گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت آخر)

صور مرگ1

و آنروز فرا رسید، روزی که عالم برزخ خریدار هزاران انسانی شد که بناگاه و سراسیمه جهان مادی را ترک کردند.

یکبار که عده ای از آنها در حلقه ما حضور داشتند، خاطرات خود را از آن لحظات بیان کردند. چنانچه یکی از آنها می گفت من در بازار مشغول خرید بودم، همین که خواستم مبلغ جنسی را که برداشته بودم بپردازم ناگهان صیحه وحشتناک و بلندی را شنیدم که تحمل مرا ربود و در دم جان سپردم.

دیگری می گفت من مشغول گفتگو با دوستم بودم که آن صدای بی مانند روح ما را از بدنمان جداکرد.

پس از آن صحبت ها بود که درباه آن صیحه از نیک توضیح خواستم و او در جوابم گفت: صدایی که مردمان آخرالزمان شنیدند و از وحشت آن بناگاه جان سپردند؛ صور حضرت اسرافیل بود که به دستور خدای متعال صورت گرفت و با آن صدا، همه اهل زمین و آسمان جان سپردند. اینک هیچ جنبنده ای در عالم وجود ندارد. آنکه هست خدا هست و بس.

از تصور این صحنه شگفت زده شدم اما هنگامی بر شگفتی من افزوده شد که نیک از صور دیگر سخن به میان آورد. او گفت: هنگام برپاشدن قیامت کبری، حضرت اسرافیل صور حیات را می دمد تا همگان زنده شوند.

و اینک من با شفاعت مجدد چهاره معصوم علیهم السلام و چند تن از شهدا2 جایگاهم به نقطه بالاتری3 تغییر کرده است.

خیلی بالاتر از مکان من جایگاه شهدا قرار گرفته است که صدای شادی آنها موجب سرور اهالی همجوارشان می شود.

بسیاری از اوقات به حال کسانی که با شهدا محشور بوده و نشست و برخاست دارند غبطه می خورم اما بااینهمه رحمت الهی دلم را آرام می کند.

از اینها مهم تر عده ای از شیعیان خالص، گاه به گاه به عالیترین نقطه وادی السلام رفته و با خاندان با عظمت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) ملاقات می کنند.4

در انتظار قیامت

و حالا ما برزخیان وادی السلام، کسانی هستیم که بدون کوجکترین کدورت5، حسادت، رقابت، کینه، حرص، وحشت، دلهره، چشم و هم چشمی و ... به زندگی سراسر شادی و با نشاط خود ادامه می دهیم و در انتظار قیامت عظمای الهی هستیم تا پس از گذشتن از پل صراط قیامت به بهشت موعود وارد شویم6 اما بناچار بایستی سالها بر عمر جهان مادی بی سکنه بگذرد و وضع آسمان ها و زمین و آنچه در آنهاست7 بهم ریزد تا مقدمات قیامت فراهم گشته، صور حیات نواخته شود و روحها به بدنها برگردند.

السلام ای بعد ما آیندگان رفتنی

بر شما خوش باد این غمخانه ناماندنی

ادامه ندارد!

1. زمر/68- یس/29- نمل/87- تفسیر نمونه ج19.
2. بحارالانوار ج3، ص299.
3. اصول کافی ج2، ص598.
4. بحارالانوار ج6، ص245.
5. اعراف/47.
6. بحارالانوار ج3، ص234.
7. آیات فراوانی در این باب وجود دارد.
 

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت بیستم)

مراسم استقبال1

وقتی نگاهم به محیط داخل وادی السلام افتاد ناخودآگاه از حرکت بازایستادم و از دیدن آن همه منظره زیبا و باورنکردنی در حیرتی عمیق فرو رفتم.

نمی دانم چه مدتی در آن حال بودم که احساس کردم کسی شانه ام را تکان می دهد، چشمانم را گشودم صورت خندان نیک را دیدم. از اینکه دوباره او را کنار خود می دیدم ذوق زده شده و او رادر آغوش کشیدم. در همان حال نیک در گوشم گفت:

برخی از مؤمنین به استقبالت آمده اند. چون به دقّت نگریستم گروهی از مؤمنین را دیدم که با لبانی خندان کناری ایستاده اند. از آغوش نیک جدا شدم و آهسته آهسته به طرف آنها حرکت کردم. وقتی به آنها رسیدم همگی سلام کرده خوش آمد گفتند، من هم سلام کردم و یکایک آنها را  در آغوش گرفتم.

بعد از آن، یکی از مؤمنین حال برادرش را پرسید گفتم: هنوز در مزرعه دنیا مشغول کشت است2 دیگری از فلان شخص سؤال کرد. گفتم: او سالها قبل از آمدن من به عالم برزخ، دنیا را وداع گفته بود. شخص سؤال کننده سرش را به زیر افکند و گفت: خدا به فریادش برسد. باتعجب پرسیدم مگر چطور شده است؟ گفت آخر او هنوز به اینجا نیامده است.

فهمیدم که آن شخص هنوز در میان راه گرفتار شده و یا در وادی عذاب جاگرفته است.

پس از آن مؤمنی جلو آمد و حال یکی از ستمگران بزرگ دنیا را جویا شد، در جواب گفتم: متأسفانه تا قبل از آمدن من هنوز هم زنده بود و همچنان به ستمگری خود ادامه می داد. آن مؤمن خطاب به من گفت: تأسف نخور چرا که خداوند از روی خیرخواهی به کافران و ظالمان طول عمر نمی دهد، بلکه با این کار زمینه را برای گناه بیشتر آماده می کند تا بعد از مرگ عذاب دردناک را نصیبشان کند.3 مراسم استقبال تمام شد و این در حالی بود که من با آنها انس گرفته بودم و نمی خواستم آنها از پیش من بروند. نیک که به میل درونی من پی برده بود گفت:

نگران نباش باز هم آنها و حتی سایر مؤمنین را ملاقات خواهی کرد چرا که در اینجا مؤمنین هر از گاهی با هم ملاقات می کنند که مدت و فاصله این ملاقات ها بستگی به درجه و مقام ملاقات کننده و ملاقات شونده دارد. آنگاه دستم را بطرف خود کشید و گفت: حرکت کن مکانت را برایت آماده کره ام.

همانطور که می آمدیم گروه گروه اهالی وادی السلام را می دیدم که به ملاقات هم آمده دور هم حلقه زده و با خنده و شادی مشغول صحبت بودند.4

کوثر برزخی5

پس از مدتی به نهر زیبا و خیره کنده ای رسیدیم که هرگز در عمرم و حتی در خیال و رؤیا نیز چنین نهری ندیده بودم. از یک سمت نهر آب سفید و از سمت دیگر شیری جریان داست که از برف سفیدتر بود و عجیب اینکهدر میان این دو نهر شرابی روان بود که در سرخی، مانند یاقوت و در لطافت بی نظیر بود، نگاهی به بالا و پایین نهر انداختم نه آغازی داشت نه پایانی. با درختان و گلبوته های فراوانی که در اطراف نهر به چشم می خوردند چنان منظره ای شگفت انگیز پدیدار گشته بود که هرگز در رؤیاهایم نیز به آن نیندیشیده بودم.

همانطور که به نهر چشم دوخته بودم از سرچشمه آن پرسیدم، نیک گفت: این نهر با برکت کوثر است که از چشمه های آن در قرآن یاد شده است و در تمام وادی السلام نیز جریان دارد، اما در هر منطقه ای از زیبایی و طعم مخصوصی برخوردار است.

گفتم: چطور؟ گفت: هرچه مقام مؤمن بالاتر باشد، محل اسکانش بهتر و حوض کوثر آنجا زیباتر است.

پس نگاهی به بالای نهر انداخت و گفت: وقتی این نهر از دشت شهدا می گذرد چنان زیبا و باطراوت است که هرکسی قدرت دیدن و چشیدن آن را ندارد. با تعجب پرسیدم: اگر اینطور است پس از محضر امامان چگونه عبور می کند؟!

نیک نگاهش را به سمت من چرخانید و گفت: چه می گویی؟ آنها احتیاجی به این نهر ندارند، اگر طراوت و طعم و لذتی در این نهر است از برکت امامان و پیامبران الهی است. پس از لحظه ای سکوت ادامه داد: چشمه های این نهر در همانجا واقع شده است و ما اینک در نقطه کوچکی از این نهر قرار گرفته ایم.

لحظه ای بعد نیک گفت: آیا دوست داری از این نهر بنوشی؟ من که تا آن موقع به خاطر زیبایی منظره چنین چیزی بخاطرم نرسیده بود با خوشحالی تمام گفتم: البته که می خواهم، اصلاً حواسم نبود که از این نهر هم می توان نوشید. نیک لبخندزنان گفت: پس حرکت کن تا به محل خودت برسی، زیرا کوثر آنجا خیلی لذیذتر است.

با شادی و نشاط فراوان در امتداد نهر حرکت کردیم. زیبایی کوثر مرا از مناظر اطراف غافل کرده بود و هرچه جلوتر می آمدیم بر این زیبایی افزوده می گشت.

