مناجات

بنابراين، در حالی كه ياران و مريدانِ آنان چنان هستند، پس خود ايشان چگونه خواهند بود. بی‌ترديد مقام اولياء الهی به مراتب بالاتر از اينهاست. اگر در يك زمان علی عليه السلام هنگام نماز متوجه درد پای خود نمی‌شود، عملی كاملاً درست و خداپسندانه می‌باشد؛ چرا كه معنای مناجات عاشقانه و عبادت عارفانه همين است و اگر در زمانی ديگر، در هنگام نماز صدای سائل او را متوجه خود می‌سازد و او با از خودگذشتگی و ايثار مال در راه رضای خداوند، نياز يك انسان بی‌چاره را برطرف می‌كند، باز هم عملی كاملاً منطقی و خداپسندانه می‌باشد. علی عليه السلام در هر دو مورد از خود گذشتگی و ايثار نموده است؛ آنجا از جان خويش و اينجا از مال خويش. و در هر دو حال، مشغول عبادت مخلصانه بوده است و نتيجه هر دو عمل يكی است و آن كسب رضای پروردگار و خالق جهان هستی می‌باشد.
تكميل عبادت
دوم: اين ايراد را می‌توان ناشی از يك غفلت دانست و آن اينكه شنيدن صدای سائل و كمك به او، پرداختن به غير خدا و توجه به خويشتن يا امور دنيوی نيست، بلكه آن هم در واقع، توجه به خدا و در جهت اخلاص می‌باشد. علی عليه السلام گر چه در حال نماز، غرق در عبادت الهی بود و با حضور قلب و توجه كامل با خداوند مناجات می‌نمود، امّا قلب پاك او در برابر فرياد استمداد و استغاثه و آه و ناله مستمندان و بی‌چارگان جامعه حساس بود و قلب او در مقابل ندای محرومان و برای گره گشايی از كار آنان می‌تپيد.توجّه او به سائل نه تنها در جهت غيرحق نبود، بلكه دقيقا در راستای اخلاص و توجه به مبدأ هستی و پروردگار خويش بود. او با پاسخ به كمك خواهی و ندای مظلومانه يك فقير كه آه و ناله اش از دردهای جانكاه وی خبر می‌داد، عبادت خويش را با اطاعت ديگری در آميخته و با هر دو عمل خويش، در جهت رضای الهی قدم برداشته، ثواب عبادت خويش را مضاعف گردانيد. و به همين علت هم بود كه عمل زيبا و خداپسندانه او مورد ستايش وحيانی قرار گرفت؛ چرا كه او عبادتی را مكمّل عبادت ديگر قرار داد.(13)