سال 87 ازطرف رهبر معظم انقلاب اسلامى، سال نوآورى و شكوفایى نام گرفت.
نوآورى، حركت و پویایى قافله رشد بشرى است. نوآورى، دستیابى به قلههاى رفیع دانش و یافتن پاسخ مجهولات است. نوآورى، طراوت زندگى است. نوآورى، رمز موفقیت انسانهاى بزرگ تاریخ است. نوآورى، راه برون رفت از بسیارى از مشكلات است. نوآورى، یكنواختى خسته كننده زندگى را به شادابى و نشاط تبدیل مىكند و بالاخره نوآورى، زاینده اندیشههاى خلّاق در عرصههاى مختلف اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى، صنعت و... مىباشد. نوآورى در رشد فرهنگ دینى و انتقال معارف اسلامى به مخاطبان گوناگون، از مهمترین علل موفقیت مبلغان توانمند مىباشد.
روحانیت و نوآورى
از ویژگیهاى حوزههاى علمیه، قدمت و پیشینه چندقرنى آن و دستیابى به روشهاى بدیع و كم نظیر در دنیاى سیستمهاى آموزشى است.
در گذشتههاى نه چندان دور، روحانیان توانستند با توجه به نیازها و توانمندیهاى حیاتى مكتب خویش، حوزهها را اداره و در زمان غیبت حضرت ولىعصرعلیهالسلام سكّاندار كشتى تفكرات شیعیان باشند؛ بهگونهاى كه براى بسیارى از جوامع و ملتها، خود سرمشقى زیبا گشتند.
در دو قرن اخیر، تحولات برقآسا، جهان را در هر ساعت یا در هر دقیقه، با حرفى نو، حركتى بدیع و اختراعى متحولساز روبرو ساخته است. همه این تحولات، مرهون ایجاد رشتههاى مختلف و بسیار ریز در دل علوم مختلف مىباشد.
امروز دیگر كسى به دنبال جامع معقول و منقول شدن نیست كه به هیچ روى تحقق یافتنى نیست.
به تناسب این حركت و پویایى و نیازهاى جدیدى كه در كنار آن تعریف مىشود، حوزههاى علمیه، بسیار كند و تقریباً مىتوان گفت ایستا عمل كرده كه اگر نبود حقانیت خود دین، ما به لحاظ برنامهریزى مىبایست در لابلاى چرخ و دندههاى نوآوریهاى جهان، نابود مىگشتیم.
از اینرو، به نظر مىرسد نوآورى در عرصههاى ذیل، ضرورت آنى و بىدرنگ حوزههاى علمیه است.
1. رسالت و اهداف كلان
حوزه باید به تناسب نیازهاى امروز و دگرگونیهاى فراوان، پس از تبیین دقیق رسالت، به ترسیم اهداف كلان ثابت و انعطافپذیر روى آورد؛ زیرا برخى از اهداف مانند دستیابى به معارف قرآن و اهل بیت، از اهداف ثابت حوزه مىباشد؛ اما در موضوع بیان معارف براى عموم مردم، صرفاً عرصه منبر و یا صدا و سیما نمىتواند هدف ثابت قرار گیرد؛ چرا كه هر زمان در عرصه ارتباطات، ابزارهایى جدید به میدان مىآید كه حوزه در باره استفاده از آنها باید اهدافى انعطافپذیر ترسیم كند؛ مثلاً بایستى شناخت همه ابزارهاى ارتباطى و استفاده از آنها در پیامرسانى دینى به عنوان هدف ترسیم گردد كه بتواند در مورد ابزارهاى ارتباطى فعلى و آینده به این عنوان، فرا روى مدیران تبلیغى حوزه، ثابت بماند.
2. اهداف عملیاتى
پس از اهداف كلان، ترسیم اهداف عملیاتى كه كاملاً مشخص و قابل ارزیابى باشند، ضرورى است.
