يا عَلىُّ، مَن خافَ اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ أخافَ مِنهُ كُلَّ شَىءٍ وَمَن لَم يَخَفِ اللّهُ أخافَهُ اللّهُ مِن كُلِّ شَىءٍ.
اى على، كسى كه از خداوند عزّ و جل مىترسد همه چيز از او مىترسد، وكسى كه از خداوند نترسد خداوند او را از همه چيز مىترسانَد.[1]
نور هدايت
خشيت وخداترسى نتيجه هدايت بهسوى خداست. آرى ثمره درخت هدايت وتوحيد همان احساس مسؤوليّت در برابر خداوند بزرگ است، چرا كه هرگز خشيت بدون معرفت حاصل نمىشود.
از اين جملات استفاده مىشود كه هر كه عالم واقعى شده باشد در برابر وظايف خود احساس مسؤوليّت شديد دارد. به عبارت ديگر، اهل علماند نه اهل سخن، براى اينكه علم بىعمل دليل بر عدم خشيت است.
در روايتى امام سجّاد علیه السلام فرمود: «وَمَا العِلمُ باللّهِ وَالعَمَلُ إلّا إلفانِ مُؤتَلِفانِ فَمَن عَرَفَ اللّهَ خافَهُ وَحَثَّهُ الخَوفُ على العَمَلِ بِطاعَةِ اللّهِ وَإنَّ أربابَ العِلمِ وَأتباعَهُم الّذينَ عَرَفُوا اللّهَ فَعَمِلوا لَهُ وَرَغِبوا إلَيهِ؛ علم وعمل دو دوست صميمىاند، كسى كه خدا را بشناسد از او مىترسد وهمين ترس او را وادار به عمل واطاعت فرمان خدا مىكند، صاحبان علم وپيروان آنها كسانىاند كه خدا را بهخوبى شناختهاند وبراى او عمل مىكنند وبه او عشق مىورزند».[2]
در حديث ديگرى آمده است كه: «أعلَمُكُم بِاللّهِ أخوَفُكُم لِلّهِ؛ از همه شما عالمتر كسى است كه ترسش از خدا از همه بيشتر باشد».[3]
خداترسى تا چه اندازه؟ از آنجا كه ممكن است كسى ايمان به روز جزا داشته باشد امّا خود را مشمول مجازات نشمرد، قرآن مىگويد: آنها هرگز خود را در امان نمىبينند. يعنى دائماً احساس مسؤوليّت مىكنند، حسنات خود را ناچيز وسيّئاتشان را بزرگ مىشمارند. لذا در حديثى از امام صادق علیه السلام آمده است: «في وَصِيَّةِ لُقمانَ: خَفِ اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ خِيفَةً لَو جِئتَهُ بِبِرِّ الثَّقَلَينِ لَعَذَّبَکَ وَارجُ اللّهَ رَجاءً لَو جِئتَهُ بِذُنوبِ الثَّقَلَينِ لَرَحِمَکَ؛ چندان از خدا ترسان باش كه اگر تمام حسنات مردم روى زمين را بياورى احتمال بده كه از تو نپذيرد وچندان به او اميدوار باش كه اگر تمام گناهان اهل زمين را داشته باشى احتمال بده تو را بيامرزد».[4]
-------------------------------------------------
[1]. بحارالانوار، ج 77، ص 49
[2] . كافى، ج 8، ص 16.
[3] . بحارالانوار، ج 70، ص 344.
[4] . كافى، ج 2، ص 67.