نوآورى و شكوفایى (1)

20:43 - 1394/11/08

سال 87 ازطرف رهبر معظم انقلاب اسلامى، سال نوآورى و شكوفایى نام گرفت. 
نوآورى، حركت و پویایى قافله رشد بشرى است. نوآورى، دستیابى به قله‏هاى رفیع دانش و یافتن پاسخ مجهولات است. نوآورى، طراوت زندگى است. نوآورى، رمز موفقیت انسانهاى بزرگ تاریخ است. نوآورى، راه برون رفت از بسیارى از مشكلات است. نوآورى، یكنواختى خسته كننده زندگى را به شادابى و نشاط تبدیل مى‏كند و بالاخره نوآورى، زاینده اندیشه‏هاى خلّاق در عرصه‏هاى مختلف اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى، صنعت و... مى‏باشد. نوآورى در رشد فرهنگ دینى و انتقال معارف اسلامى به مخاطبان گوناگون، از مهم‏ترین علل موفقیت مبلغان توانمند مى‏باشد. 
روحانیت و نوآورى 
از ویژگیهاى حوزه‏هاى علمیه، قدمت و پیشینه چندقرنى آن و دستیابى به روشهاى بدیع و كم نظیر در دنیاى سیستمهاى آموزشى است. 
در گذشته‏هاى نه چندان دور، روحانیان توانستند با توجه به نیازها و توانمندیهاى حیاتى مكتب خویش، حوزه‏ها را اداره و در زمان غیبت حضرت ولى‏عصرعلیه‏السلام سكّان‏دار كشتى تفكرات شیعیان باشند؛ به‏گونه‏اى كه براى بسیارى از جوامع و ملتها، خود سرمشقى زیبا گشتند. 
در دو قرن اخیر، تحولات برق‏آسا، جهان را در هر ساعت یا در هر دقیقه، با حرفى نو، حركتى بدیع و اختراعى متحول‏ساز روبرو ساخته است. همه این تحولات، مرهون ایجاد رشته‏هاى مختلف و بسیار ریز در دل علوم مختلف مى‏باشد. 
امروز دیگر كسى به دنبال جامع معقول و منقول شدن نیست كه به هیچ روى تحقق یافتنى نیست. 
به تناسب این حركت و پویایى و نیازهاى جدیدى كه در كنار آن تعریف مى‏شود، حوزه‏هاى علمیه، بسیار كند و تقریباً مى‏توان گفت ایستا عمل كرده كه اگر نبود حقانیت خود دین، ما به لحاظ برنامه‏ریزى مى‏بایست در لابلاى چرخ و دنده‏هاى نوآوریهاى جهان، نابود مى‏گشتیم. 
از اینرو، به نظر مى‏رسد نوآورى در عرصه‏هاى ذیل، ضرورت آنى و بى‏درنگ حوزه‏هاى علمیه است. 
1. رسالت و اهداف كلان 
حوزه باید به تناسب نیازهاى امروز و دگرگونیهاى فراوان، پس از تبیین دقیق رسالت، به ترسیم اهداف كلان ثابت و انعطاف‏پذیر روى آورد؛ زیرا برخى از اهداف مانند دستیابى به معارف قرآن و اهل بیت، از اهداف ثابت حوزه مى‏باشد؛ اما در موضوع بیان معارف براى عموم مردم، صرفاً عرصه منبر و یا صدا و سیما نمى‏تواند هدف ثابت قرار گیرد؛ چرا كه هر زمان در عرصه ارتباطات، ابزارهایى جدید به میدان مى‏آید كه حوزه در باره استفاده از آنها باید اهدافى انعطاف‏پذیر ترسیم كند؛ مثلاً بایستى شناخت همه ابزارهاى ارتباطى و استفاده از آنها در پیام‏رسانى دینى به عنوان هدف ترسیم گردد كه بتواند در مورد ابزارهاى ارتباطى فعلى و آینده به این عنوان، فرا روى مدیران تبلیغى حوزه، ثابت بماند. 
2. اهداف عملیاتى 
پس از اهداف كلان، ترسیم اهداف عملیاتى كه كاملاً مشخص و قابل ارزیابى باشند، ضرورى است. 
