محتوای سوره"فصلت"
این سوره به حکم اینکه از سوره های مکی است ویژگیهای سوره های مکی را که تاکید بر معارف اسلامی و مسائل اعتقادی و انذار و بشارت است در بردارد، و در عین حال مسائلی در آن مطرح است که در سوره های دیگر قرآن مطرح نشده، و از مختصات این سوره است.
رویهمرفته محتوای این سوره را می توان در چند بخش خلاصه کرد:
1-توجه به قرآن و بحثهای فراوانی پیرامون آن که در آیات مختلف این سوره آمده است،و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه 41 و 42 این سوره به آن اشاره شده است،و صریحا می گوید:"این کتابی است شکست ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد"و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ،و همچنین موضعگیریهای سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می کردند.
2-توجه به آفرینش آسمان و زمین،مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل(دخان)و مراحل پیدایش کره زمین و کوه ها و گیاهان و حیوانات.
3-اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین،از جمله قوم عاد و ثمود،و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان موسی ع.
4-انذار و تهدید مشرکان و کافران مخصوصا با ذکر آیات تکان دهنده ای در باره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان،و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می گیرند.
5-پاره ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهای آن.
6-مواعظ و اندرزهای گوناگون که در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می بخشد،مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق،و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند.
7-سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهی پیرامون"آیات آفاقی و انفسی پروردگار"و بازگشتی بر مساله معاد پایان می بخشد.
***
فضیلت تلاوت این سوره
در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام می خوانیم: من قرا"حم السجده" اعطی بکل حرف منها عشر حسنات: "هر کس که"حم سجده"را بخواند خداوند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او عطا می کند" 1. در حدیث دیگری از امام صادق ع آمده است: من قرا"حم السجده" کانت له نورا یوم القیامه مد بصره،و سرورا،و عاش فی هذه الدنیا مغبوطا محمودا: "کسی که"حم سجده"را تلاوت کند این سوره در قیامت نوری در برابر او می شود تا آنجا که چشمش کار می کند،و مایه سرور و خوشحالی او خواهد بود، و در این دنیا نیز مقامی شایسته پیدا می کند که مایه غبطه دیگران می شود" 2. در حدیث دیگری از"بیهقی"نقل شده که"خلیل بن مره"می گوید: پیامبر ص هیچ شب به خواب نمی رفت مگر اینکه سوره"تبارک"و"حم سجده" را می خواند 3. مسلم است آیات بیدار کننده این سوره با آن همه مواعظ روشنی بخش، و آن معارف غنی و پرمایه،در صورتی که با تلاوت جذب روح انسان گردد، . . و راهنمای زندگی او شود،نوری برای قیامت،و وسیله مؤثری برای پیروزی او در این جهان خواهد بود،چرا که تلاوت مقدمه فکر است،و فکر مقدمه عمل. نامگذاری این سوره به"فصلت"از آیه سوم آن گرفته شده،و به"حم سجده" از این جهت است که با"حم"آغاز می شود و آیه 37 آن آیه سجده است. ***
این سوره به حکم اینکه از سوره های مکی است ویژگیهای سوره های مکی را که تاکید بر معارف اسلامی و مسائل اعتقادی و انذار و بشارت است در بردارد، و در عین حال مسائلی در آن مطرح است که در سوره های دیگر قرآن مطرح نشده، و از مختصات این سوره است.
رویهمرفته محتوای این سوره را می توان در چند بخش خلاصه کرد:
1-توجه به قرآن و بحثهای فراوانی پیرامون آن که در آیات مختلف این سوره آمده است،و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه 41 و 42 این سوره به آن اشاره شده است،و صریحا می گوید: "این کتابی است شکست ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد"و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ،و همچنین موضعگیریهای سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می کردند.
2-توجه به آفرینش آسمان و زمین،مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل(دخان)و مراحل پیدایش کره زمین و کوه ها و گیاهان و حیوانات.
3-اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین،از جمله قوم عاد و ثمود،و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان موسی ع.
4-انذار و تهدید مشرکان و کافران مخصوصا با ذکر آیات تکان دهنده ای در باره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان،و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می گیرند.
5-پاره ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهای آن.