هر لحظه میل به نوشیدن جامی از آن در من بیشتر می شد تا اینکه ناخودآگاه در منطقه ای از حرکت بازایستادیم و رو به نیک کردم و گفتم: من تا از این نهر ننوشم جلوتر نمی آیم. نیک در جوابم گفت: اتفاقاً اینجا درالسلام توست، هرچه قدر می خواهی بنوش و خوش باش. در این فکر بودم که چگونه می توان از این نهر نوشید که نیک به بالای درختی اشاره کرد و گفت: از آن حوریه ای که روی شاخه نشسته است بخواه تا تو را سیراب کند. نگاهم را به بالا انداختم،  حوریه ای در کمال زیبایی جامی ظریف و زیبا بدست گرفته بود؛ وقتی نگاهم را به سمت درختها چرخاندم روی هر درختی حوریه ای را دیدم که با ناز و کرشمه قصد دلربایی از من راداشتند.

با کوچکترین اشاره یکی از آنها ظرف زیبا و بی مانند خود را پر از شراب کوثر کرد و با صدها هزار ناز و ادب و احترام آنرا به من داد. وقتی قطره ای از آن نوشیدم چنان سرمست شدم که دیگر کوچکترین احساسی از درد و رنج سفر در وجودم باقی نماند.

دیدار با خانواده

در این لحظه به یاد بازماندگانم افتادم و به نیک گفتم: من می خواهم هر طور شده سری به دنیا بزنم و آنها را از خواب غفلت بیدار کنم تا بدانند مرگ یعنی رهایی. رهایی از تمام دردها و رنجهایی که در آن عالم است. اگر بفهمند اینجا چقدر باصفاست دیگر مرگ برایشان تلخ نخواهد بود.

نیک در جوابم گفت: اینکه بخواهی تمام اخبار اینجا را به آنها تفهیم کنی ممنوع است6 اما می توانی سری به آنها بزنی. با خوشحالی گفتم: چطور؟ گفت: هر یک از اهالی برزخ اجازه دارند بصورت پرنده لطیفی درآیند و به اهل خود سرکشی کنند. مدت این دیدارها بستگی به تناسب لیاقت آنهاست، برخی هر جمعه، بعضی هر ماه و گروهی سالی یکبار این اجازه را پیدا می کنند.7 آنگاه نیک دستش را روی شانه ام نهاد و گفت: تو هم آماده شو، زیرا در این لحظه می توانی سری به آنها بزنی.

تاریکی شب دنیا را سیاه پوش کرده بود، روی دیواری نشستم و از پشت شیشه رفتار آنها را زیر نظر گرفتم. همسرم مشغول کارهای داخل منزل بود و بچه ها هریک مشغول تکالیف مربوط به خود بودند. سری هم به خانه پسر و دختر بزرگم زدم و از آنجا به خانه براداران و خواهرانم رفتم؛ (از اینکه هیچکدام را مرتکب گناه ندیدم بسیار خوشحال شدم چون بیش از آن طاقت ماندن در دنیا را نداشتم به مکان خود در وادی السلام بازگشتم.

ادامه دارد... .

1. بحارالانوار ج6، باب 7 ص 223.
2.اشاره به حدیث مشهور: الدنیا مزرعه الاخرة( دنیا، مزرعه آخرت است)
3. ال عمران 178
4. کافی ج3،ص 243- بحارالانوار ج6، باب8.
5.بحارالانوار ج6، ص 287
6. بحارالانوار ج6، ص 200
7.بحارالانوار ج6، باب 8

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت هجدهم)

دروازه ولایت

احساس می کردم سبکتر از همیشه قدم بر می دارم. گویا می خواستم پرواز کنم و در یک آن خود را به وادی السلام برسانم.

نگاهی به بالا کردم اثری از آتش نبود. اما لایه های نازکی از دود به چشم می خورد که آنهم با تابش نور سفید و دلگشایی، رو به زوال بود. گاه گاه گیاهان سبز و زیبایی به چشم می خوردند. با سرعت هرچه بیشتر راهمان را می پیمودیم و کمتر به اطراف خود توجه داشتیم.
 

همچنان به مسیر خود ادامه می دادیم تا اینکه از دور دروازه ای را دیدم که جمعیتی هم پشت آن به انتظار ایستاده بودند و مأموران قوی هیکل در اطراف دروزاه به نگهبانی مشغول بودند، بی اختیار روبروی دروازه ایستاده بودم و با دقت نگهبانان و جمعیت را زیر نظر داشتم.

گاه گاه افرادی با تحویل دادن برگ سبزی به نگهبان، از دروازه عبور می کردند. چشمانم را به سمت نیک چرخاندم، او پشت سرم ایستاده بود و رفتار مرا مشاهده می کرد. با تعجب از نیک پرسیدم:

اینجا چه خبر است؟! نیک جواب داد: اینجا مرز سعادت یعنی آخرین نقطه برهوت است، آنگاه با لحن خاصی ادامه داد: اینجا دروازه ولایت است و هرکس از آن عبور کند به سعات ابدی رسیده است.

گفتم : دروازه ولایت دیگر چییست؟

گفت: افرادی می توانند به محدوده وادی السلام وارد شوند که در دنیا دل به ولایت و محبت علی علیه السلام و اهل بیت محمد صلی الله علیه و اله و سلم سپرده باشند.1 به چنین افرادی برگه ولایت می دهند تا براحتی از این دروازه عبور کنند و به دروازه های وادی السلام نزدیک شوند.

از شنیدن نام وادی السلام بسیار خوشحال شدم اما ناگهان به فکر برگه ولایت افتادم و با دلهره و اضطراب از نیک پرسیدم: من در دنیا عاشق و شیفته اهل بیت بودم ولی برگه ولایت ندارم نیک به سمت راست دروازه اشاره کرد و گفت: باید به آن چادر سبز بروی. با عجله و شتاب خودم را به داخل چادر رساندم، مرد سفیدپوش و خوش سیمایی در گوشه چادر نشسته و یکی از اهالی برزخ با او مشغول صحبت بود. گویا آن شخص از دریافت برگه عبور محروم شده بود و حالا با التماس می خواست آنرا دریافت کند.

سفیدپوش خطاب به آن مرد برزخی گفت: حرف همان است که گفتم، تو باید به وادی شفاعت برگردی تا شاید فرجی شود وگرنه کار تو و آنها که بیرون ایستاده اند در اینجا حل شدنی نیست.

آن مرد با ناراحتی تمام چادر را ترک کرد و من پس از عرض سلام روبروی آن مرد بزرگوار نشستم.

جواب سلامم را داد و بدون اینکه درخواستم را بگویم، دفتری را که در پیش رو داشت ورق زد. از اضطراب دست و پایم می لرزید. اما دیری نپایید که دست آن مرد همراه با یک برگ سبز به طرفم دراز شد. وقتی برگ را به دستم داد با لبخند گفت:

تو به سعادت رسیدی، این سعادت بر تو مبارک باد و بدین صورت از دروازه ولایت گذشتیم و مأموران و جمعیت بی ولایت را پشت سر گذاشتیم.

ادامه دارد...

1. بحارالانوار ج8، باب 22 و ج 39، ص 202- میزان الحکمه ج2، ص95-94.

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت شانزدهم)

نبرد سرنوشت ساز

گذرگاه پرخطر مرصاد را پشت سر گذاشتیم، آمدیم و آمدیم تا اینکه از دور هیکل عجیب و سیاهی در وسط جاده نمایان شد. وقتی جلوتر آمدیم به نظر آشنا رسید و وقتی نزدیکتر رفتیم آنرا به خوبی شناختم. گناه بود، با قیافه ای کوچک و لاغرتر از قبل و با لباسی عجیب و غریب.

همدوش نیک تا چند قدمی گناه پیش رفتم. او با چهره ای خشن و بوی متعفن، شمشیری ارّه ای مانند را بر دوش گذاشته و با چشمانی غضب آلود مرا می نگریست.

نیک ایستاد و من هم پشت سر او قرار گرفتم. کم کم ترس در دلم رخنه می کرد.

نیک مهربانانه به من خیره شد و دستش را بر شانه ام نهاد و گفت: خودت را برای نبرد آماده کن!

با وجودی سراپا تعجّب گفتم: جنگ؟ با چه کسی؟

نیم نگاهی به سمت گناه کردم و تکرار کردم: با گناه؟! گفت: آری با گناه.

وحشت و اضطراب در وجودم سایه افکند و عرق سردی بر پیشانیم نشست، نیک که متوجه ترس من شده بود گفت: در این سفر و در اینجا به اولیاء خدا1  نه مومنین به خدا و قیامت، نه دارندگان اعمال نیک2 و نه آنان که در دنیا از خدا ترسیده اند، هرگز نباید بترسند.3 

از سخنان نیک قوت قلب گرفتم و دیگر بار به سمت گناه خیره شدم و چون شمشیر اره یی را در دستش نمایان دیدم، رو به نیک کردم و پرسیدم:

جنگیدن با دست خالی در برابر دشمنی که در برابرم شمشیر افراشته غیر ممکن است!

نیک گفت: نگران نباش. همان فرشته الهی که چندین بار به کمک تو شتافت تو را مجهز خواهد کرد.

آنگاه به نیک گفتم: نقش تو در این نبرد چیست؟

مکثی کرد و گفت: دشمنت را برایت معرفی و تو را آماده و تشویق خواهم کرد؛ آنگاه دستم را فشرد و گفت:

گناه پس از آنکه از انحراف و گرفتاری تو در جاده های انحرافی و گذرگاه مرصاد ناامید شد، اینک برای آخرین بار با تمام قوا در برابر تو ایستاده؛ شاید که به گمان خویش، تو را از پای درآورد گناه این بار لباس دنیا را بر تن و شمشیر شهوات را در دست گرفته است، مواظب دنده های شمشیر باش که هر دنده، نمایانگر یکی از شهوات است و بسیار برنده و زخم زننده. اگر یکی از آن دنده ها بر بدنت فرود آید در رسیدن به مقصد دچار مشکل خواهیم شد.

