با توجه به منابع تاریخی شیعیان و اهل سنت، معاویه بن ابی سفیان به خاطر اینکه فرزند شرابخوار و فاسق خود را بهعنوان جانشین خود به جامعه اسلامی تحمیل کند؛ در نقشهای شوم ترور امام حسن (علیهالسلام) را طراحی نمود و فرزند پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) را به شهادت رساند.
امام حسن مجتبی(علیهالسلام) فرزند امیرالمؤمنین(علیهالسلام) و حضرت فاطمه(سلاماللهعلیها) و یادگار گرامی پیامبر عظیم الشان اسلام(صلیاللهعلیهوآله) در سال 50 هجری قمری و در سن 48 سالگی با دسیسه دژخیمان بنیامیه مسموم و به شهادت رسید.[1]
اما سوالی که در مورد شهادت حضرت به ذهن انسان خطور میکند این است که علت شهادت امام حسن مجتبی(علیهالسلام) چیست؟ چرا باید عدهای کمر به قتل یادگار پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) ببندند؟ مگر امام حسن مجتبی(علیهالسلام) کسی نیست که مطابق روایات صحیح شیعه و اهل سنت، پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) او و برادرش را سید جوانان اهل بهشت خوانده است؟[2] در این نوشتار با مراجعه به منابع تاریخی شیعیان و اهل سنت به علت این ترور ناجوانمردانه میپردازیم.
امام حسن مجتبی(علیهالسلام) پس از آنکه با خیانت، سستی و عافیتطلبی بخش زیادی از لشکریان خود مواجه شد، مجبور شد تا برای حفظ اسلام و ایمن ماندن جان مؤمنان با معاویه بن ابی سفیان صلح کند. صلحنامه حضرت با معاویه دارای شرایطی بود که یکی از مهمترین شرایط آن، این بود که معاویه حق ندارد برای خود جانشینی تعیین کند. اما معاویه افکار دیگری در سر داشت و میخواست خلافت و جانشینی پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) را در خاندان بنیامیه که سرسختترین دشمنان اسلام بودند موروثی کند. به همین منظور تصمیم گرفت تا فرزندش یزید که فردی فاسد و به دور از اخلاق اسلامی بود را به جانشینی خود انتخاب کند.
بزرگترین مشکل معاویه برای اجرای این نقشه، حضور امام حسن(علیهالسلام) در مدینه و عهدنامه میان طرفین بود. به همین علت معاویه گروهی از اشراف را نزد خود فرا خواند تا با آنان در این مورد مشورت کند و نظر مساعد آنان برای خلافت یزید را جلب کند. در میان این گروه «احنف بن قیس» یکی از اشراف صاحبنام بصره حضور داشت و ضمن تعریف و تمجید از معاویه و تصمیم او گفت: «تا زمانی که حسن بن علی زنده است کسی با یزید بیعت نخواهد کرد».[3]به همین علت معاویه تصمیم گرفت تا موانع را از سر راه بردارد.
ابن اعثم در کتاب الفتوح مینویسد: «از افراد مورد اعتماد شنیدم که معاویه تصمیم گرفت که فرزندش یزید را به ولایتعهدی خود بگمارد، با این که میدانست این کار شدنی نیست؛ چرا که در صلحنامهای که بین او و حسن بن علی -(علیهالسلام)- آمده بود، یکی از شروط این بود که معاویه بعد از مرگش خلافت مسلمانان به شوری واگذار کند؛ از این رو تمام تلاش خود را برای کشتن حسن -(علیهالسلام)- به کار برد، و «مروان بن حکم» را به مدینه فرستاد و به او دستمال مسمومی داد و امر کرد که او را به همسر حسن -(علیهالسلام)- «جعده» دختر «اشعث بن قیس» برساند و هر چه نیرنگ دارد به کار ببرد که حسن بن علی -(علیهالسلام)- از این دستمال استفاده کند و نیز به جعده قول دهد که پنجاه هزار درهم به او بدهد و او را به ازدواج فرزندش در آورد. مروان برای انجام دستور معاویه به مدینه رفت و تمام تلاش خود را برای گول زدن همسر امام حسن(علیهالسلام) به کار برد، تلاش او به بار نشست و جعده فریب وعدههای دروغین مروان را خورد و برای مسموم کردن امام اقدام کرد».[4]
