان و گاه مورچه!)و چنان که خواهیم دید این نامگذاریها بسیار حساب شده است،این نامگذاریها که از تعلیمات پیامبر ص سرچشمه می گرفته،گاهی بیانگر واقعیات مهمی است که در شرایط عادی،مردم از آن غافلند.
ضمنا این سوره از علم بی پایان پروردگار،و نظارت او بر همه چیز در عالم هستی،و حاکمیت او در میان بندگان که توجه به آن،اثر تربیتی فوق العاده ای در انسان دارد سخن می گوید.
این سوره با"بشارت"شروع می شود،و با"تهدید"پایان می یابد،بشارتی که قرآن برای مؤمنان آورده،و تهدید به اینکه خداوند از اعمال شما بندگان غافل نیست.
***
فضیلت سوره نمل
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام ص چنین آمده است: من قرء طس سلیمان کان له من الاجر عشر حسنات،بعدد من صدق سلیمان،و کذب به، و هود و شعیب و صالح و ابراهیم و یخرج من قبره و هو ینادی لا اله الا اللّٰه: "هر کس سوره طس سلیمان(سوره نمل)را بخواند خداوند به تعداد کسانی که سلیمان را تصدیق و یا تکذیب کردند،و همچنین هود و شعیب و صالح و ابراهیم را،ده حسنه به او می دهد،و به هنگام رستاخیز که از قبرش بیرون می آید،ندای لا اله الا اللّٰه سر می دهد" 1. هر چند در این سوره،سخن از موسی و سلیمان و داود و صالح و لوط است و سخنی از هود و شعیب و ابراهیم به میان نیامده،ولی از این جهت که همه انبیاء از نظر دعوت یکسانند،این تعبیر جای تعجب نیست. در حدیث دیگری از امام صادق ع می خوانیم:هر کس طواسین ثلاث (سوره شعراء و نمل و قصص که همه با طس شروع شده اند)را در شب جمعه بخواند از اولیاء اللّٰه خواهد بود،و در جوار او و سایه لطف و حمایتش قرار می گیرد" 2. ***