سوال اعتقادی: تفاوت عرفان و علوم غریبه....

سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم

ضمن تشکر از طرح سوال جنابعالی

هر دو مقوله گستره زیادی از مباحث را شامل می شود.

اما به طور کلی عرفان، سیر و سلوک و طریقت است که که با ریاضیتهای شرعی، و جهاد با نفس و عمل به جوارح و پالایش ذهن و قلب از رذایل حاصل میشود که در اینصورت صاحب این طریقت که عارف نامیده می شود از مصدر و کانال قلب خود، اموری را درک می کند یا به او الهام می شود یا حتی به علومی دست پیدا می کند یا حقائقی می بیند که از دسترس دیگران خارج است.  حتی نتیجه عرفان ممکن است القاء علوم غریبه ای مثل علم پیشگویی، علم غیب و از این دست باشد که گاهی بعضی پیامبران و امامان و حتی بعضی اولیاء و عرفا به اذن خدا به این علوم دست پیدا می کردند.
حاضر کردن تخت پادشاهی (سوره نمل آیه 40) توسط آصف بن برخیا یا حرز امام جواد علیه السلام از همان علوم غریبه ناشی می شود.

اما به طور کلی بحث عرفان حول محوریت قلب و مدرکات قلبی است که دریچه ای است به سمت عالم غیب که جز با تهذیب نفس و مجاهده حاصل نمی شود.

اما از طرف دیگر علوم غریبه دایره پهناوری از علوم را در بر دارد و تاریخچه طولانی دارد. بعضی از این علوم خرافه است (مثل شعبده) که گاها بشر برای سوء استفاده از جهل بشر اختراع کرده، بعضی از این علوم آثار واقعیه دارد اما بکار گیری آن، حتی تعلیم آن در بعضی شرایط در شریعت حرام است (مثل کهانت و بکار گیری جن)،

مرحوم آيت‌الله حاج شيخ محمدجواد انصاري همداني مي‌فرموده است:

«هر كس با جنّيان سروكار داشته باشد، اگرچه با مؤمنين آنها، بدبخت مي‌شود و كافر از دنيا مي‌رود»

بعضی از علوم غریبه هم واقعیت دارد و از مشروعیت نیز  بهره مند است و می توان آن را بکار برد.(مثل حرزهای ائمه معصومین علیهم السلام)
علوم غریبه بر خلاف عرفان که بر قلب و پالایش قلب محوریت دارد، علوم غریبه نوعا آموزش دادنی است و با ذهن کار دارد و بعضی از این علوم هم صرفا بکار بستنی است. لذا هر عالم به علوم غریبه، عارف نیست. و از اون طرف هر عارفی الزاما عالم به علوم غریبه مرسوم و مصطلح نیست. نتایج علوم غریبه نوعا دنیوی است بر خلاف عرفان که سیر و سلوکش موجب تعالی روح است که مفید برای عالم بقاء است. در علوم غریبه الزاماً هیچ مجاهده‌ی با نفسی مطرح نیست بر خلاف عرفان

علوم غریبه دامنه وسیع و متعددی از علوم را دارد.

مشهورترين اين دانش‌ها در ميان اهلش اين ۵ علم است:

۱. سيميا: دانشي كه دربارة چگونگي ترکيب كردن نيروهاي ارادي با نيروهاي مادّي خاصي براي دست‌يابي به تصرفات عجيب در امور طبيعت، بحث مي‌كند. تصرف در خيال كه «سحر العيون» ناميده مي‌شود، از بخش‌هاي همين دانش است. اين علم از بارزترين مصاديق جادوست.

۲. ليميا: دانشي است كه از چگونگي تأثير اراده به وسيلة اتصال صاحبش به ارواح قويّ عالي همانند ارواح موكل بر ستارگان و حوادث بحث مي‌كند. اين اتصال به‌وسيلة تسخير آنها يا استمداد از جنّ انجام مي‌شود. اين دانش هم فن تسخير است.

۳. هيميا: دانشي است كه دربارة تركيب قواي عالم بالا با عناصر مادّه براي دست‌يابي بر تأثيرات عجيب بحث مي‌كند. اين همان دانش طلسمات است. توضيح اينكه ستارگان و اوضاع آسماني با حوادث مادي ارتباطاتي دارند كه اگر هماهنگ باشند، اثر مي‌كنند، مثلاً اگر اشكال آسماني مناسب با پديده‌اي ـ همچون مرگ شخصي ـ با صورت مادي مناسبش تركيب شود، مقصود (مرگ آن شخص) تحقق مي‌يابد و اين معناي طلسم است.

۴. ريميا: دانشي است كه از كيفيت به كارگيري قواي مادي براي دست‌يابي به آثارشان به گونه‌اي كه بر احساس ديگران خارق عادت جلوه كند، بحث مي‌كند و اين همان شعبده است.

۵. كيميا: دانشي است كه از چگونگي تبديل صورت عناصر به يكديگر (مثلاً مس به طلا) بحث مي‌كند.

اين پنج دانش را «علوم پنج‌گانة پنهان» مي‌نامند. شيخ بهايي فرموده بهترين كتاب در اين ۵ علم كتابي بود به نام «كلّه سرّ» كه من در هرات ديدم و اين نام از حروف آغازين اين ۵ علم تركيب شده است؛ يعني كيميا، ليميا، هيميا، سيميا و ريميا.

که البته علوم دیگری هم ملحق می شوند نظیر علم اعداد، و اوفاق (ارتباط بین اعداد و حروف)، خواب مصنوعی، و ...

بحث در این مساله زیاد است که شاید در خلال این مطالب به جواب سوال تون رسیده باشید که همان ارتباط بین عرفان و علوم غریبه باشد

موفق باشید