جوان‌مردی امیرالمومنین در جنگ خندق

امیرالمومنین(علیه‌السلام) به اعتراف دوست و دشمن جامع اضداد است؛ چرا که در میدان نبرد شجاترین افراد و در میدان عبادت عابدترین مردم است. ایشان در جنگ خندق چنان از خود دلاوری نشان داد که سبب اعجاب همه دشمنان شد. تا آنجا که خواهر «عمرو بن عبدود» وقتی بالای سر جنازه برادرش آمد و سوال کرد که چه کسی عمرو را کشته است؟ همه گفتند علی ابن ابی طالب، او این چنین گفت: «مَا قَتَلَهُ اِلاَّ كَريمٌ؛ برادر من را نكشته است، مگر مردی كريم».[1]

امروزه برخی از  معاندین برای تخریب شخصیت و جایگاه امام(علیه‌السلام) دست به تخریب زده و گفته‌اند: حضرت در خندق عمربن عبدود را فریب داد؛ اما تاریخ واقعیت دیگری را برای ما ثبت کرده است. ما در این مجال در صدد بیان حقیقت و واقعیت این داستان از مستندات تاریخی هستیم.

اولاً: در تاریخ آمده که حضرت وقتی با عمرو بن عبدود در حال جنگ بود، گرد و غبار میدان جنگ مانع از آن بود که دو سپاه نتیجه مبارزه را از نزدیک ببینند. ناگهان صداى تکبیر حضرت بلند شد. و این خود دلیل بر این است که آن دو نفر در حال جنگیدن بوده اند نه این که حضرت با فریب عمرو را به قتل رسانده باشد.[2]

دوماً: در جنگ صفین آن گاه که شدت نبرد و فشار جنگ، عرصه را بر شامیان تنگ ساخته بود، آتش افروزان براى ساکت کردن دیگران ناچار شدند خود نیز به میدان نبرد گام بگذارند تا زبان مخالفان را کوتاه سازند. در همین راستا «عمرو عاص» وارد میدان نبرد شد و امیرالمومنین(علیه‌السلام) بر او حمله کرد. وقتى با امام مواجه شد، حضرت به او مهلت نداد و با نیزه او را نقش بر زمین کرد. عمرو عاص که از جوان‌مردی حضرت آگاه بود، فوراً با کشف عورت، حضرت را از تعقیب خود منصرف کرد و امام چشم خود را بست و از او روى گردان شد.[3]  حضرت می‌توانست عمرو عاص را به راحتی به درک واصل کند، اما چون دید عمرو عاص خود را برهنه کرده او را رها کرد و این در حالی بود که عمرو عاص به تمام لوازم جنگی مجهز بود و در مقابل علی(علیه‌السلام) داشت می‌جنگید. حال چطور قابل قبول است که همین شخص در خندق با عمرو بن عبدود با حیله و فریب بجنگد؟ بنابراین سیره حضرت بر مروت و حفظ فضائل اخلاقی بوده است، نه پیروزی به هر قیمتی. پس اینکه می گویند حضرت با فریب عمرو ین عبدود را کشته است، نه با سیره حضرت همخوانی دارد و نه دارای سند تاریخی است.

در نتیجه: اگر به تاریخ زندگانی امیرالمومنین(علیه السلام) مراجعه کنیم، مردی را خواهیم دید که در میدان نبرد شجاع ترین مردم بود و هرگز از دشمن ترسی نداشت و پشت به دشمن نمی کرد و در برابر قهرمانان آنان ایستاد و آنها را از پا در آورد؛ همچنین خواهیم دید سیره ایشان بر حفظ فضائل اخلاقی و جوانمردی بوده است و ایشان برای پیروزی بر دشمن هرگز از نیرنگ و دغل و خدعه استفاده نکرده است. اما دشمنان دین و اسلام برای تخریب چهره ایشان مطالب غیر اخلاقی را به حضرت نسبت می دهند که اصلا سند تاریخی ندارد و با سیره ایشان نیز سازگار نیست.

______________________________________
پی‌نوشت
[1] شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، 1379 ش، ج 1، ص20 و 21.
[2] المغازى، محمد بن عمر بن واقدى، تصحیح: مارسدنس جونز، بیروت، موسسه الاعلمى، (بى تا) ج ۲، ص ۴۷۱.
[3] شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، همان، ج6، ص 313.