گناه همچنان وسط راه ایستاده بود و رفتار ما را زیر نظر داشت؛ بار دیگر نیک نگاهش را به بالا انداخت. من نیز به همان سمت نگاه کردم. از دور همان فرشته فریادرس را دیدم که پرواز کنان ظاهر گردید. در یک لحظه بالای سرمان قرار گرفت. سلامی کرد و آنگاه یک شمشیر، یک لباس زره مانند، یک سپر و خنجر به نیک سپرد و رفت.

از دیدن این منظره، گناه کمی جا خورد و ترس در چهره زشتش آشکار گردید. با خوشحالی رو به نیک کردم و گفتم: ابزار من بیشتر از گناه است، و بعد پرسیدم: راستی این وسایل نتیجه کدام اعمال من است؟ نیک در حالیکه شمشیر را در دستانش حرکت داد گفت:

اینها بازتاب اعمالی است که دنیا انجام داده ای، مثلا این شمشیر نتیجه دعا و راز و نیازهای توست.4  سپس در حالیکه لباس را بر تن من می پوشاند ادامه داد، این هم نشانه تقوای توست در دنیا.5  که البته ضخامت آن بستگی به درجه تقوی تو دارد.

وقتی زره را پوشیدم، شمشیر را به دست راستم داد و سپر را به دست دیگرم سپرد و گفت:

این هم نتیجه روزه گرفتن هایت.6 آنگاه نیک صورتم را بوسید و در حالیکه با لبخند ملیحش به من قوت قلب می بخشید گفت:

اصلا نهراس. با یک ضربه او را از پا در خواهی آورد. سرم را به نشانه تایید تکان دادم و به سمت گناه حرکت کردم. گناه شمشیر را بلند کرد و فریادزنان شروع به رجز خوانی کرد:

من به نمایندگی از طرف دنیا و شیطان در مقابل تو ایستاده ام و نمی گذارم از این مسیر عبور کنی، با این شمشیر از رو به رو و پشت سر، چپ و راست به تو حمله می کنم7  و ضرباتم را بر تو فرود خواهم آورد. آنگاه نگاهی به سمت راست خود انداخت و گفت: اگر می خواهی رهایت کنم بایستی از جاده بیرون بروی و مرا بر پشت خود حمل کنی و آنگاه با اشاره انگشتانش گفت: به مانند آن شخص.

وقتی نگاه کردم شخصی را دیدم که گناه خود را بر پشتش سوار کرده بود8  و با زحمت قدم از قدم بر می داشت. دانستم که این هم یکی از حیله های گناه است که مرا در این بیابان گرفتار کند و از رسیدن به مقصد جلوگیری کند. از این رو فریاد زدم: هرگز! با تو نبرد می کنم، اما هرگز تن به ذلت با تو بودن نخواهم سپرد.

در همین لحظه بود که سایه شمشیر گناه را بر بالای سرم احساس کردم. فورا سپر را روی سرم گرفتم. ضربه شمشیر چنان محکم فرود آمد که دو دندانه آن از سپر عبور کرده و سرم را آسیب رساند.

در همین حال شمشیرم را بر پهلوی شیطان فرود آوردم به طوریکه فریاد کشان از من دور شد. مشغول رسیدگی به زخم سرم بودم که فریاد نیک مرا به خود آورد: مواظب باش، از پشت سرت می آید. بی درنگ به عقب برگشتم و با شمشیر ضربه او را دفع و بلافاصله ضربه ای دیگر به پهلوی دیگرش وارد کردم.

لحظاتی نبرد به این صورت ادامه داشت، چندین ضربه دیگر بر گناه وارد کردم و گناه نیز همچنان نفس زنان از راست و چپ به من حمله می کرد. یکبار نیز ضربه ای غافلگیرانه او، زره ام را پاره کرد و بدنم را زخمی کرد اما هنوز هم با تشویق های نیک، من برنده میدان بودم.

هر از گاهی صدای نیک را می شنیدم که می گفت: بهای بهشت نابودی گناه است.9 و من از این سخنان روحیه می گرفتم.

لحظات می گذشت و گناه خسته و خسته تر می شد. تا اینکه در وسط جاده روی زمین افتاد. شدت زخم ها، او را ناتوان کرده بود اما همچنان سعی داشت مانع از عبور من شود.

رفتم تا ضربات آخر را بر فرق سرش وارد آوردم که نیک خودش را به من رساند و خنجری را که در دست داشت به من داد و گفت: تنها با این خنجر می توانی برای همیشه از شر گناه خلاص شوی. تازه آن موقع فهمیدم که بدون خنجر به میدان نبرد رفته‌ام. خنجر را گرفتم و از روی تعجب به آن خیره شدم. گفتم: عجب وسیله پر منفعتی است! می شود بگوئی ... که حرفم را قطع کرد و گفت: حتما می خواهی بدانی اثر کدامین عمل توست؟ گفتم: بله. گفت: اثر صلوات هایی است که در دنیا فرستاده‌ای زیرا صلوات چنان قدرتی دارد که می تواند گناه را از میان ببرد. 10

خود را به پیکر نیمه جان گناه نزدیک کردم و بلافاصله خنجر را در بدن گناه فرو بردم و به سرعت از او فاصله گرفتم. هر لحظه بدنش بزرگ و بزرگتر می شد و من از ناله های او خوشحال بودم. مدتی بعد بدن گناه با صدای مهیبی منهدم گردید و هر تکه از آن به گوشه ای از بیابان پرتاب شد. صدای شادی نیک به هوا برخاست. با سرعت به طرفم آمد و مرا در آغوش کشید و صمیمانه به من تبریک گفت: من نیز خوشحالی خودم را پنهان نکردم و او را در آغوش خود گرفتم. وقتی از هم جدا شدیم نیک گفت: با نابود شدن گناه، زخم های من نیز کاملا خوب شد و از این پس با شادی و نشاط بیشتری به تو کمک خواهم کرد.

من که بطور کلی زخم نیک را فراموش کرده بودم از شنیدن این خبر بسیار شاد گشته و ضمن گفتم تبریک باز هم او را در آغوش گرفتم.

سرانجام راه باز شد و ما با شادی و امید بیشتر به راه خود ادامه دادیم.

ادامه دارد...
1. یونس 62.
2. مائده 69.
3. میزان الحکمه ج3 ص 196.
4. میزان الحکمه ج 3 ص247.
5. نهج البلاغه خ191و27- میزان الحکمه ج10ص624.
6. میزان الحکمه ج 5 ص427.
7. اعراف 16.
8. انعام 31.
9. میزان الحکمه ج 2 ص139.
10. میزان الحکمه ج 3 ص478.
 

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت چهاردهم) 

داغ كردن

مسیر جاده‌ ما را به بالای تپه‌ای كشاند. از آن بالا متوجه آْنسوی تپه شدم. تعدادی از مأموران را دیدم كه روی جاده ایستاده و چند نفر را متوقف كرده بودند. در كنار مأموران شعله‌هایی از آتش زبانه می‌كشید. من از ترس و وحشت خودم را به نیك رساندم و مانع از حركت او شدم. نیك مهربانانه دستی به سرم كشید و گفت:

نترس، با تو كاری ندارند اینها در كمین افراد خاصی هستند، در همین لحظه صدای جیغ و فریادی بلند شد وقتی نگاه كردم متوجه شدم كه یك نفر ایستاده است و از پیشانی‌اش دود و آتش بلند است وقتی خوب دقت كردم دیدم سكه گداخته شده‌ای به پیشانی‌اش چسبیده است.

در همین حال مأموران سكه گداخته شده دیگری را از روی آتش برداشته و بر پهلوی او چسباندند، این‌بار صدای ناله و فریادش دشت را پر كرد، با حیرت به نیك نگاه كردم، نیك هم نگاهی به من كرد و گفت: سزای او همین است ( این سكه‌هایی است كه در دنیا انبار كرده بود و با وجود محرومان و مستضعفان بی‌شمار دست رد بر سینه آنها زده بود.1) و حق آنها را ادا می‌نمود.

نیك این را گفت و به طرف پائین تپه حركت كرد. من هم با ترس و دلهره پشت سر او به راه افتادم.

هنگامی كه به نزدیكی مأموران قدرتمند رسیدیم ترس و اضطرابم چند برابر شده بود امّا وقتی راه را برای عبور ما باز كردند و ما بدون هیچ خطری از میان آنها عبور كردیم، آرام شدم.

قطعه آتش

چند قدمی كه از آنها دور شدیم وسوسه شدم كه به عقب نگاهی بیاندازم وقتی به پشت سرم نگاه كردم با كمال تعجب مأموران را دیدم كه چهار دست و پای شخصی را گرفته و با زور قطعه‌ای از آتش را به او می‌خورانند.

