-برخی مغرضان، دستور قرآن مبنی بر کشتن مشرکان را برنتافته و در مقابل آن موضع میگیرند.
از زمان نزول قرآن تا کنون همواره مغرضینی در مقابل آیات قرآن ایستاده و برای به حاشیه بردن کلام وحی به زعم خود، آیاتی را جعل کرده و یا ادعای آوردن کلامی مثل آن را داشتهاند؛ مثلاً یکی از آن مغرضین میگوید: «ما ادعا می کنیم که می توانیم آیاتی بهتر از قرآن بیاوریم؛ درحالی که مسلمانان می گویند کسی نمی تواند حتی مثل آن بیاورد؛ سپس بعد از آوردن آیه قرآن در مورد کشتن کفار و بیرون راندن آنها از مکه [1] (به زعم خود که این خشونت است)، آیه جعلی خودش را در مورد دوستی و عدالت با کافران آورده و میگوید: ای اهل ایمان، با کسانی که به شما بدی کردند ، بدی نکنید ، برای آنانی که به شما ستم کردند دعای خیر کنید؛ اگر شما هم به آنان بدی کنید، پس با ستم کاران چه فرقی دارید ؟ همانا انتقام و کینه ورزی در دین خدا نیست.»
ما در این مقاله به بررسی آیه قرآن در مورد کشتن کافران پرداخته و فعلاً کاری به حدیث جعلی او نداریم.
شرایط برخورد با مشرکان
خدای بزرگ در اوایل سوره توبه میفرماید: «و چون ماههاى حرام به پايان رسيد، هر جا كه مشركان را يافتيد آنها را کشته و آنها را بگیرید و زندانی کنید و آنها را محاصره کنید؛ اما اگر توبه كردند و نماز خواندند و زكات دادند، از آنها دست برداريد، زيرا خدا آمرزنده و مهربان است.»[2]
اولاً: در این آیه، حکم برخورد خشن با کفار، بعد از پایان ماههای حرام بیان شده؛ یعنی از روز دهم ذى الحجه سال نهم هجرى تا پايان روز دهم ماه ربيع الثانى سال بعد [3] و این مهلتی بود برای کافران که خود را اصلاح کرده و نماز خوان شده و زکات خود را پرداخت کنند.
ثانیاً: برخورد شدید با کافران، باید با توجه به شرایطی باشد؛ چنانکه تفسیر نمونه مینویسد: «ظاهر اين است كه چهار موضوع به صورت يك امر تخييرى نيست، بلكه با در نظر گرفتن شرايط محيط و زمان و مكان و اشخاص مورد نظر، بايد هر يك از اين امور كه مناسب تشخيص داده شود، عملى شود. اگر تنها با اسارت و محاصره كردن و بستن راه بر آنها در فشار كافى قرار گيرند از اين راه بايد وارد شد.»[4]
ثالثاً: همه کفار را در بر نمیگیرد؛ بلکه آنهایی را که نقض پیمان کرده و لجوج هستند، در بر میگیرد؛ چنانکه در آیه قبل از این آیه میفرماید: «مگر آن عده از مشركان كه با آنها پيمان بستهايد و خدشهای در آن پيمان ايجاد نكردهاند و هيچ كس را عليه شما تقويت نکرده اند. تا پايان مدت به پيمان اين گروه وفادار باشيد كه خداوند اهل تقوا را دوست دارد.»[5] همچنین در اوایل سوره ممتحنه، عدالت و نیکی کردن با مشرکان صلحطلب را گوشزد میکند.[6]
در بین مشرکان مکه، به غیر از دشمنان سرسخت و جنگ طلب، مشرکانی هم بودند که تمایلی به جنگ و خشونت با مسلمین و آواره کردن ایشان نداشتند؛ مثل طائفه خزاعه که با مسلمین، قرارداد ترک مخاصمه بسته بودند؛ خداوند در این آیه، مسلمانان را به اقدام متقابل و بلکه بالاتر (نیکویی و عدالت) در باره این افراد از مشرکان، دعوت میکند.[7]
نکته قابل تأمل: رفتار کشورهای اسلامی با کشورهای غیر مسلمان نیز باید متناسب با این آیه باشد؛ هم در جنبه صلحطلبی با کشورهای غیر مسلمان صلحطلب و هم در جنبه برخورد محکم و عزتمندانه با کشورهای غیر مسلمان دشمن و محارب (آمریکا و...)
رابعاً: حتی پس از گذشتن چهار ماه، اگر مشرکی پناهنده به رسول خدا میشد تا در مورد دین خدا تحقیق کند، باز هم در امن و امان بود.[8]
سخن آخر
برخی مغرضان با دستاویز قرار دادن آیات قرآن در مورد کشتن کافران، بدی و شقاوت خود را نشان دادهاند؛ در حالی که:
1ــ خدا به کافران و مشرکان معاند با اسلام، چهار ماه فرصت داده بود و در صورت توبه، برخوردهای شدید در مورد آنان جاری نمیشد.
2 ـــ باید شرایط را در مورد برخورد با مشرکان سنجید، حتماً لازم نیست آنها را کشت؛ بلکه احکام دیگر، مثل به اسارت گرفتن و... در مورد آنها به اجرا در میآید.
3ــ همه کافران را در بر نمیگرفت؛ بلکه پیمان شکنان و جنگطلبان را شامل میشد.
4ــ حتی بعد از چهار ماه، اگر مشرکی برای اندیشیدن بیشتر در مورد دین خدا به پیامبر پناهنده میشد؛ در امن و امان بود.
پینوشتها
[1]. آیه 5 توبه
[2]. همان.
[3]. تفسیر نمونه، مكارم شيرازى، ناصر، ناشر: دارالکتب اسلامیه، سال چاپ: 1374 ش، ج7، ص294.
[4]. همان، ص292.
[5]. آیه 4 توبه.
[6]. آیه 8 ممتحنه.
[7]. تفسیر نمونه، ج24، ص32.
[8]. همان، ج7، ص293.