سوره سبا

(34) سوره"سبا" در"مکه"نازل شده و دارای 54 آیه است

محتوای سوره سبا

این سوره که به مناسبت شرح سرگذشت قوم"سبا"به نام"سبا"نامیده شده از سوره های"مکی"است،و می دانیم محتوای سوره های مکی معمولا بیان معارف اسلامی و ریشه های اعتقادی مخصوصا"مبدء"و"معاد"و"نبوت"است.

و بیشترین بحث این سوره نیز روی همین امور دور می زند،چرا که مسلمانان در دوران مکه می بایست از نظر عقائد ساخته می شدند،و برای پرداختن به فروع و تشکیل حکومت اسلامی و پیاده کردن تمام برنامه های اسلامی،آماده می گردیدند.

به طور کلی باید گفت محتوای این سوره ناظر به پنج مطلب است:

1-"مساله توحید"و قسمتی از نشانه های خداوند در عالم هستی،و صفات پاک او از جمله"توحید""ربوبیت"و"الوهیت".

2-"مساله معاد"که از همه مسائل در این سوره بیشتر مطرح شده،از طرق مختلف در باره آن بحثهای گوناگونی عنوان گردیده.

3-"مساله نبوت انبیای پیشین و مخصوصا پیامبر اسلام"و پاسخ به بهانه- جوییهای دشمنان در باره او،و بیان پاره ای از معجزات انبیاء سلف.

4-بیان بخشی از نعمتهای بزرگ خدا و سرنوشت شکرگزاران و کفران کنندگان،ضمن بیان گوشه ای از زندگی سلیمان و قوم سبا.

5-دعوت به تفکر و اندیشه و ایمان و عمل صالح و تاثیر این عوامل در سعادت

ص :3

و نیکبختی بشر،و مجموعا برنامه جامعی را برای تربیت جستجوگران حق تشکیل می دهد.

***

فضیلت این سوره

در روایات اسلامی در باره اهمیت این سوره و تلاوت آن تعبیرات جالبی دیده می شود: از جمله در حدیثی از پیامبر اسلام ص چنین می خوانیم: "من قرا سوره سبا لم یبق نبی و لا رسول الا کان له یوم القیامه رفیقا و مصافحا: "کسی که سوره"سبا"را بخواند در قیامت تمام انبیاء و رسولان رفیق و همنشین او خواهند بود،و همگی با او مصافحه می کنند" 1. در حدیث دیگری از امام صادق ع چنین نقل شده است: من قرء الحمدین جمیعا،سبأ و فاطر،فی لیله لم یزل لیلته فی حفظ اللّٰه تعالی و کلائه، فان قرأهما فی نهاره لم یصبه فی نهاره مکروه،و اعطی من خیر الدنیا و خیر الآخره ما لم یخطر علی قلبه و لم یبلغ مناه: "کسی که دو سوره ای را که با حمد آغاز می شود(سوره سبا و فاطر) در یک شب بخواند،تمام آن شب را در حفظ و حراست الهی خواهد بود،و اگر آن دو را در روز بخواند هیچ مکروهی به او نمی رسد،و آن قدر از خیر دنیا و آخرت به او داده می شود که هرگز به قلبش خطور نکرده،و فکر و آرزویش به آن نرسیده است"! 2. همانگونه که در آغاز هر سوره ای یادآور شده ایم،مسلما این پاداشهای عظیم نصیب کسانی نمی شود که تنها به خواندن و لقلقه زبان قناعت کنند،بلکه خواندن باید مقدمه ای باشد برای اندیشیدن که آن نیز انگیزه عمل است. مثلا کسی که این سوره را می خواند از این نکته با خبر می شود که"قوم سبا"بر اثر کفران نعمتهای بی حساب الهی چنان زندگانیشان در هم کوبیده شد که عبرت همگان گشتند و سرنوشت آنها ضرب المثلی برای جهانیان شد، چنین انسانی به شکر نعمت،شکری آمیخته با جنبه های عملی می پردازد،و شاکران نعمت خداوند در حفظ و امان او خواهند بود. در این زمینه شرح بیشتری در آغاز سوره نور داده ایم. ***