با دیدن این صحنه از حركت باز ایستادم و به عقب برگشتم. نگاه این منظره برایم زجر دهنده و ناله و فغان او جانسوز بود آن بیچاره در حالیكه كه از درون می‌سوخت مسیر جاده را افتان و خیزان ادامه داد. در یك لحظه دست نیك را بر شانه‌ام احساس كردم نگاهی به او كردم و پرسیدم:

جریان از چه قرار است. نیك بلافاصله جواب داد: افرادی كه مال مردم رو بناحق تصاحب كنند گرفتار این مأموران می‌شوند و اینها وظیفه دارند قطعه‌ای از آهن گداخته به آنان بخورانند.2

نیك پس از مكث كوتاه ادامه داد: البته اینگونه افراد در گذرگاه حق‌الناس متوقف خواهند شد.
پس از حرفهای نیك، مقداری دلم آرام گرفت. امّا از آنجا كه از دیدن آن منظره ناراحت می‌شدم رویم را بطرف نیك برگرداندم و از او خواستم كه از آنجا دور شویم.

و باز رفتیم و رفتیم تا بشخصی رسیدیم كه دستانش را جلو گرفته بود و با احتیاط قدمهای كوتاه برمی‌داشت. نیك همانطور كه می‌رفت انگشتش را به طرف آنشخص گرفت و گفت:

این بیچاره از وقتی كه از غار بیرون آمده، كور شده است. آنگاه به یك جاده انحرافی كه در چند قدمی‌مان واقع شده بود اشاره كرد و گفت:

این جاده دنیاپرستان است كه بزودی او، واردش خواهد شد، پرسیدم چرا؟

گفت: معلوم است چون دنیا را به آخرت و دنیاپرستان را به مومنین ترحیج داده است3. این گروه از افراد، بزرگترین ضرر و زیان را برای نفس خویش خریده‌اند و آن، فروختن آخرت به دنیاست.4

هنوز حرف نیك تمام نشده بود كه آنشخص كور، قدم به جاده انحرافی دنیاپرستان گذاست. همانطور كه می‌رفتم گاهی به عقب برمی‌گشتم و به آن كور بی‌نوا نگاه می‌كردم.

راه مستقیم را بخوبی طی می‌كردیم، گاهی از كسی جلو میزدیم و گاهی كسانی از ما سبقت می‌گرفتند. در مسیر خود به جادّه‌های انحرافی و انسان‌های گوناگون و عجیبی برخورد می‌كردیم.

از جمله آدمهایی كه دو زبان داشتند كه از دهانشان بیرون زده بود و آتش از آنها زبانه می كشید، به گفته نیك اینها انسان‌های دو رو و منافق صفت بودند.5

همچنین افرادی را كه اهل اعمال منافی عفّت و لذت‌های نامشروع بودند در حالی مشاهده كردیم كه لگامی از آتش بر دهان آنها زده شده بود.6

امّا از همه زجرآورتر جاده انحرافی زنان بود. این مسیر به بیابانی ختم می‌شد كه زنان بسیاری در آن عذاب می‌شدند. عده‌ای به موهایشان آویزان شده بودند كه نتیجه نشان دادن موهایشان به نامحرم بود و گروهی زیر فشار مأموران، مشغول خوردن گوشت بدن خود بودند، اینان در دنیا، خود را برای نامحرمان زینت می‌كردند، برخی نیز سرشان از خوك و بدنشان به شكل الاغ بود چرا كه در دنیا به سخن چینی عادت داشتند.7

آنچه شگفتی مرا در تمام این صحنه ها برانگیخته بود ناتوانی دوستان نیك آنها بود. بنحوی كه گاهی صدها متر عقب‌تر از صاحب خود راه می‌پیمودند و از هدایت و كمك به صاحب خود عاجز بودند.

1. توبه 35.
2. بحارالانوار ج 7 ص 213.
3. بحارالانوار ج 7 ص 213.
4. میزان الحكمه ج3 ص314.
5. بحارالانوار ج 7 ص 213.
6. همان.
7. بحارالانوار ج 18 ص 352( حدیث معراج).

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت دوازدهم)
 

التماس کنندگان
 

هنوز راه زیادی نپیموده بودیم که در دل تاریکی ضجه و فریادهایی به گوشم رسید. وقتی دقت کردم صدای چند نفری را شنیدم که التماس کنان از ما می‌خواستند که نور ایمان را به طرف آن‌ها هم بگیریم تا در پرتو نور ما حرکت کنند.1

نیک همان‌طور که جلو می‌رفت مرا صدا زد و گفت: گوش به حرفشان نده، این‌ها باقی مانده منافقین و کافران هستند که تا اینجا پیش آمده‌اند اما دریغ از یک نور ضعیف که بتوانند در پرتو آن حرکت کنند و سرانجام نیز در یکی از همین چاههای وحشتناک غار سقوط خواهند کرد. چون با اصرار آنها روبرو شدیم نیک ایستاد و خطاب به آن‌ها گفت: اگر محتاج نور ایمانید برگردید به دنیا و از آنجا بیاورید.2

یکی از آن میان رو به من کرد و گفت: هان ای بنده خدا! مگر ما با هم در یک دین نبودیم، مگر ما و شما روزه نمی‌گرفتیم و نماز نمی‌خواندیم؟ چرا حالا ما را به بازگشتن به آن سرای جواب می‌دهید که می‌دانی امکانش نیست؟!. در حالی که از خشم دندانهایم را به هم می ساییدم، پاسخ دادم: بله با ما بودید امّا برای ریشه کن کردن دینمان و نه یاری آن، همواره برای ضربه زدن به دین و آئین اسلام در کمین نشسته بودید و اکنون دریافتید که از فریب خوردگان بوده‌اید.3

نزاع مجرمان

حرفهایم که تمام شد خودم را به نیک نزدیکتر کردم و گفتم: زود برویم تا دوباره وبال گردنمان نشده‌اند. نیک گفت: اگر تمایل داری مشاجره و نزاعشان را با یکدیگر بشنوی؟

پس خوب دقّت کن وقتی گوش سپردم صدای آن‌ها را در دل تاریکی شنیدم که چند تن از آن‌ها خطاب به گروهی دیگر می‌گفتند: (اگر شما نبودید ما مؤمن می‌شدیم و حالا از نور و روشنایی ایمان برخوردار بودیم. آن‌ها هم در جواب گفتند: مگر ما راه را برای شما بستیم؟ 4  می‌خواستید ایمان بیاورید.

پس از لحظه‌ای سکوت یکی از آن‌ها خشمگینانه فریاد کشید اصلاً همه‌اش تقصیر فلانی یود همه این بدبختی‌های ما از آنجا شروع شد که به سخن این شخص گوش فرا دادیم و اطاعت او کردیم!.

آن شخص نیز پاسخ داد: می‌خواستید از من پیروی کورکورانه نکنید. صدای فریاد دیگر از میان برخاست که: اکنون در عوض آن اطاعت و پیرویی که از تو در دنیا کردیم بیا و ما را از گرفتاری نجات بده.

ناگهان صدای رهبرشان بلند شد که می‌گفت: مگر نمی‌بینید من هم مثل شما گرفتارم؟ چگونه توان آن را دارم که شما را نجات دهم؟!5  وقتی حرف رهبرشان به اینجا رسید، پیروانش مأیوسانه لب به نفرین گشودند و گفتند: خدایا ما گناهی نداریم زیرا در دنیا او ما را رهبر و راهنما بود، پس عذابش را دوچندان کن.6

هنوز مشاجره مجرمان به پایان نرسیده بود که نیک مرا به خود آورد و گفت: حرکت کن، دعوایشان پایانی ندارد. آنها در جهنم نیز همیشه با یکدیگر نزاع خواهند داشت. پس از برداشتن چند قدم ناگهان صدای دلخراشی به گوش رسید، علت را از نیک جویا شدم، گفت: صدای یکی از مجرمان بود که سرانجام در یکی از چاه‌های عمیق سقوط کرد.

از اینکه چنین عذاب‌هایی به من نمی‌رسید خوشحال بودم و همین مایه اطمینان بیشتر من به ادامه راه می‌شد.

سرعت عبور

مقداری که جلوتر رفتیم چندین نور ضعیف و متوسط توجه مرا به خوب جلب کرد. حدس زدم گروهی همانند ما در پرتو نور ایمانشان در حرکتند. چیزی نگذشت که به شخصی رسیدیم که در پرتو نوری از نورهای بسیار ضعیف، آهسته، قدم برمی داشت. سلام کردم و جویای حال او شدم. گفت: خسته شدم، با اینکه مدتهاست در این غار راه می‌پیمایم، ولی هنوز در ابتدای راهم. گفتم: اینها به سبب ضعف ایمان توست! او نیز حرفم را تایید کرد و در حالیکه همچنان آهسته ره می‌پیمود، آهی از سینه برکشید و گفت: افسوس... افسوس... افسوس.

 هنوز چند قدم از آن شخص دور نشده بودیم که فریادش بلند شد، خواستم برگردم اما نیک بلافاصله گفت: عجله کرد و چون نور ایمانش بسیار ضعیف بود در یکی از چاله‌ها فرو غلطید.