3. پیشبینى راهكارها
راههاى دستیابى به اهداف عملیاتى باید كارشناسانه و با استفاده از گذشته و تجارب بشرى در اداره سازمانهاى آموزشى جهان طرّاحى گردد.
4. برنامههاى نو براى تهذیب
در سازمان آموزشى حوزه، باید برنامهها با اولویت تهذیب بر علم تدوین گردد و الّا سقوط معنوى حوزهها و به تَبَع انحطاط فرهنگى جامعه حتمى است.
براى تربیت طلاب مهذَّب نیاز به برنامهریزى دقیق، عمیق و كارشناسانه مىباشد. امروز برنامههاى تهذیب و اخلاق از كمترین نوآورى برخوردار نیست. همچنان به توصیههاى اخلاقى بزرگان - آنهم خیلى محدود - كه در جایگاه خود ارزشمند است، اكتفا مىشود كه واقعاً كافى نیست.
امروز باید هدف از تهذیب و اخلاق، در هر سال با رویكردى نو و براساس معارف دینى، تبیین گردیده و راههاى دستیابى به هر هدف، مشخص شود؛ نه آنكه طلاب را بین رسیدن به جایگاه پیامبر خاتمصلىاللهعلیهوآله و وادادگى همه جانبه اخلاقى، حیران رها سازیم.
5. نوآورى در تحصیل
امروزه مىتوان طلاب را در برنامهریزى تحصیلى و استفاده بهینه از عمر، بهره بردارى مطلوب از فضاى آموزشى و نیروهاى علمى، راهنمایى كرد. همچنین با آموزشهاى ویژه و بیان تجارب علماء سلف و تجارب طلاب خلّاق و نوآور امروز، دانش پژوهان و متعلمین حوزه را یارى نمود.
6. تدریس
از مهمترین و تأثیرگذارترین عوامل در مجموعههاى آموزشى، اساتید مىباشند. استادى كه در عرصه تدریس، هیچگونه نوآورى نداشته و همانند اساتید چند نسل قبل تدریس مىكند، نه تنها خود نوآورى ندارد؛ بلكه روحیه نوآورى را در طلّاب از بین مىبرد.
اى كاش! اساتید، در سال نوآورى حداقل سعى مىكردند گاهى به نوآوریهاى طلاب بها داده و حركتهاى نو آنان را تشویق مىكردند.
اى كاش! اساتید، اگر مطلب جدیدى از متعلم مىشنیدند به توانمندى آن متعلم اذعان نموده، هم او را تشویق وهم نفس خویش را ترفیع مىبخشیدند.
اى كاش! اساتید، در استفاده از ابزارهاى آموزشى، رویكردى مثبت یافته، حداقل در استفاده از تابلو امساك نمىنمودند.
اى كاش! اساتید، در آموزشهاى علمى به جاى حجیم كردن آموزشها، به فعالیتهاى كارگاهى، فعالیتهاى عملى، تمارین و حل مشكل و مسئله روى مىآوردند.
اى كاش! حوزهها مانند دانشگاهها كه دچار گسست علم و صنعت و رویكرد عملى در رشتههاى مختلف علمى است، دچار گسست تعلیم و تبلیغ نگردند و با نوآورى، ارتباط این دو بخش را بیش از پیش، برقرار سازند.
7. پژوهش و نوآورى
اگر محقق به دنبال حرف نو نباشد، براى اثبات چه چیز تحقیق مىكند؟ جابجا كردن مطالب، تغییر جلد و ترتیب كتابها، نه تنها پژوهش نیست كه خیانتى به دنیاى علم و موجب اتلاف عمر انسانها است.
اى كاش! در كشور به جاى حمایت از چاپ كتابهاى بیشتر، به تولید فكر بها داده و براى خدمت به علم، از نوشتن كتابهاى غیر نوآور جلوگیرى مىشد.
در شماره آینده انشاء اللّه به موضوع نوآورى در عرصه تبلیغ خواهیم پرداخت.
نوآورى و شكوفایى (1)
20:43 - 1394/11/08
برچسبها: