آیا حکم قصاص لازم است؟

20:55 - 1395/10/04

قصاص یکی از احکام الهی است که از سوی مخالفان اسلام مورد هجمه قرار گرفته است، و گاه این مخالفت توسط گروهی از روشنفکران دینی مطرح می شود، با این توجیه که قصاص مربوط به صدر اسلام است و در دوران کنونی فایده ای ندارد.

آیا حکم قصاص لازم است؟

یکی از احکام اسلام موضوع «قصاص» است که در چندین جای قرآن با تعبیرات مختلفی از آن یاد شده است. به عنوان نمونه به تعدادی از آنان اشاره می‌کنیم:

1. «وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون‏[بقره/179] و براى شما در قصاص حيات و زندگى است، اى خردمندان، باشد كه تقوى پيشه كنيد».

2. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصاصُ فِي الْقَتْلى‏ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى‏ بِالْأُنْثى‏[بقره/178] اى اهل ايمان! در مورد كشته شدگان بر شما قصاص مقرّر و لازم شده: آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن».

3. «وَ كَتَبْنا عَلَيْهِمْ فيها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُون‏[مائده/45] و ما در تورات بر بنى‏ اسرائيل لازم و مقرّر داشتيم كه [در قانون قصاص‏] جان در برابر جان، و چشم در مقابل چشم، و بينى در مقابل بينى، و گوش به جاى گوش، و دندان در برابر دندان، و زخم‏ ها را هم قصاص کنند. و هر كه از آن قصاص گذشت كند، پس آن گذشت، كفّاره ‏اى براى [خطاها و معاصىِ‏] اوست. و هر کسی كه بر طبق آنچه خدا نازل كرده داورى نكند، بدون شک از ستمكارن خواهد بود».

با توجه به این آیات شاید این سوال مطرح شود که چرا در اسلام قصاص وجود دارد!؟ و به چه علت باید در زمان کنونی اجرا شود!؟

برای پاسخ به این سوال به دو نکته باید توجه کنیم:

نکته اول: قصاص سبب جلوگیری از خلاف و گناه است؛ زیرا اگر فردی بداند، در صورتی که مرتکب قتلی شود، قصاص می‌شود، دیگر دنبال این کار نمی‌رود. در واقع حکم قصاص بازدارندگی دارد، به همین خاطر در آیات قرآن از قصاص تعبیر به حیات و زندگی شده است. در حقیقت هدف از قصاص، اعدام نیست؛ بلکه هدف، جلوگیری از هرج و مرج است تا کسی بدون دلیل جان افراد یک جامعه را تهدید نکند.
شهید مطهری(رحمه الله علیه) در این زمینه می‌فرماید: «این‌چنین کشتن را، کشتن و اماته و میراندن تلقى نکنید، این را حیات و زندگى تلقى کنید، ولى نه حیات این فرد، حیات جمع؛ یعنى با قصاص یک نفر متجاوز، حیات جامعه و حیات افراد دیگر را حفظ کرده ‏اید. شما اگر جلوی قاتل را نگیرید، فردا او یک نفر دیگر را خواهد کشت، و فردا ده‌ها نفر دیگر پیدا مى‏ شوند و ده‌ها نفر دیگر را خواهند کشت. پس این را کم شدن افراد جامعه تلقى نکنید، حفظ بقاى جامعه تلقى کنید؛ این را میراندن تلقى نکنید، زندگى تلقى کنید؛ یعنى قصاص معنایش دشمنى کردن با انسان نیست، دوستى کردن با انسان است».[1]

نکته دوم: قصاص از خون ریزی‌های بیشتر جلوگیری می‌کند؛ زیرا در گذشته، این‌گونه بود که اگر شخصی فردی را از قبیله ای می‌کشت، افراد قبیله مقتول برای انتقام، افراد متعددی را از طائفه قاتل می‌کشتند. حال آن‌که بعد از آمدن حکم قصاص، فقط فرد قاتل مورد پیگیری قرار می‌گرفت و کشته می‌شد.[2]

در نتیجه: با توجه به این نکات، ضرورت قصاص در دوران کنونی نیز بیشتر جلوه می‌کند؛ زیرا که در دوران معاصر جمعیت جامعه بیشتر از جامعه صدر اسلام است و جمعیت زیاد امکان جنایتش بیشتر است در واقع اگر در دوران کنونی حکم قصاص به خوبی انجام نشود، امکان دارد که افراد بیشتر به سوی قتل و کشتار تمایل پیدا کنند و از سوی دیگر افراد بیشتر در جامعه کشته شوند. در نتیجه در دوران کنونی نیز قصاص یک حکم حیاتی است که به زندگی بشر رونق بیشتری می‌دهد.

___________________________________________
پی‌نوشت
[1]. مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، تهران، انتشارات صدرا، ج 22، ص 749.
[2]. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374، ج1، ص 603.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
5 + 7 =
*****