گفتم: آخر چه می‌شود؟

نیک ایستاد و گفت: هیچ نیک‌اش او را نجات خواهد داد اما بسیار دیر به مقصد خواهد رسید. وقتی حرف نیک به اینجا رسید در یک لحظه چنان نوری بدرخشید که چشمان‌مان را به خود خیره کرد. وقتی آن نور تابنده ناپدید شد با تعجّب بسیار از نیک پرسیدم: چه بود؟ چه اتفاقی افتاد؟

نیک آهی کشید و گفت: یکی از علمای دین بود که عمری را به اطاعت و بندگی خالصانه خدا گذرانده بودو حال در پرتو نور ایمانش با سرعت زیاد این مسیر تاریک را پیمود. من نیز از حسرت آهی برکشیدم و گفتم: خوشا به حال او، عجب نور و سرعتی داشت. در دلم غمی غریب ریشه دوانید و سر بر زانوی غم گذاشتم و شرمگینانه گفتم: از اینکه حاصل آن همه تلاش سالیان عمرم چنین نوری است افسوس می‌خورم.7

از درون خویش فریاد برکشیدم: خدایا ای آگاه به احوال زندگان و مردگان، مرا دریاب و نورم را قوی ترگردان 8 تا از این مسیر دشوار بسی آسان‌تر عبور کنم.

مدّتی در این حال گریستم تا اینکه احساس کردم غار روشن‌تر شده است. وقتی سر از زانو برداشتم نیک را نورانی‌تر از قبل دیدم، از جا برخاستم و با تعجب به طرفش رفتم و پرسیدم: چقدر نورانی شدی؟ گفت: خداوند از منبع رحمت رحمانی خویش مقداری نور ایمان نه تو افزود که بی شک اجابت دعاهای دنیایی توست.9 

که بارها رحمت الهی را برای سفر آخرت درخواست کرده بودی. آنگاه ادامه داد، برای عبور از این برهوت پر خطر، هیچ کس نمی‌تواند تنها به عمل نیک خود اتکا کند، چرا که در کنار عمل، رحمت خدا هم لازم است که شامل حالش گردد.10

بسیار مسرور شدم و خداوند را به خاطر لطف و رحمت بی پایانش سپاس گفتم.

حالا با سرعت و اطمینان بیشتری در حرکت بودم عده‌ای را پشت سر گذاشتم چند نفر هم از گرد راه رسیده و از ما سبقت گرفتند.

با آن که خسته بودم امّا به عشق وادی السلام سر از پا نمی‌شناختم به نیک گفتم: چقدر گذرگاه این غار طولانی است؟! نیک همان‌طور که با سرعت گام برمی داشت جواب داد: اگر در مقابل گردباد شهوات مقاومت می‌کردی مسیر کوتاه‌تری نسیبت می‌شد. اکنون نیز چندان مهم نیست اندکی تحمل کن، چندی نمی‌گذرد که این مسیر نیز به پایان می‌رسد.

ادامه دارد... .

1- حدید 13.
2- حدید 13.
3- حدید 14.
4-سبأ 32.
5-غافر 48.
6-احزاب 67-68.
7- میزان الحکمة ج2ص105 و  ج10،ص132؛ المیزان ج20.
8- تحریم 8
9- کنزالعمال خ3129.
10- میزان الحکمة ج7.

گزارش لحظه به لحظه پس از مرگ ( قسمت دهم) عذاب یكی از بزرگان برزخ

در همین میان و در لابلای فریادهای اهل عذاب صدای ناله‌ای را شنیدم كه به ما نزدیك می‌شد پس از لحظه‌ای صدا واضح‌تر شد و شنیدم كه صاحب صدا با ناله‌ای جگرخراش از تشنگی شكایت می‌كرد با وحشت رو به نیك كردم و پرسیدم: این دیگر چه صدایی است.

نیك نگاه مهربانه‌اش را به صورت من دوخت و گفت: به بالای كوه بنگر و آرامشت را حفظ كن، وقتی به اوج قله نگریستم شخصی را دیدم كه در گردنش  غل و زنجیر آویخته‌اند و دو مرد زشت‌رو و قوی هیكل سر زنجیر را بدست گرفته‌اند. آن شخص در حالیكه مرتب از تشنگی می‌نالید به این سو و آن‌ سو نگاه می‌كرد.

پس از دیدن ما با عجله به طرفمان حركت كرد؛ من از ترس، خودم را به نیك رساندم و آهسته پرسیدم این شخص كیست؟ نیك گفت:

صاحب ناله، یكی از سرشناسان برهوت است كه در دشت عذاب معذّب است. آن شخص همانطور كه به ما نزدیك می‌شد دستهایش را مانند گدایی به سمت ما دراز كرده بود و طلب آب می‌كرد. وقتی به چند قدمی نیك رسید مأمورانش با  كشیدن زنجیر از نزدیك شدن او به ما جلوگیری كردند، او در حالی كه اشك می‌ریخت با التماس از نیك درخواست یك قطره آب كرد امّا نیك امتناع ورزید او همچنان التماس می‌كرد، 1

نیك از او پرسید: مگر تو از داشتن دوستت نیك، محرومی؟ سر به زیر افكند و گفت: چه دوستی، چه نیكی، دوست من گناه من است كه در همان لحظات اول مرا به دست این مأموران عذاب سپرد و رفت. حال باید تا روز قیامت از این تشنگی عذاب‌آور رنج ببرم و در غل و زنجیر محبوس باشم.

نیك با كنایه گفت: پس دعا كن هر چه زودتر روز قیامت برپا شود تا از این عذاب رهایی یابی. او ناگاه سر بلند كرد و با تمام قوا فریاد برآورد: نه، نه، نه، ما اهالی دشت عذاب هرگز نمی‌خواهیم قیامت برپا شود، عذاب اندك برزخ، ما را به ستوه آورده تا چه رسد به عذاب جهنم كه2  ... . او از حال رفت. اما مأموران با گرزهای آتشینی كه همراه داشتند به جان او افتادند. آن شخص ناگهان از جا پرید و در حالیكه صدای شتری می‌داد كه داغ شده باشد شروع به جست‌و‌خیز كرد.

آتش از پیكرش زبانه می‌كشید و صدایش زمین را می‌لرزاند.3

مأموران او را با همان حال كشان كشان به وادی عذاب برگرداندند. هر چند از گرفتاری چنین افرادی خوشحال بودم اما احساس می‌كردم بدنم بشدّت می‌لرزد، نیك به آرامی دست به شانه‌ام نهاد و گفت:

مهم نیست او لایق چنین عذابی است، گام بردار كه راه بسی طولانی است و گردباد سیاه تو را به مكان خطرناك و وحشت‌آوری پرتاب كرده است، اگر چند قدم دیگر بالا بروی؛ دشتی را مشاهده خواهی كرد كه كوره‌هایی از آتش در آن می‌جوشد و آسمانش شعله‌های سوزان بر زمین می‌پراكند، اهالی آن از حركت باز ایستاده و بایستی تا قیامت این عذاب را همچنان تحمّل كنند، امثال آنشخص بسیارند و بی‌شك تو از دیدن وضع آنها دچار ترس و اضطراب خواهی شد پس همان بهتر كه از سمت بالا حركت نكنیم، گفتم:

هر چند می‌دانم چنین است اما عبرت‌آموز بود اگر می‌شد به آنها نیم نگاهی بیافكنم.

نیك در جوابم گفت: همانطور كه گفتم اینجا بسیار وحشتناك است بعضی از عذاب‌های قیامت بزرگ، در اینجا به صورت ضعیف و خفیف به نااهلان می‌رسد كه تحمّل دیدن این مقدار هم نداری اگر كمی صبر كنی به قسمتی از برهوت خواهیم رسید كه در آنجا بسیاری از گناهكاران، ادامه راه برایشان مشكل و دچار عذاب  و سرگردانی شده‌اند هر چند امید می‌رود كه روزی نجات یابند، آنجا می‌توانی بعضی از اهل عذاب را مشاهده كنی. پذیرفتم و در دامنه كوه به حركت خود ادامه دادیم.

ادامه دارد... .

1-بر اساس چند حدیث از بحارالانوار ج 6 باب 8.
2- بحارالانوار ج 6 باب 8 ص270.
3- بر اساس برداشت كوتاهی از چند حكایت در معادشناسی طهرانی.

گزارش لحظه به لحظه از مرگ ( قسمت هشتم) توبه

توبه  1

 پس از لحظه‌ای سکوت٬ نیک ادامه داد: البته این راهی که آمدی٬ قبلا برای تو در نظر گرفته شده بود؛ اما به واسطه توبه‌ای که کردی این راه از تو برداشته شد 2 هر چند گناه سعی داشت تو را به این راه باز گرداند.

گفتم: توبه من بخاطر گناهان بسیار زشت و بزرگی بود که انجام داده بودم.

گفت: این مسیر هم٬ راه بسیار وحشتناکی بود که اگر توبه نکرده بودی باید این مسیر را بگذرانی که علاوه بر اینکه طولانی و پرفراز و نشیب است و دارای گلوگاه‌های تنگ و تاریکی است٬ بلکه از حیوانات گزنده و درنده‌ای که در مسیر است نیز در در امان نبودی. پس آن‌گاه نیک دستم را گرفت و به سمت خویش کشید و گفت:

حالا حرکت کن که بایستی به مسیر قبلی خود برگردیم و به راه ادامه دهیم.

هر طور بود بقیه راه را پیمودیم تا اینکه به محیط باز و وسیعی رسیدیم که باتلاق مانند بود و چون قدم در آن نهادم٬ تا زانو در آن زمین لجن‌ زار فرو رفتم.
 

نیک که به راحتی می‌توانست قدم بردارد٬ با دیدن وضع من به عقب برگشت و از من خواست که دستم را بر گردن او آویزم٬ تا شاید کمکم کند.
 

دیگر تا دهان در باتلاق فرو رفته بودم و توان فریاد کشیدن و کمک طلبیدن نداشتم٬ که به ناگاه همان فرشته الهی پدیدار شد و طنابی را به نیک داد و گفت: این طناب را خودش پیشاپیش فرستاده کمکش کن تا نجات یابد.
 