«ابوالفرج اصفهانی» نیز در کتاب «مقاتل الطالبیین» در این باره مینویسد: «هنگامی که معاویه میخواست برای خلافت بعد از خودش به نفع یزید، از مردم بیعت بگیرد و یزید را جانشین خود کند، برای امام حسن(علیهالسلام) و «سعد بن ابیوقاص» توطئه چید و افرادی را برای مسموم کردن آنان اجیر کرد و پس از مدتی هر دوی آنها به فاصله چند روز از دنیا رفتند. کسی که مأموریت مسموم کردن امام حسن(علیهالسلام) را به عهده داشت، همسرش جعده دختر اشعث بن قیس بود؛ به خاطر اموالی که معاویه به او داده بود حاضر به این کار شد».[5]
«ابن ابی الحدید» عالم مشهور اهل سنت نیز اخباری مبنی بر علت شهادت امام حسن(علیهالسلام) را از ابوالفرج اصفهانی نقل میکند که به نوعی تأیید صحت این خبر میباشد.[6]
بسیاری از علمای شیعه نیز به علت ترور و شهادت امام حسن(علیهالسلام) پرداختهاند که ما تنها به کلام دانشمند بزرگ شیعه «شیخ مفید» اکتفا میکنیم. ایشان در کتاب الارشاد مینویسد: «پس از آنکه 10 سال از حکومت معاویه سپری شد، تصمیم گرفت تا برای فرزندش یزید از مردم بیعت بگیرد و به همین منظور کسی را پیش جعده دختر اشعث بن قیس، همسر امام حسن(علیهالسلام) فرستاد تا او را با وعده صد هزار درهم و ازدواج با یزید تطمیع کند، سپس جعده فریب خود و امام را مسموم کرد».[7]
در نتیجه: همانطور که گذشت، با توجه به منابع تاریخی شیعه و اهل سنت، معاویه بن ابی سفیان به خاطر اینکه فرزند شرابخوار و فاسق خود را به عنوان جانشین خود به جامعه اسلامی تحمیل کند، نقشهی شوم ترور امام حسن(علیهالسلام) را طراحی کرد که به شهادت فرزند پیامبر اسلام(صلیاللهعلیهوآله) منجر شد و این ننگ تا قیامت بر پیشانی او امویان خواهد ماند.
برای مطالعه بیشتر به کتاب «حیات فکری و سیاسی امامان شیعه» مراجعه فرمایید.
_______________________________________________
پینوشت
[1]. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، شيخ مفيد، ناشر: كنگره شيخ مفيد، چاپ اول، قم، 1413ق، ج2، ص15.
[2]. من لايحضره الفقيه، شیخ صدوق، تصحیح: غفارى، على اكبر، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ دوم، 1413ق، ج4، ص179؛ الطبقات الكبرى، ابن سعد بصری، تحقيق محمد بن صامل السلمى، الطائف، مكتبة الصديق، ط الأولى، 1414ق، طبقه خامسه1، ص265-264.
[3]. الإمامة و السياسة، لمعروف به تاريخ الخلفاء، ابن قتيبة الدينوری، تحقيق علي شيري، بيروت، دارالأضواء، ط الأولى، 1410ق، ج1، ص191.
[4]. الفتوح، ابن اعثم الكوفى، تحقيق على شيرى، بيروت، دارالأضواء، ط الأولى، 1411ق، ج4، ص319-318.
[5]. مقاتل الطالبيين، ابو الفرج على بن الحسين الأصفهانى (م 356)، تحقيق سيد احمد صقر، بيروت، دارالمعرفة، بیتا، ص60.
[6]. شرح نهج البلاغة، ابن أبي الحديد، تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم، ناشر: مكتبة آية الله المرعشي النجفي، چاپ اول، قم، 1404ق، ج16، ص29.
[7]. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، همان.
نظرات
باسلام واحترام
ضمن تشکراز مطلب جالب شما
درکانال امربه معروف ونهی از منکر منتشر شد https://telegram.me/maroouf/340
سلام
از مطلب مفید و پرمحتوایتان تشکر می کنم بهمین دلیل آن را در کلوب نسل جوان قرار دادم
http://www.cloob.com/javanclub