سوال اعتقادی: معرفت باطنی و حقیقی امام در قرآن

با سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم

درباره شناخت امام علیه‌السلام چند مرحله وجود دارد:
یک. شناخت شناسنامه‌ای که با دانستن نام و مختصر آشنایی با امام علیه‌السلام، محقق می‌شود که غالب شیعیان این نوع شناخت را دارند؛ حتی برخی از دشمنان اهل‌بیت علیهم‌السلام ‌نیز این شناخت را دارند.

دو. مطالعه زندگینامه هر امام، به صورت جداگانه، آشنایی با اهداف امام و اینکه آنها واسطه فیض از سمت خداوند به سوی انسان‌ها هستند. 

سه. آشنایی با مقامات اهل‌بیت علیهم‌السلام و شناخت حقیقی از امام علیه‌السلام در حد توان. این مرحله برای اندکی اتفاق می‌افتد. گویا سؤال شما نیز در این بخش از شناخت و معرفت باشد.

همانطور که در حدیث نورانیت امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمده است، خود حضرت در آن حدیث به آیات مختلف و فراوانی برای معرفت به نورانیت خود، استدلال کرده است.

بر همین اساس حضرت به سلمان و ابوذر فرمود: «مَعْرِفَتِي بِالنُّورَانِيَّةِ مَعْرِفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ مَعْرِفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْرِفَتِي‏ بِالنُّورَانِيَّةِ وَ هُوَ الدِّينُ الْخَالِص ‏[بحارالانوار، ج26، ص2] شناخت و معرفت من به نورانیت، همان معرفت خداست و معرفت خدا، معرفت من به نورانیت است و این همان دین خالص است».

بنابراین تمام آیاتی که در این حدیث، آمده است اگر با دقت مطالعه شود و روایات ذیل آنها نیز دیده شود، همان معرفت حضرت به نورانیت می‌شود.

معرفت به نورانیّت؛ یعنی درک این حقیقت‌ نورانی که خداوند در باطن امامان علیهم‌السلام قرار داده است.

بی‌شک درک این معرفت، درجاتی دارد؛ همانطور که شناخت نیز مراتب و درجاتی دارد.

علاوه بر آیاتی که در متن روایت نورانیت وجود دارد؛ آیات دیگری بر این معرفت به نورانیت اشاره دارد که به سه مورد آن بسنده می‌کنیم:

یک. دستور به ایمان و معرفت به نور[اهل‌بیت]
شاید واضح‌ترین آیه‌ای که به این معرفت سفارش کرده و آن را لازم دانسته است، آیه زیر باشد: «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذي أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبير»؛[تغابن: 8] «حال که چنین است، به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده‌ایم، ایمان بیاورید و بدانید خدا به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است»؛ بنابر روایتی از امام باقر علیه‌السلام، نور را امامان معصوم علیهم‌السلام دانسته است؛[کلینی، 1، ص371] پس امامان علیهم‌السلام، نور الهی در همه عوالم هستند.

دو. معرفی اهل‌بیت به عنوان نور
همچنین آیه «قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبين‏»؛[مائده: 15] «از طرف خدا، نور و کتاب آشکاری به سوی شما آمد»، که تفسیر قمی مراد از نور را امیرالمؤمنین و امامان بعدش دانسته است.[تفسیرقمی، ج1، 164]

سه. اهل‌بیت علیهم‌السلام، مَثَل نور خداوند در آیه35 سوره نور
در این آیه به تفصیل بیشتری نورانیت امامان معصوم را توضیح داده و هر کدام را به چیزی تشبیه کرده است که نیاز به دقت و تفکر و تامل فراوان دارد تا انسان به این مراتب نورانیت دست یابد؛ برای توضیح این آیه به مجموع روایاتی که در ذیل همین آیه در کتاب کافی و تفسیر قمی آمده است، رجوع نمایید.

برای مطالعه بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید.
https://btid.org/fa/news/276268