فرشته رفت و نیک بلافاصله طناب را به سمت من انداخت و از آنجا که دست‌هایم را بالا گرفته بودم توانستم طناب را چنگ بزنم و از آن مهلکه نجات یابم.وقتی باتلاق را پشت سر نهادیم از نیک پرسیدم: مقصود فرشته از اینکه گفت: طناب را خودش فرستاده٬ چه بود؟
 

نیک گفت: اگر به‌یاد داشته باشی٬ ده سال پیش از مرگت٬ مدرسه‌ای ساختی که اینک کودکان و نوجوانان در آن به تعلیم و تربیت مشغولند٬ آنچه باعث نجات تو از این گرفتاری گردید٬ خیرات آن مدرسه بود که در چنین لحظه‌ای به کمکت آمد.3

پس از تصدیق حرف نیک با قیافه حق به جانبی گفتم: من پنج سال قبل از آن نیز مسجدی ساختم. پس خیرات آن چه شد؟
 

نیک لبخندی زد و گفت: آن مسجد را چون از روی ریا 4 و کسب شهرت ساختی و نه برای خدا 5 مزدش را هم از مردم گرفتی.
 

گفتم: کدام مزدی؟!
 

گفت: تعریف و تمجیدهای مردم٬ بیاد بیاور که در دلت چه می‌گذشت وقتی مردم از تو تعریف می‌کردند! تو خوشحالی آنان را بر خوشحالی پروردگارت مقدم داشتی. باید بدانی که خداوند اعمالی را می‌پذیرد که تنها برای او انجام گرفته باشد. 6

حسرت و ندامت از طرفی و خجلت و شرمساری از طرف دیگر٬ تمام وجودم را فرا گرفت و به خود نهیب زدم: دیدی چگونه برای ریا و خودپسندی٬ اعمال خودت را که می‌توانست در چنین روزی دست‌گیر تو باشد٬ تباه کردی؟!

عبور شهدا

« خوشا به حال آنانکه با شهادت رفتند٬ به مقام آنها نیندیشید که هرگز اندیشه شما به آنجا نرسد٬ به راه و هدف آنها فکر کنید٬ قدم گذارید و حرکت کنید».
 

همچنان حرکت خود را در دل یک دشت بی‌انتها ادامه می‌دادیم؛ در حالی که گرمای طاقت فرسای آسمان برای لحظه‌یی قطع نمی‌شد؛ خستگی راه امانم را بریده بود٬ دیگر برایم توان نمانده بود.
 

در این هنگام صداهایی را از دور شنیدم. سرم را به سمت راست دشت چرخاندم با صحنه عجیبی مواجه شدم. صفی از افراد را دیدم که با سرعت غیر قابل تصور پهنه دشت را شکافتند و رفتند٬ تنها غباری از مسیر آنها باقی ماند. از تعجب ایستادم و لحظاتی به مسیر غبار برخاسته٬ نگاه کردم. با تکانی که نیک به من داد به خود آمدم٬ خواستم سوال کنم اما نیک پیشدستی کرد و گفت: خودم دیدم.   گفتم: اینها چه کسانی بودند؟!
 

گفت: اینها گروهی از شهیدان بودند٬ با شگفتی تکرار کردم: شهیدان؟!!
 

گفت: آری شهیدان

گفتم: مقصدشان کجاست؟ گفت: وادی السلام
 

با تعجب سرم را به سمت نیک چرخاندم و پرسیدم:
 

وادی السلام
 

گفت: آری ٬ وادی السلام.
 

گفتم: ما مدتهاست که این مسافت طولانی و پر رنج و محنت را بر خود هموار کردیم٬ تا روزی به وادی السلام برسیم٬ آنگاه تو می‌گویی٬ آنان با این‌چنین سرعتی به سمت وادی السلام در حرکتند؟ مگر میان ما و آنان چه تفاوت است؟

نیک در حالی‌که لبخند بر لبانش نقش بسته بود٬ گفت:

میان ماه من تا ماه گردون *** تفاوت از زمین تا آسمان است

سپس ادامه داد: تو در دنیا٬ افتان و خیزان خدا را عبادت می‌کردی و حالا نیز بایستی به سختی راه را طی کنی. تو کجا و شهیدان کجا که اولین قطره‌ای که از خونشان بر زمین می‌نشیند٬ تمام گناهانشان را از میان بر می‌دارد.7 و راه را بر ایشان هموار می‌سازد.

 در روز رستاخیز نیز شهیدان٬ جزء اولین کسانی خواهند بود که به بهشت وارد می‌شوند.8 آنها راه صدساله دنیا را یک شبه پیمودند حالا هم وادی بزرگ برهوت را در یک چشم بر هم زدن طی می‌کنند. به مقام شهیدان غبطه بسیار خوردم و زیر لب زمزمه کردم: طوبی لهما و حسن مآب.

 ادامه دارد ...

 ------------------------------------------------------------------------

1.     1.  توبه در مورد بنده٬ روی آوردن اوست به خدا و در مورد خداوند٬ روی آوردن خداست به بنده. انسان گنه‌کار می‌تواند با پشیمانی قلبی به مقام توبه دست یابد هر چند٬ استغفار٬ توبه را زینت می‌بخشد. امام باقر(ع) فرمود: در توبه همین بس که آدمی از کرده خود پشیمان گردد.

امام علی (ع) نیز فرمود: ای مردم٬ خویشتن را به عطر استغفار خوشبو سازید که بوی گند گناه٬ شما را رسوا نسازد.

2.     2.  سفینة البحار.

3      3.تحف العقول ص 243- بحارالانوارج6٬ باب 10.

4.     4. سفینة البحار ج1.

5.     5. میزان الحکمة ج3 ص61.

6.     6. فهرست غرر٬ ص 92.

7.     7. وسائل الشیعه ج11.

8.     8. بحارالانوار٬ ج26.

گزارش لحظه به لحظه از مرگ ( قسمت ششم) دره‌های ارتداد

عذاب ابن ملجم

پس از کمی راهپیمایی٬ پرنده بزرگی را دیدیم که نزدیک زمین پرواز می‌کرد. نیک گفت: می‌خواهی یک صحنه عجیب را تماشا کنی؟ گفتم: البته. گفت پس خوب به رفتار این پرنده بنگر.

پرنده نزدیک تخته سنگی نشست و از دهانش قسمتی از بدن شخصی را بیرون ریخت سپس پرواز کرد و در اندک زمانی٬ و برای مرتبه‌ای دیگر باز گشت و قسمت دیگری از بدن آن شخص را بر زمین ریخت. پس از چهار مرتبه( قی کردن) شکل مردی پدید آمد که بسیار ناراحت و رنجور به نظر می‌رسید.

خواستم از نیک علت را جویا شوم که با اشاره از من خواست ؛ ساکت باشم و جریان را دنبال کنم. پرنده این‌بار قسمتی از بدن آن مرد را بلعید و پرواز کرد و پس از بازگشت٬ قسمت دیگری از او را بلعید تا چهار بار که دیگر اثری از آن مرد باقی نماند. رو به نیک کردم و گفتم. خب؛ حالا بگو معنای اینکار چه بود و آن‌ شخص که بود؟ گفت: او شقی‌ترین فرد در میان انسانهاست.

او ابن ملجم مرادی است. و تا  قیامت در این عذاب باقی خواهد بود. 1

گفتم: آن پرنده او را از کجا آورد و به کجا برد؟ گفت: محل اصلی او وادی عذاب است. با تعجب پرسیدم وادی عذاب کجاست؟

گفت : قسمتی از گذرگاه برهوت است که کافران٬ منافقان و ظالمان در آن عذاب می‌بینند که امیدوارم گذرمان به آن مسیر نیافتد.

من هم در حالی‌که ترس در وجودم رخنه کرده بود٬ چنین آرزویی کردم.

هدیه‌ای از دنیا

پس از پیمودن مسیر بسیار طولانی٬ دوباره به دره خطرناک و لغزنده‌ای رسیدیم؛ از ترس اینکه مبادا این‌بار گناه از کمینگاهش بیرون آید و مرا پرت کند بدنم به لرزه افتاد. ایستادم و به مشکلات بسیاری که بر سر راهم ظاهر می‌شد٬ فکر کردم.

نیک برگشت و گفن: چرا ایستاده‌ای؟ حرکت کن . گفتم: می‌ترسم.

گفت: چاره‌ای نیست باید رفت. با نگرانی به سمت پایین حرکت کردم٬ اما هنوز چند قدمی از لب دره پایین نرفته بودیم که یک موجود بالدار نورانی از آنسوی دره ظاهر شد و در یک چشم بهم زدن٬ خود را به نیک رسانید و پس از اینکه جویای حال من شد٬ نامه‌ای را به او داد و پس از خداحافظی با همان سرعت بازگشت.

نیک پس از خواندن نامه٬ آن را در پرونده اعمالم نهاد و لبخند زنان به طرفم آمد و گفت: مژده‌ای دارم شگفت زده پرسیدم : چه شده؟

گفت: خویشاوندان و دوستانت برایت هدیه‌ای فرستادند٬ که هم‌اکنون توسط  این فرشته الهی برایت آورده شده است و به همان اندازه از غم و اندوه تو کاسته خواهد شد.

