الگو سازی امام حسین

بررسی قیام کربلا ما را به این باور می‌رساند که سید الشهداء با توجّه به وضعیت جهان اسلام و موقعیت کاروان خود حرکتی را طرّاحی کردهاند که علاوه بر پیروزی کامل خود در آن زمان و مکان در طول تاریخ جاودانه بماند و همیشه «کلّ یوم عاشورا و کل ارض کربلا» باشد.
این حقیقت را می‌توان به روشنی در گفتار و کردار امام حسین دید، زیرا ایشان حق و باطل را در میدان مبارزه مقابل هم قرار می‌دهد؛ نه خود و یزید را از این روی در گفت و گوهای خود از واژه «مثل» بهره می‌گیرد. او در مقابل پیشنهاد بیعت، خطاب به ولید بن عتبه می‌فرماید:
«انّ مثلی لا یعطی بیعته سرّا» (8) همانا ما کسی مثل من پنهانی بعیت نمی‌کند.
«مثلی لا یبایع مثله»(9) فردی همانند من، با کسی همانند یزید، بیعت نمی‌کند.
امام در جواب مروان بن حکم نیز می‌فرماید: «انّا لله و انّا الیه راجعون و علی الاسلام السلام اذ قد بلیت الامه براع مثل یزید» (10)
همانا ما از خداییم و به سوی او باز می‌گردیم. وقتی امّت اسلام به رهبری همچون یزید دچار شود، باید با آن وداع کرد.
این نوع جملات نشان دهنده این است که امام در صدد نمونه دهی و الگوسازی بوده است، به این معنا که اختلاف آنان بین دو فرد در موقعیت جغرافیایی و تاریخی خاصّ نیست. بلکه تقابل دو باور و تفکّر در میان است که امکان دارد در هر مکان و زمان دیگر رخ دهد.
امام حسین در یکی از منازل بین راه به نام «بیضه» خود و یارانش را به عنوان الگوهای مثبت معرفی می‌کند و می‌فرماید: «فانا الحسین بن علی بن فاطمه بنت رسول الله ‌صلی الله علیه و آله نفسی مع انفسکم و اهلی مع اهلکم و لکم فی اسوه»(11) من حسین بن علی پسر فاطمه دختر رسول خدا ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ هستم. خود با شما و اهل بیتم با اهل بیت شماست و من الگوی شما هستم.
نظر به این که الگوهای کربلا و عاشورا از نظر نوع تفکّر، جنسیت و سن متفاوتند، ما ابتدا آنها را به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌کنیم و در هر دسته ویژگیهای برخی از مردان و زنان را در سنین مختلف بررسی می‌کنیم تا بهتر بتوانیم شخصیتهای مشابه آنان را در زندگی خود بیابیم. مهمتر از آن ببینیم ما در شمار کدامین آنها هستیم.