سوره فاطر

محتوای سوره فاطر:

این سوره که گاه سوره"فاطر"و گاه سوره"ملائکه"نامیده شده(به خاطر سر آغاز آن که با عنوان"فاطر"و"ملائکه"شروع می شود)از سوره های مکی است،هر چند بعضی دو آیه آن را استثنا کرده و مدنی شمرده اند(آیات 29 و 32) ولی هیچ دلیل روشنی بر این استثناء در دست نیست.

و از آنجا که این سوره مکی است محتوای عمومی سوره های مکی یعنی سخن از"مبدء"و"معاد"و"مبارزه با شرک"،و دعوت رسالت انبیا،و ذکر نعمتهای پروردگار و سرنوشت مجرمان در روز جزا در آن کاملا منعکس است.

آیات این سوره را در پنج بخش می توان خلاصه کرد.

1-بخش مهمی از آیات این سوره پیرامون نشانه های عظمت خداوند در عالم هستی و دلائل توحید سخن می گوید.

2-بخش دیگری از آن از ربوبیت پروردگار و تدبیر او نسبت به عموم جهان و خصوص انسان و خالقیت و رازقیت او و آفرینش انسان از خاک و مراحل تکامل او بحث می کند.

3-بخش دیگر پیرامون معاد و نتائج اعمال در آخرت،و رحمت گسترده الهی در این جهان،و سنت تخلف ناپذیر او در باره مستکبران است.

4-قسمتی از آیات آن نیز اشاره به مساله رهبری انبیا و مبارزه پی گیر و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت و دلداری پیامبر اسلام ص در این زمینه می باشد.

5-سرانجام بخشی از آن بیان مواعظ و اندرزهای الهی در زمینه های مختلف است که مکمل بحثهای گذشته می باشد.

بعضی از مفسران تمام این سوره را در یک حلقه خلاصه کرده اند و آن مساله قاهریت خداوند در تمام زمینه هاست (1).

این سخن گرچه با توجه به قسمت قابل توجهی از آیات سوره متناسب به نظر می رسد،ولی در عین حال وجود بخشهای مختلف دیگر را در این سوره نمی توان انکار کرد.

***

فضیلت این سوره:

در حدیثی از پیامبر ص آمده است: من قراء سوره الملائکه دعته یوم القیامه ثلاثه ابواب من الجنه ان ادخل من ای الأبواب شئت!: "هر کس سوره فاطر را بخواند در روز قیامت سه در از درهای بهشت او را به سوی خود دعوت می کند که از هر کدام می خواهی وارد شو"! 2. با توجه به اینکه می دانیم درهای بهشت همان عقائد و اعمال صالحی است که سبب وصول به بهشت می شود،همانگونه که در بعضی از روایات دری به عنوان باب المجاهدین یا مانند آن ذکر شده ممکن است این روایت اشاره به ابواب سه گانه اعتقاد به توحید،معاد و رسالت پیامبر ص باشد. در حدیث دیگری از امام صادق ع می خوانیم:دو سوره در قرآن مجید (پشت سر هم قرار دارد)سوره سبا و سوره فاطر که با"الحمد للّٰه"آغاز می شود، هر کسی آنها را در شب بخواند خدا او را در کنف حمایت خود حفظ می کند، و هر کس در روز بخواند ناراحتی به او نمی رسد،و آن قدر خدا خیر دنیا و آخرت به او می بخشد که بر قلب کسی خطور نکرده،و آرزوی کسی به آن نرسیده است" 1. چنان که قبلا هم گفته ایم قرآن برنامه عمل است،و تلاوت آن سر آغازی است برای تفکر و ایمان،و آن نیز وسیله ای است برای عمل به محتوای آن و این همه پاداشهای عظیم نیز از همین جا و با همین شرائط تحقق می یابد(دقت کنید). ***