3. پیش‏بینى راهكارها 
راههاى دستیابى به اهداف عملیاتى باید كارشناسانه و با استفاده از گذشته و تجارب بشرى در اداره سازمانهاى آموزشى جهان طرّاحى گردد. 
4. برنامه‏هاى نو براى تهذیب 
در سازمان آموزشى حوزه، باید برنامه‏ها با اولویت تهذیب بر علم تدوین گردد و الّا سقوط معنوى حوزه‏ها و به تَبَع انحطاط فرهنگى جامعه حتمى است. 
براى تربیت طلاب مهذَّب نیاز به برنامه‏ریزى دقیق، عمیق و كارشناسانه مى‏باشد. امروز برنامه‏هاى تهذیب و اخلاق از كم‌ترین نوآورى برخوردار نیست. همچنان به توصیه‏هاى اخلاقى بزرگان - آنهم خیلى محدود - كه در جایگاه خود ارزشمند است، اكتفا مى‏شود كه واقعاً كافى نیست. 
امروز باید هدف از تهذیب و اخلاق، در هر سال با رویكردى نو و براساس معارف دینى، تبیین گردیده و راههاى دستیابى به هر هدف، مشخص شود؛ نه آنكه طلاب را بین رسیدن به جایگاه پیامبر خاتم‏صلى‏الله‏علیه‏وآله و وادادگى همه جانبه اخلاقى، حیران رها سازیم. 
5. نوآورى در تحصیل 
امروزه مى‏توان طلاب را در برنامه‏ریزى تحصیلى و استفاده بهینه از عمر، بهره بردارى مطلوب از فضاى آموزشى و نیروهاى علمى، راهنمایى كرد. همچنین با آموزشهاى ویژه و بیان تجارب علماء سلف و تجارب طلاب خلّاق و نوآور امروز، دانش پژوهان و متعلمین حوزه را یارى نمود. 
6. تدریس 
از مهم‏ترین و تأثیرگذارترین عوامل در مجموعه‏هاى آموزشى، اساتید مى‏باشند. استادى كه در عرصه تدریس، هیچگونه نوآورى نداشته و همانند اساتید چند نسل قبل تدریس مى‏كند، نه تنها خود نوآورى ندارد؛ بلكه روحیه نوآورى را در طلّاب از بین مى‏برد. 
اى كاش! اساتید، در سال نوآورى حداقل سعى مى‏كردند گاهى به نوآوریهاى طلاب بها داده و حركتهاى نو آنان را تشویق مى‏كردند. 
اى كاش! اساتید، اگر مطلب جدیدى از متعلم مى‏شنیدند به توانمندى آن متعلم اذعان نموده، هم او را تشویق وهم نفس خویش را ترفیع مى‏بخشیدند. 
اى كاش! اساتید، در استفاده از ابزارهاى آموزشى، رویكردى مثبت یافته، حداقل در استفاده از تابلو امساك نمى‏نمودند. 
اى كاش! اساتید، در آموزشهاى علمى به جاى حجیم كردن آموزشها، به فعالیتهاى كارگاهى، فعالیتهاى عملى، تمارین و حل مشكل و مسئله روى مى‏آوردند. 
اى كاش! حوزه‏ها مانند دانشگاهها كه دچار گسست علم و صنعت و رویكرد عملى در رشته‏هاى مختلف علمى است، دچار گسست تعلیم و تبلیغ نگردند و با نوآورى، ارتباط این دو بخش را بیش از پیش، برقرار سازند. 
7. پژوهش و نوآورى‏
اگر محقق به دنبال حرف نو نباشد، براى اثبات چه چیز تحقیق مى‏كند؟ جابجا كردن مطالب، تغییر جلد و ترتیب كتابها، نه تنها پژوهش نیست كه خیانتى به دنیاى علم و موجب اتلاف عمر انسانها است. 
اى كاش! در كشور به جاى حمایت از چاپ كتابهاى بیش‏تر، به تولید فكر بها داده و براى خدمت به علم، از نوشتن كتابهاى غیر نوآور جلوگیرى مى‏شد. 
در شماره آینده ان‏شاء اللّه به موضوع نوآورى در عرصه تبلیغ خواهیم پرداخت.

برچسب‌ها: