رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) راجع به علل وجوب نمازهای پنج گانه فرمود: «... اما نماز صبح، پس هنگامی که آفتاب طلوع کرد مثل اینکه بر شاخ های شیطان طلوع می کند. پروردگارم، مرا امر نموده که قبل از طلوع خورشید و قبل از
آنکه کافر برای آفتاب سجده کند، نماز صبح بخوانم تا آنکه امتم برای خداوند، سجده نمایند و زود به جای آوردن آن، در پیشگاه خداوند محبوب تر است. این نمازی است که ملائکه شب و روز شاهد آن می باشند».(وسائل الشیعه ج3 ص9ح7)
إنّ قرآن الفجر کان مشهوداً. نماز صبح مشهود ملائکه است.
اگر نمازگزار بخواهد نمازش از حقيقت و باطن برخوردار باشد و آن اسراري كه خداوند در نماز قرار داده محقق شود، بايد به وقت نماز اهميت فوق العاده بدهد و بداند كه خواندن هر نماز در هر يک از اوقات داراي يك اثر خاص است. و قطعاً نمازي
كه از انسان فوت ميشود ولو از نظر فقهي قضاي آن نماز واجب است، اما آن قضاء در حدي است كه فقط تكليف را از مکلّف ساقط ميکند و ما اطمينان نداريم به اينكه آن اسرار و حقايق موجود در نماز اداء در قضاي نماز هم وجود داشته باشد.
مسلماً همة آن حقايق وجود ندارد، لذا به وقت نماز اهميت بدهيم.
اگر كسي به قرآن كريم مراجعه كند توجّه و عنايت ويژة خداي تبارك و تعالي را نسبت به وقت نماز ملاحظه ميكند، آية شريفه سورة مباركة اسراء «أَقِمْ الصّلاة لِدُلُوكِ الشّمس إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُوداً» به نكتة
بسيار مهمي تصريح مينمايد كه اگر کسي به اين نكته
توجّه كند حاضر نيست يك روز نماز صبحش قضا شود، و گرفتار آن خسارت بزرگ و غيرقابل جبران گردد، خداوند در اين آية شريفه ميفرمايد «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُوداً» قرآن الفجر يعني نماز صبح و همان چيزي كه در طلوع فجر خوانده ميشود
مشهود، مورد نگاه و توجّه و شهادت است. اين کلام يعني چه؟ مشهود چه افرادي است؟ چه كساني به نماز صبح اين فرد كه اول طلوع فجر از خواب برميخيزد و اين واجب را انجام ميدهد نظاره ميکنند؟ وقتي به روايات مراجعه كنيم، روايات
مشخص ميكند كه نماز صبح مشهود ملائكه شب و روز است، هم ملائكة ليل كه مأموران شب هستند و هم ملائكة روز كه مأموران روز هستند، يعني تنها نمازي كه دو گروه از مأموران و جنود الهي به آن نگاه ميكنند و آن را ثبت کرده و
شهادت بر آن ميدهند و آن را در نامة عمل انسان قرار ميدهند نماز صبح است. هم آن گروه از ملائكهاي كه در شب مأمور نظارت بر اعمال انسان هستند، اين نماز را نظاره ميكنند و هم آن ملائكهاي كه كار نظارتشان از روز شروع ميشود،
البته اين مطلب كه نحوة تغيير و جابجايي ملائکه چگونه است؟ آيا فرشتگانِ شب عروج ميكنند و ملائكة روز ميآيند؟ بايد در جاي خودش روشن شود،
در کتاب علل الشرائع آمده در روايتي سعيد بن مسيّب از امام سجّاد(عليه السلام) سؤال ميکند «مَتَى فُرِضَتِ الصَّلَاةُ عَلَى الْمُسْلِمِينَ عَلَى مَا هِيَ الْيَوْم» يا «علی ما هم اليوم عليه» چه زماني اين نماز كه امروز مسلمانها در اوقات صبح،
ظهر، عصر، مغرب و عشاء ميخوانند ـ واجب شد؟
«فَقَالَ بِالْمَدِينَةِ حِينَ ظَهَرَتِ الدَّعْوَةُ وَ قَوِيَ الْإِسْلَام» حضرت فرمود: در مدينه وقتي كه دعوت پيامبر آشكار و علني شد و اسلام قوي گرديد نماز به اين صورت فعلي واجب شد.( اسرار و آداب نماز آیت الله فاضل لنکرانی)
نماز