گفتم: چطور؟

نیک در حالیکه به سمت آن دره وحشتناک اشاره می‌کرد٬ گفت: بخاطر این هدیه‌ که عبارتست از  خواندن قرآن و گرفتن مجالسی که در آن ذکر مصیبت حسین ‌بن علی علیه‌السلام خوانده شده و اشکهایی که بر ماتم آن عزیز ریخته‌اند  از این دره٬ عبور نخواهیم کرد. از شنیدن این خبر شادمان شدم و برای همه‌شان طلب مغفرت کردم.

آن اندک راه رفته را بازگشتیم و در مسیر آسان‌تری قدم نهادیم.

دره‌های ارتداد

پس از مدتی به عبورگاه باریکی رسیدیم که دو طرف آن را پرتگا‌های هولناکی احاطه کرده بودند. نیک که گویا منتظر سوال من بود٬ رو به من کرد و گفت : این پرتگاهای وحشت‌آور دره ارتداد هستند که برای رسیدن به کف آن بحساب دنیا٬ سالها راه است.

در کف آن هم٬ کوره‌هایی از آتش قرار دارد که نمایی از آتش جهنم است.

و انسانهایی که درون آن جای گرفته‌اند تا قیامت٬ در عذاب الهی گرفتار خواهند ماند. چنان وحشتی به من روی آورد که نا خواسته بر جای نشستم. نیک مرا بلند کرد و گفت: تو نگاهت به من  باشد و اصلا به پایین دره٬ نگاه نکن بدین سان جرات کردم که قدم در این راه پر خطر گذارم.
در این میان فریادی٬ دره را فرا گرفت و با وحشت صورتم را برگرداندم شخصی را دیدم که در حال سقوط به ته دره بود.

در میان جیغ و فریادهایش که دلم را بلرزه در آورده بود؛ فریاد شادی گناهش را می‌شنیدم. نیک که مانند من نظاره‌گر این صحنه بود٬ گفت: بیچاره تا اینجا را بسلامت گذراند٬ اما تا بر پا شدن قیامت در ته دره خواهد ماند. با تعجب پرسیدم: چرا؟

گفت: او پس از سالها دینداری٬ مرتد شده بود. از آن پس در راه رفتن بیشتر دقت می‌کردم از ترس سقوط٬ پای خود را بر جای پای نیک می‌نهادم.

هر چند٬ گهگاه پایم می‌لغزید٬ اما سرانجام به سلامت٬ آن راه صعب و دشوار را پشت سر گذاشتیم و قدم به مسیر تنگ و پر پیچ و خمی نهادیم که اطراف آنرا تپه‌های کوتاه و بلند پوشانده بود. عبور از این راه نیز نگرانی‌هایی را به‌دنبال داشت.

ادامه دارد...

1.    بر اساس داستانی از کتاب معاد دستغیب

 بیابان برهوت

 از قبر٬ بیرون رفتیم نیک جلو رفت و من٬ با کمی فاصله از پشت سر او حرکت می‌کردم. ترس و اضطراب٬ مرا لحظه‌ای آرام نمی‌گذاشت. هر چه جلوتر می‌رفتیم٬ محیط بازتر و مناظر اطراف آن٬ عجیب‌تر می‌شد.

از نیک خواستم؛ از من فاصله نگیرد٬ همدوش و همقدمم باشد و اندکی نیز آهسته گام بردارد.

نیک ایستاد و گفت:

  تو را به من سپرده‌اند¹ که یار و مونس‌ات باشم. تا آنگاه که به سلامت قدم به وادی السلام گذاری به همین خاطر اندکی جلوتر از تو در حرکتم٬ تا راه را بشناسی. پس از لحظه‌ای سکوت٬ بدینگونه سخنش را ادامه داد:

البته اگر گناه بتواند فریبت دهد و یا به اجبار تو را همراه خود سازد٬ بدون شک دیرتر به مقصد خواهیم رسید.

اضطرابم بیشتر شد و از آن به بعد٬ هر آن احتمال آشکار شدن گناه را می‌دادم.

 مسیر راه را با همه مشکلاتش پیمودم تا به کوهی رسیدیم که البته توانستیم با سختی فراوانی خود را به اوج آن برسانیم.

 در چشم انداز ما٬ بیابانی قرار داشت که از هر طرف٬ بی‌انتها و آسمان آن مملو از دود و آتش بود.

 نیک خیره به چشمانم گفت: این همان وادی برهوت است که اکنون فقط دورنمایی از آن را می‌بینی.

 خودم را به نیک رساندم و گفتم: من از این وادی هراسانم. بیا از راه ایمن تری برویم.

 نیک ایستاد و گفت: راه عبور تو٬ همین است اما تا آنجا که در توان من باشد تو را رها نخواهم  کرد و در مواقع خطر نیز به یاریت خواهم شتافت.

 حرفهای نیک٬ اندکی از اضطرابم و وحشتم کاست اما با اینهمه٬ هنوز نگرانی در وجودم قابل احساس بود.

لحظاتی به سکوت گذشت. سپس رو به نیک کردم و دوباره گفتم:

 راه امن‌تری وجود ندارد؟

 صورتش را به سمت من چرخانید و گفت: بهتر است بدانی که ( روز قیامت همه مردم٬ چه مومن٬ چه کافر٬ بایستی از پلی بگذرند به نام صراط که بر روی دوزخ قرار گرفته است 2

هر کس بتواند به سلامت٬ از پل عبور کند٬ وارد بر بهشت خواهد شد و گرنه با کوچکترین لغزشی به قعر جهنم فرو خواهند غلطید؛ در عالم برزخ نیز٬ که تنها سایه‌یی از بهشت و جهنم است و هرگز قابل قیاس با آن رستاخیز عظیم نیست٬ بیابان برهوتی قرار دارد٬ که همانند پل صراط است در قیامت و به ناچار باید از آن گذشت٬ تا در صورت لیاقت به وادی السلام رسید.

 اما وای بر آنانکه می‌مانند و به عذاب مبتلا می‌گردند و یا دست کم گرفتار و سرگردان می‌شوند.

 کمی فکر کردم و گفتم: چاره‌یی نیست ... حرکت می‌کنیم به امید خدا.

 به سمت آن دشت بی‌پایان به راه افتادیم٬ هر چه پایین‌تر می‌رفتیم٬ هوا گرم و گرمتر می‌شد. وقتی به سطح زمین رسیدیم٬ نفسم به شماره افتاد؛ از نیک خواستم که لحظه‌ای برای استراحت توقف کند٬ اما او نپذیرفت و به راه خود ادامه داد و گفت: راه طولانی و خطرناکی در پیش داریم٬ بنابراین وقت را تلف نکن٬ زیرا هر چه زودتر برویم٬ زودتر خلاصی خواهیم یافت.

گفتم: من دیگر نمی‌توانم چون شدت گرما مرا از پا در‌آورده و ...

 در همین حال و در حالی که عرق از سر و روی من فرو می‌ریخت٬ نقش بر زمین شدم نیک از آبی که همراه داشت به من نوشانید؛ سپس در حالیکه هنوز از زخمش رنج می‌برد٬ مرا بلند کرده و بر کول خود نهاد و به مسیر همچنان ادامه داد.

از اینکه رهایم نکرد و با وجود زخمهای بی‌شمارش٬ چون دوستی مهربان برایم دل می‌سوزاند٬ خوشحال بودم و شرمگین.

یک ضربه

  همینطور که به راه خویش می‌رفتیم٬ صدای وحشتناکی٬ توجه مرا به خود جلب کرد. به سمت چپ بیابان نگاه کردم٬ آنچه دیدم باعث شد که وحشتزده خود را از دوش نیک به زمین اندازم و بی اختیار خود را پشت او مخفی کنم.

 دو شخص با قیافه های بزرگ و سیاه که از دهان و بینی‌شان٬ آتش و دود شعله‌ور بود و موهایشان بر زمین کشیده می‌شد٬ در حالیکه در دست هر کدام گرز آهنی تفتیده به چشم می‌خورد٬ در حرکت بودند.³

با نگرانی به نیک گفتم: اینها کیستند٬ نکند به سمت ما می‌آیند؟!

 نیک لبخند زنان گفت: نترس. اینها نکیر و منکرند٬ می‌روند از کافری که تازه از دنیا آمده٬ بپرسند آنچه از تو پرسیدند.

گفتم: اینها وحشتناکترند. گفت: زیرا با کافر سر و کار دارند.

فاصله‌یی نشد که صدای فرو آمدن چیزی٬ زمین زیر پاهایم را به شدت لرزانید٬ وقتی از نیک علت را جویا شدم٬ گفت: ضربه آتشینی بود که بر آن کافر فرود آمد. ⁴

از این به بعد نیز اینگونه صداها که زمین را به لرزه می‌آورد بسیار خواهی شنید.

 ادامه دارد ...

 پی‌نوشتها:
1.     1. نهج البلاغه خ108.

 2.     2. نهج البلاغه خ 83٬ بحارالانوار ج8 باب 22.

 3.     3. بحارالانوار ج 6٬ باب 7و8 و ج5٬ ص 143.

 4.    4.  بحارالانوار ج 6 باب 7

 * منبع: کتاب سرگذشت ارواح در برزخ

گزارش لحظه به لحظه مرگ( قسمت اول)

«آه منِ قلّه الزّاد و طول الطریق و بعد السفر و عظیم المورد»

آه از کمی توشه(عبادت) و درازی راه و دوری سفر(آخرت) و سختی ورودگاه(قبر و برزخ و قیامت)(1)

           ***               ***                    ***

*حالت احتضار

چند روز بود که درد سراسر وجودم را فرا گرفته و به شدت آزارم می داد. سرانجام مقدمات مرگ من با فرا رسیدن حالت احتضار فراهم شد.

