راهکار تقویت کرامت و عزت نفس برای بچه ها...

سلام و عرض ادب؛ از اینکه به مجموعه ما اعتماد کردید و توفیق همراهی با شما رو داریم، خوشحالیم و امیدوارم نکاتی که خدمت شما عرض می شود با دقت مطالعه بفرمایید و چنانچه نیاز به مشاوره بیشتر داشتید می توانید مجددا با ما مکاتبه داشته باشید.
قبل از پاسخ به سوالتان لازم می دانم دغدغه مندی و تلاش شما برای تربیت قرآنی و دینی را تحسین کنم و برایتان آرزوی توفیق و سعادت نمایم.

 تمرکز بر تقویت کرامت و عزت نفس مخاطبین  مسأله بسیار مهم و تأثیرگزاری است و یکی از مهم‌ترین چیزهایی که در رشد و پرورش کودک و فرزند پروری اهمیت ویژه‌ای دارد، بحث عزت نفس و روش‌های افزایش و تقویت آن در کودک است. تقویت این ویژگی و اهمیت دادن به آن آنقدر مهم است که به یکی از ضروری‌ترین مباحث در روانشناسی کودک تبدیل شده است که باید ابتدا با مفهوم دقیق و علمی آن آشنا شویم و سپس به راهکارهای آن پرداخته شود.
به زبان ساده به باور و اعتقادی که یک فرد درباره میزان ارزش و اهمیت خودش دارد، عزت نفس گفته می‌شود. این عزت نفس در هر فرد به تدریج و در طول زندگی و تجربیاتی که کودک آن را دریافت می‌کند به وجود می‌آید. اهمیت این ویژگی آنقدر بالاست که به عنوان یکی از ملاک‌های ضروری برای تربیت فرزند معرفی می‌شود و نادیده گرفتن آن می‌تواند به بروز بسیاری از مشکلات در بزرگسالی شود. به طور کلی وجود عزت نفس به افراد کمک می‌کند که تصویر مثبت و ارزشمندی را در درون نسبت به خودشان ایجاد کنند.  
برخی از وجوه اهمیت عزت نفس نیز در موارد زیر مشاهده می شود:
1. عزت نفس مهم‌ترین عامل برای انگیزه کودک یا فرد بزرگسال برای انجام کارها، فعالیت‌ها یا مشغول شدن به یک اقدام جدید است.
2. وجود عزت نفس و احترام به خود در کنار هم، می‌توانند فرد را به خودباوری و رشد فکری برسانند.
3. فردی که دارای عزت نفس کافی است، معمولا از پس هر کاری برمی‌آید و یا شکست و تجربه ناموفق در یک فعالیت را مقدمه‌ای برای پیشرفت می‌داند.
روش‌های تقویت عزت نفس کودکان
1. به کودک اجازه تصمیم‌گیری دهید
کودکانی که هیچ‌گاه اجازه انتخاب و تصمیم‌گیری را ندارند، عزت نفس یا در آن‌ها شکل نمی‌گیرد و یا به میزان بسیار اندک و ناقصی ایجاد می‌شود.  پس به کودک فرصت تصمیم‌گیری بدهید و حتی اگر می‌خواهد کار پر خطری را انجام دهد، از دور مراقب او باشید. 

2. توجه فعالانه به کودک داشته باشید

نباید فراموش کنید که توجه فعالانه به کودک تا حد بسیار زیادی می‌تواند حس عزت نفس را در او تقویت کند. بنابراین در برخورد با کودکان خود به میزان کافی به آن‌ها توجه کنید و این توجه را به شکل فعالانه به کار ببرید نه از روی رفع تکلیف!

3. تشویق کردن را از یاد نبرید  

تشویق کردن درباره کودکان می‌تواند معجزه کند. سعی کنید کودک را بابت فعالیت‌های بزرگ و کوچکی که انجام می‌دهد تشویق کنید. تشویق کردن حتما به معنی خریدن هدیه‌های گران قیمت نیست. با یک جمله محبت‌آمیز و تشویق کلامی هم می‌توانید تاثیر زیادی در شکل‌گیری عزت نفس کودک داشته باشید.

یادتان باشد که تشویق نباید همیشه به خاطر رسیدن به نتیجه باشد. بلکه می‌بایست کودک را به خاطر تلاشی که در مسیر انجام کارها کرده است تشویق کنید. این بدان معناست که شما به او اهمیت می‌دهید و کارهای او را ارزشمند می‌بینید.

 4. کودکتان را دوست داشته باشید و این دوست داشتن را ابراز کنید

شاید به نظرتان ساده یا حتی پیش‌پاافتاده بیاید، اما دوست داشتن و ابراز خوشحالی از وجود او چیزی است که می‌تواند عزت نفس را در کودک افزایش دهد. با این کار می‌توانید حس نیاز به توجه و دوست داشته شدن او را به خوبی پاسخ دهید.

کودک را در آغوش بگیرید و به او بگویید که تا چه اندازه دوستش دارید و از داشتن او خوشحال هستید. یادتان باشد که این دوست داشتن را بدون قید و شرط ابراز کنید نه برای رسیدن به یک هدف! چراکه کودک به خوبی تفاوت این دو نوع ابراز دوست داشتن را می‌‌فهمد.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) مکرّر به محبّت کودک و فرزند سفارش کرده است:«احبّوا الصبیان و ارحموهم و اذا وعدّتموهم ففوا لهم، فَانَّهم لاَ یَرَوُنَ اِلاّ اَنّکم ترزقونهم» کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربانی کنید، و هرگاه به آنان وعده دادید، به وعده خود عمل کنید؛ زیرا آنان شما را روزی دهنده خود می دانند.

