خدای متعال به تمام موجودات هستی علم دارد، و این علم قبل از آفریدن مخلوقات بوده است. در این نوشتار تلاش می کنیم علم خدا را با مثال های ساده تبیین کنیم.
خداوند متعال، تمام موجوات را خلق کرده است و به تمام اعمالشان علم و آگاهی دارد، حتی خدای متعال قبل از آفریدن مخلوقات به تمام رفتارهای بندگانش علم دارد. اکنون در این نوشتار تلاش میکنیم علم خدا را با بیانی ساده توضیح دهیم.
قبل از ورود به بحث باید به این نکته توجه داشت که موضوع علم خداوند متعال به موجودات از مباحث بسیار مهمی است که احتیاج به مقدمات فراوانی دارد که پرداختن به آنها در این نوشتار امکانپذیر نیست، از اینرو ما تلاش میکنیم در قالب مثال این مسئله را تبیین کنیم.
علم خدا به ذات خویش علمی تام و کامل است، از اینرو به خوبی میداند که چه چیزی را میخواهد خلق کند، به عنوان مثال میتوان علم خداوند را به آگاهی یک مهندس نسبت به ساختمانی که میخواهد بنا کند تشبیه کرد. یک مهندس تمام نقشهی ساختمان را در ذهن خویش فرض میکند و سپس شروع به کشیدن نقشه آن میکند و بعد از نقشه به خوبی میداند که هر کدام از اتاقها در کدام قسمت از ساختمان وجود دارد، علم خداوند متعال قبل از خلقت موجودات را میتوان تا حدودی به کار این مهندس تشبیه کرد.
و از سوی دیگر، چون خدا خالق همه موجودات و همه هستی است و محدودیت مخلوقات را ندارد، به خوبی از سرنوشت تمام آنان آگاهی دارد، که میتوان این مطلب را در قالب مثال اینگونه بیان کرد: فرض کنیم شخصی در خانهای دربسته قرار دارد که از جلوی آن ریل راه آهن میگذرد، وی زمانی که صدای قطار را میشنود از درون سوراخ که در دیوار وجود دارد وآگنهای قطار را نگاه میکند و تک تک این وآگنها از جلوه چشم وی عبور میکند، آگاهی و علم وی به وآگنها به این نحو است که ابتدا واگن اول و سپس واگن دوم و ... از جلوی چشم او عبور میکند، اکنون اگر این شخص به بالای پشت بام خانه برود تمام قطار را یکجا میبیند. علم خدا به موجودات نیز تقریبا اینگونه است، یعنی چون ما محدود به زمان و مکان هستیم قطار هستی را از سوراخ تنگ دنیا نظاره میکنیم؛ ولی چون خداوند در بالای پشت بام هستی قرار دارد، تمام موجودات را یکجا نظاره میکند پس در نتیجه به احوالات ایشان علم کامل دارد.
با توجه به مثالهایی که در این نوشتار در مورد علم خدای متعال زده شد، تا حدودی میتوان نحوه علم خدا به موجودات را تصور کرد. گرچه این مثالها فقط گوشه کوچکی از موضوع را مشخص میکنند و نمیتوانند تمام جوانب موضوع را بیان کنند، از اینرو جویندگان حقیقت را به کتبی که در این زمینه نگارش شده است ارجاع میدهیم.[1]
ـــــــــــــــــــــــــــــ
پینوشت
[1]. خدا را چگونه بشناسيم، نوشته آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى دام ظله؛ خدا شناسی فلسفی، نوشته عبد الرسول عبودیت و مجتبی مصباح، انتشارات موسسه امام خمینی(ره)، فصل دهم.