کم کم پاهایم را به سمت قبله چرخاندند؛(2) همسر، فرزندان، خویشان و برخی دوستان اطرافم را گرفته بعضی از آنها اشک در چشمهایشان حلقه بسته بود. چشمانم را به آرامی فرو بستم و در دریایی از افکار فرو رفتم. با خود اندیشیدم که عمرم را چگونه و در چه راهی صرف نموده و اموال هرچند اندک خود را از کدام راه به دست آورده و در کدامین مسیر خرج کرده ام.(3) فکرش به شدت آزارم می داد، از شدت اضطراب چشمانم را گشودم.

*مرگ(جدایی روح از بدن)
 

«النّاس نیام فاذا ماتوا انتبهوا»

مردم در خوابند، هنگامی که بمیرند، هوشیار و بیدار می شوند.(4)

در این هنگام ناگاه متوجه سفید پوش بلند قامتی شدم که دستانش را بر نوک انگشتان پاهایم نهاده بود و آرام و آهسته به سمت بالا می کشاند، در قسمت پاها هیچگونه دردی احساس نمی کردم اما هرچه دستش به طرف بالا می آمد درد بیشتری در ناحیه فوقانی بدنم احساس می کردم گویا همه دردهای وجودم به سمت بالا در حرکت بود(5)، تا اینکه دستش به گلویم رسید. تمامی بدنم بی حس شده بود اما سرم چنان سنگینی می کرد که احساس می کردم هر آن ممکن است از شدت فشار بترکد و یا چشمانم از حدقه درآید.

عمویم که پیرمردی ریش سفید بود جلو آمد و با چشمان اشک آلود گفت: عموجان شهادت را بگو(6) من می گویم و تو تکرار کن: اشهد ان لااله الاالله و اشهد انّ محمداً رسول الله و انّ علیاً ولی الله و ... او را می دیدم و صدایش را می شنیدم. لبهایم به آرامی تکانی خورد و چون خواستم شهادتین را بر زبان جاری کنم یکباره چون خواستم شهادتین را بر زبان جاری کنم، یکباره هیکلهای سیاه و زشتی مرا احاطه کردند و به اصرار از من خواستند شهادتین را نگویم. شنیده بودم شیاطین هنگام مرگ برای گرفتن ایمان تلاش می کنند اما هرگز گمان نمی کردم آنها در اغفال من توفیقی داشته باشند.(7)

عمویم دوباره صورتش را به من نزدیک کرد و شهادتین را به من تلقین نمود. همین که خواستم زبانم را تکان دهم دوباره شیاطین به تلاش افتادند اما این بار از راه تهدید وارد شدند. لحظه عجیبی بود، از یک طرف آن شخص سفید پوش با کارهای عجیبش و از طرف دیگر اصرار عمویم بر گفتن شهادتین و از سوی دیگر ارواح خبیثه که سعی در ربودن ایمان، در اخرین لحظات زندگیم داشتند.

زبانم سنگین و گویا لبهایم بهم دوخته شده بود. واقعاً درمانده شده بودم. دلم می خواست از این وضع رنج آور نجات می یافتم اما چگونه؟ از کدام راه؟ بوسیله چه کسی؟ در این کشاکش ناگهان از دور چند نور درخشان ظاهر شدند، با آمدن آنها مرد سفیدپوش به تعظیم ایستاد و آن چهره های ناپاک فرار کردند، هرچند در آن لحظه آن نورهای پاک و بی نظیر را نشناختم اما بعدها فهمیدم که آنها ائمه اطهار (علیم السلام) بودند.(8) که در آن لحظه حساس به فریاد من رسیدند و از برکت وجود آنها چهره ام باز و سبک شده، لبهایم را تکان دادم و شهادتین را زمزمه کردم، در این لحظه دستهای آن سفیدپوش از روی صورتم گذشت و من که در اوج درد و رنج بودم ناگهان تکانی خورده و آرام شدم.

انگار تمام دردها و رنجها برای اهالی آن دنیا جا نهاده بودم، زیرا چنان آسایش یافتم که هیچگاه مثل آنروز آزادی و آرامش نداشتم حال زبان و عقلم به کار افتاده بود، همه را می دیدم و گفتارشان را می شنیدم. در این لحظه نگاهم به آن مرد سفیدپوش افتاد. پرسیدم: تو کیستی؟ از من چه می خواهی؟ همه اطرافیانم را می شناسم جز تو. گفت: تا حال باید مرا شناخته باشی من ملک الموت هستم. از شنیدن نامش ترس و اضطراب وجودم را لرزاند. خاضعانه در مقابلش ایستادم و گفتم: درود خدا بر تو فرشته الهی باد، نام تو را بارها شنیده ام با این حال در آستانه مرگ هم نتوانستم تو را بشناسم، آیا برای تمام کردن کار از من اجازه می خواهی؟ فرشته مرگ در حالیکه لبخند می زد گفت: من برای جدا کردن روح از بدن، محتاج به اجازه هیچ بنده ای نیستم و تو هم اگر خوب دقت کنی دار فانی را وداع گفته ای، خوب نگاه کن آن جسد توست که در میان جمع بر زمین مانده است.

به پایین نگاه کردم. وحشت و اضطراب سراسر وجودم را فراگرفته بود. جسدم در میان اقوام و آشنایان بدون هیچگونه حرکتی بر زمین افتاده بود و همسر و فرزندان و بسیاری نزدیکانم، در حالیکه در اطراف جنازه ام خیمه زده بودند، ناله و فریادشان به آسمان بلند بود، تعدادی نیز زبان به شکوه و شکایت گشودند که ... ... تعدادی زبان به شکوه و شکایت گشودند که: زود بود؛ چرا؟ ... با خود اندیشیدم: اینان برای چه و برای که اینگونه شیون می کنند؟! خواستم آنها را به آرامش دعوت کنم، مگر می شد... فریاد برآوردم: عزیزان من! آرام باشید، مگر آرامش و راحتیم را نمی خواستید؟ پس چرا زانوی غم در بغل گرفته اید؟!

من اکنون پس از آن درد جانفارسا، به آسایش و آرامش خوشحال کننده ای رسیده ام.

با شمایم آی! آیا صدایم را نمی شنوید؟ گریه تان برای چیست؟ شکوه و شکایت از چه می کنید؟ فضای خانه را پر از دعا و ذکر حق کنید.

فریاد و فغان حاضران، همچنان سر بر آسمان می سایید، در این لحظه صدای ملک الموت را شنیدم که می گفت: این جماعت را چه شده؟ فریاد و فغان از چه می کنند؟ شکوه و شکایت از چه کسی؟ چرا می گریید؟ چرا بر سر می کوبید؟ به خدا قسم من به او ظلم نکردم؛ روزی او از این دنیا تمام شده است، اگر شما هم جای من بودید به دستور خدا، جان مرا می گرفتید. بدانید که نوبت شما هم می رسد، آنقدر به این منزل می آیم تا هیچکس را باقی نگذارم. اطاعات و عبادت من بر درگاه الهی این است که هر روز و شب دست گروه زیادی را از دنیا قطع کنم.(9)

جمعیت به کار خود مشغول و گوش شنیدن این هشدارها را نداشتند. آرزو می کردم ای کاش در دنیا یکبار برای همیشه این هشدارها را شنیده بودم تا درسی برای امروزم بود. اما ... افسوس و صد افسوس!

پارچه ای بر بدنم کشیدند و پس از ساعتی بدنم را به غسالخانه بردند، مکان آشنایی بود، بارها برای شستن مرده هامان به اینجا آمده بودم. در این حال، متوجه غسال شدم که بدون ملاحظه، بدنم را به این سو و آن سو می چرخاند.

به خاطر علاقه ای که به بدنم داشتم، بر سر غسال فریاد می زدم: آهسته تر! مدارا کن! همین چند لحظه پیش از این، روح از رگهای این بدن خارج گشته و آن را ضعیف و ناتوان کرده. اما... او بدون کوچکترین توجهی به درخواست های مکرر من، به کار خویش مشغول بود. (10)

غسل تمام شد. آنگاه کفن هایی که روزی با دست خود خریده بودم، بر بدنم پوشانیدند.

آن روها فکر می کردم خرید کفن، یک عمل تشریفاتی است، اما .. چه زود بدنم را سفیدپوش کرد. واقعاً دنیا محل عبور است.

با شنیدن صدای دلنشین الصلوة... الصلوة... الصلوة... نوعی آرامش به من دست داد ...

منبع: کتاب سرگذشت ارواح در برزخ، اصغر بهمنی

منابع:

1- نهج البلاغه/حکمت 74

2- وسائل الشیعه/ ج 2. باب 35

3- نهج البلاغه/ خ 108

4- بحارالانوار/ ج 6، ص 177

5- روضات الجنات/ج 2، ص 90

6- وسائل الشیعه/ ج 2، باب 36

7- بخارالانوار/ج 6،باب 7

8- بحارالانوار/ج 6، باب 8، ص 180-باب 6، ص 163-162

9- نفس الرحمن فی فضائل سلمان/باب 16 و بحارالانوار

10- نفس الرحمن فی فضائل سلمان/باب 16