آثار تخریبی اسراف و تبذیر

10:19 - 1394/05/08

مقدمه
بی‌تردید ابتلا به اسراف و تبذیر، یكی از مشكلات جامعه است. مصرف گرایی و زیاده روی در مصرف، مشكلات اقتصادی بسیاری برای جامعه ایجاد كرده است. مشكل اسراف آن چنان در تار و پود جامعه ریشه دوانده است كه صرفه جویی و جلوگیری از اسراف و تبذیر به عنوان یكی از راه حلهای اساسی تنظیم اقتصاد جامعه اسلامی مطرح می‌شود.
از دیدگاه قرآن، اسراف یكی از نكوهیده‌ترین كارها است كه حتی آن را یك عمل فرعونی دانسته و می‌فرماید: «وَاِنّ فِرعَونَ لَعالٍ فِی الاَرْضِ وَاِنَّهُ لَمِنَ المُسْرِفین» (1). علاوه بر آن قرآن اسراف كنندگان را اصحاب دوزخ می‌شمارد: «اِنَّ الْمُسْرِفینَ هُمْ اَصْحابُ النّارِ» (2).
امروزه اسراف و تبذیر به صورت عرف و عادت و گاه یك ارزش درآمده است. از اینرو تغییر زیرساختهای عرفی، اخلاقی و فرهنگی جامعه یكی از مهم‌ترین عوامل برای نابود كردن اسراف به شمار می‌آید كه آن هم در گرو درك صحیح این مشكل است.
با توجه به اینكه قرآن گره گشای بسیاری از مسائل علمی، فرهنگی و اجتماعی است، برآنیم تا در این نوشتار از دیدگاه قرآن و روایات اشاره‌ای به پیامدهای ویرانگر اسراف و تبذیر داشته باشیم. از آنجا كه مبلغان گرامی با رفتار و عملكرد خویش بیشترین تأثیر را بر مخاطبان می‌گذارند، لازم است درباره اسراف و تبذیر دقت بیشتری كنند تا خدای نكرده به صورت غیرمستقیم الگو و اسوه رواج تبذیر و اسراف برای مخاطبان خود نباشند. در این نوشته درباره پیامدهای ویرانگر اسراف و تبذیر در ابعاد فردی و اجتماعی در دو حوزه دنیوی و اخروی بحث می‌شود.
تعریف اسراف و تبذیر
واژه «اسراف» در لغت به معنی «گزاف كاری كردن، در گذشتن از حد میانه، تلف كردن مال، ولخرجی كردن (3) آمده است. راغب در مفردات می‌گوید: «اَلسّرَف، تَجاوُزُ الْحَدِّ فی كُلِّ فِعْلٍ یفْعَلُه الانْسانُ وإِنْ كانَ ذلك فی الإِنْفاقِ أشْهر؛ (4) سرف به معنای تجاوز كردن از حد در هر كاری است كه از انسان سر بزند. گرچه كاربرد آن در هزینه كردن مال بیشتر است.‌» و گاهی به خروج از اعتدال در مقدار خرج مال و زمانی هم به چگونگی بذل مال و مورد آن گفته می‌شود.

برچسب‌ها: