موارد مصرف خمس
بنا بر فتواى مجتهدان،خمس شامل دو قسمت است : يك قسمت آن سهم سادات است و بنابر احتياط با اجازه ى مجتد جامع الشرايط مي‌توان آن را به سادات فقير، يتيم و درمانده در سفر اختصاص داد؛ قسمت ديگر خمس سهم امام (ع) است كه در اين زمان بايد به مجتهد جامع الشرايط داده شود يا در مواردى كه ايشان اجازه دهد، هزينه كرد.
بديهى است كه خمس در زمره ى اموال شخصى امام و مجتهدان محسوب نمي‌شود. بنا بر يك روايت صحيح، وكيل امام رضا (ع) خدمت امام جواد (ع) عرض كرد : «اى فرزند رسول خدا! مقدارى پول از پدر بزرگوارتان نزد من است. اين پولها را چه كنم؟» امام جواد (ع) فرمودند : «اگر خمس است، متعلق به من است و اگر مال شخص پدرم است،بايد به قاعده ى ارث تقسيم شود.»
از اين فرموده ى امام (ع) معلوم مي‌شود كه مجتهد جامع الشرايط كه به نيابت از امام زمان (ع) خمس را دريافت و مصرف مي‌كند، مالك خمس نيست و اين خمس به دليل اجتهاد و مرجعيت اوست كه در اختيارش گذاشته مي‌شود.
مرحوم آيت الله بروجردى (ره) در جواب اين سؤال كه خمس در چه مواردى بايد مصرف شود، مي‌فرمودند : خمس متعلق به امام زمان (ع) است و ما مي‌دانيم كه مهمترين و با ارزشترين هدفها نزد امام زمان (ع) حوزه‌هاى علميه است و رسيدگى به ساير امور در مراتب بعدى قرار دارد. قرآن مي‌فرمايد :
«و ما كان المؤمنون لينفروا كافة فلو لا نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا فى الدين و لينذروا قومهم اذا رجعوا اليهم لعلهم يحذرون.» 3
و نتوانند مؤمنان كه همگى به سفر نروند. چرا از هر گروهى دسته‌اى به سفر نرود تا دانش دين خويش را بياموزند و چون بازگشتند، مردم خود را هشدار دهند، باشد كه از زشتكارى حذر كنند.
بنابر اين آيه ى شريفه،جوانهاى با استعداد و خوش ذوق بايد در حوزه‌هاى علميه تحصيل كنند و مردم هم از طريق خمس طلبه‌ها و حوزه‌هاى علميه را اداره كنند تا در اين حوزه‌ها چهره‌هاى ارزشمندى چون مراجع تقليد و علماى عظام تربيت شوند و مشعل هدايت مردمان را بر افروزند.
به طور خلاصه، براى مصرف خمس مي‌توان به اين موارد اشاره كرد : تقويت و ترويج اسلام، اداره ى حوزه‌هاى علميه، تربيت علما و دانشمندان دينى، كمك به سادات مستمند و ديگر فقراى جامعه با اذن مجتهد، بالارفتن توان مالى حكومت اسلامى و مصالح جامعه ى اسلامى به اقتضاى زمان.