5. انعطاف‌پذیری را به او آموزش دهید

اگرچه رسیدن به پیروزی و عبور از خط پایان به عنوان نفر اول، در هر کاری بسیار لذت‌بخش است، اما باید به کودک آموزش دهید که قرار نیست همیشه در همه کارها نفر اول باشد. انعطاف‌پذیر بودن را به او یاد دهید و یادآوری کنید که سعی و تلاش در هر کاری مهم‌تر از نتیجه‌ای است که در پایان می‌گیرد.

6. حس استقلال را به او منتقل کنید

سعی کنید از کارهای سبک‌تر شروع کرده و انجام فردی آن‌ها را به کودک بسپارید و فقط از دور نظارت کنید. 

به کودک این فضا را بدهید که خودش به تنهایی برخی کارها را انجام دهد و فقط زمانی که درخواست کرد به شکل محدودی به او کمک کنید. تقویت حس استقلال در کودک، می‌تواند او را به طور مستقیم به عزت نفس برساند.

7. گزینه‌های مختلفی را در اختیار کودک قرار دهید

زمانی که کودک  احساس کند در انتخاب موارد ساده از خودش اختیار دارد، حس عزت نفس نیز در او تقویت می‌شود. برای مثال هنگام خوردن صبحانه از او بپرسید که دوست دارد شیر بخورد یا شیرکاکائو؟ یا برای خوردن میوه عصرگاهی به جای آن که به انتخاب خودتان برای او میوه آماده کنید، از کودک بپرسید که چه چیزی می‌خواهد.

8. وظایف روزانه را برعهده کودک قرار دهید

برخی از کارها یا فعالیت‌های روزمره را به کودک بسپارید. اگر می‌خواهید لباس‌های شسته شده را در جای مناسب خودشان قرار دهید، بخشی از این وظیفه را به کودک بسپارید. تمیز کردن میز بعد از خوردن وعده‌های غذایی یا غذا دادن به حیوانات خانگی و ... می‌توانند کارهای مناسبی برای آن‌ها باشند.

سپردن وظایف کوچک از جمله مهم‌ترین روش های افزایش عزت نفس در کودکان است که تقویت توانایی حل مسئله را هم برای آن‌ها به دنبال دارد.

9. فرصت جداگانه‌ و مخصوصی را به کودک اختصاص دهید

یک روز در هفته را به صورت ویژه به وقت گذراندن با کودک ن اختصاص دهید. این کار می‌تواند از کشیدن یک نقاشی روی مقوا یا درست کردن کاردستی تا دوچرخه‌سواری و تماشای کارتون را در برگیرد. اختصاص این فرصت فضای گفت‌وگوی بسیار خوبی را فراهم می‌کند و به یک پیوند دو طرفه منجر می‌شود.

 10. اشتیاق او را پیگیری کنید

اگر کودک به یک کار مشخص مثل  نقاشی کشیدن، موسیقی و ... علاقه دارد، این اشتیاق او را پیگیری کنید و برای یادگیری بهتر و بیشتر او تلاش کنید. کودکان از جلب رضایت و اعتماد شما لذت می‌برند.

این کارهای به ظاهر ساده اما مهم‌، از جمله ضروری‌ترین روش های افزایش عزت نفس در کودکان هستند و به شکل موثری این احساس را تقویت می‌کنند.

11. احترام و سلام کردن به کودک
یکی دیگر از عوامل و زمینه هایی که باعث احساس ارزشمندی در کودک می شود و اسلام بر آن تأکید کرده، سلام کردن به کودکان است. پیامبر گرامی اسلام در این باره فرمود:خمسٌ لا أدعهُنَّ حتّی المَمَاتِ [... الی ان قال] و التسلیم عَلَی الصّبیَانِ لِتَکُونَ سُنَّةً مِنْ بعدی»15

پنج چیز را تا هنگام مرگ ترک نخواهم کرد [... تا اینکه فرمود] و (پنجمین عمل) سلام کردن به کودکان (است) برای اینکه سنّتی باشد (و) پس از من (باقی بماند).

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) خود به این سیره پایبند بود و همیشه آن را رعایت می کرد. انس ابن مالک می گوید: ما کودک بودیم که پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر ما گذشت و فرمود: «سلام بر شما کودکان».
12. واگذاری مسؤولیت به کودک

یکی از راه های ایجاد عزت نفس و تقویت آن، در نوجوانان و جوانان، سپردن مسؤولیت به آن هاست. پیامبر (صلی الله علیه وآله) در مواردی از قبیل انتخاب اسامة بن زید به فرماندهی سپاه، به انسان ها آموخت که در صورت توانایی و لیاقت، باید نوجوانان و جوانان را در انجام امور سهیم و از این طریق، اصل «خود مسؤولی» را در آن ها تقویت کرد.

13. تعمیق باورهای اعتقادی و آموزش احکام و معارف اسلامی

آگاهی های درست و متناسب با نیازهای نوجوانان در زمینه خودشناسی، خداشناسی، اخلاق و معارف اسلامی، نقش مهمّی را در سرنوشت آینده آنان ایفا می کند؛ زیرا اساس شخصیت انسان را اندیشه او می سازد و اگر این اندیشه بر آگاهی های مستند و مستدل دینی مبتنی باشد، فرد، زندگی آگاهانه و هدفمند را در پیش گرفته، به اصول اخلاقی و ارزش های دینی وفادار خواهد بود. از این رو، آموزش اخلاق و معارف اسلامی به نوجوانان در روشنگری ذهن آنان و ایجاد زیرساخت های عزت نفس بسیار اهمیّت دارد.
برای مشاوره بیشتر می توانید با  ما مکاتبه داشته باشید. خوشبخت و سعادتمند باشید.