معجزه و قانون علیت

20:28 - 1395/10/25

معجزه با قانون علیت تعارضی ندارد، و چون انسان ها به علت معجزه پی نبرده اند، گمان کرده اند که معجزه با قانون علیت منافات دارد، به همین خاطر معجزه را انکار کرده اند.

معجزه و قانون علیت

سالیان متمادی این سوال مطرح است که آیا معجزه قانون علیت را نقض می کند یا خیر؟ زیرا بر اساس قانون علیت هر معلولی، علت هم سنخ خویش را طلب می کند[1] و از سوی دیگر، معجزه نیز امری خارق العاده است که علت وقوع آن شناخته شده نیست[2]؛ پس بین قانون علیت و خارق العاده بودن معجزه تعارض وجود دارد، از این رو برخی افراد گمان کرده اند که معجزه امری غیر عقلائی است، به همین خاطر هیچ گاه در عالم خارج محقق نمی شود.

در پاسخ به این سوال، باید گفت: بین قانون علیت و معجزه هیچ تعارضی وجود ندارد؛ زیرا از قانون علیت[3] تنها این نکته فهمیده می شود که هر حادثه ای برای به وجود آمدن نیازمند علت است، ولی این قانون مدعی نیست که علت، تنها منحصر در قوانین طبیعت و شناخته بشری است. معجزه نیز علت دارد و تحت قانون علیت است، گر چه شناخت آن علت ها برای ما ممکن نیست. ولی این عدم شناخت دلیل بر عدم وجود علت نیست.[4]

در تحلیل این سخن باید گفت علیت دو گونه است:
1. گاهی علیت بر طبق قوانین مادی و طبیعی و شناخته شده است.
2. گاهی علیت فرامادی ست و علت آن برای بشر عادی قابل شناخت نیست.
معجزه نیز از قوانین فرا مادی تبعیت می کند، به عنوان مثال جامعه انسانی هیچ گاه به صورت عادی نمی تواند به این حقیقت پی ببرد که چگونه چوب تبدیل به مار می شود و یا چگونه دمیدن هوا، سبب زنده شدن گِل خشک می شود.

نکته مهم
اصلا لازمه‌ی معجزه این است که به گونه ای باشد که در چهارچوب قانون عادی و طبیعی نباشد(به عبارت دیگر از قسم اول نباشد) زیرا شخص آورنده معجزه ادعای پیامبری دارد و مدعی است که از سوی خداوند متعال فرستاده شده و پیام آور خداوند متعال است، به همین خاطر اگر انسان های دیگر نیز می توانستند ــ بر طبق قوانین طبیعی ــ عمل او را انجام دهند، در این صورت  امکان شناخت پیامبر از غیر پیامبر وجود نداشت. بنابراین چون معجزه راه شناخت پیامبران است، باید خارق العاده بوده و بشر عادی از انجام آن ناتوان باشد، تا دیگر انسان ها یقین کنند، نیرویی از جانب خداوند متعال به شخص مدعی عطا شده و او با آن نیرو توانسته است این عمل خارق العاده را انجام دهد، پس معجزه دلیلی بر صدق مدعی نبوت است.

با توجه به این مطلب، بین معجزه و قانون علیت تعارضی وجود ندارد و این برداشت اشتباه برخواسته از این دیدگاه است که گمان شده که علت تنها منحصر در آن مواردی است که علم آن را کشف کرده است. همچنین می توان گفت که لازمه معجزه این است که با قوانین عادی و طبیعی هم خوانی نداشته باشد.[4]

___________________________________________________
پی نوشت
[1].علت، چيزى است كه وجود شى‏ء متوقف بر آن، و خارج از شى‏ء و مؤثر در شى‏ء است. ر.ک.فرهنگ فلسفى‏، جميل صليبا- منوچهر صانعى دره بيدى‏، انتشارات حكمت‏، 1366 ه ش‏، ج1، ص477.
[2]. معجزه عبارتست از كارى عجيب و غريب و خارق العادة كه ديگران از انجام آن عاجز باشند. ر.ک.كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، علامه حلى، تعلیقه آيت الله حسن‏ زاده آملى، مؤسسة النشر الإسلامی، 1413 ق‏،‏ ص350.
[3]. برای آشنایی با قانون علیت و چگونگی آشنایی ذهن با آن رجوع کنید به کتاب آموزش فلسفه، محمدتقى مصباح يزدى، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(قدس سره)، 1391، ج2، بخش چهارم علت و معلول.
[4].پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، دار الكتب الاسلاميه‏، 1386 ه ش‏، ج7، ص270.
[4]. برای مطالعه بیشتر در زمینه رابطه معجزه و قانون علیت رجوع کنید به، پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، دار الكتب الاسلاميه‏، 1386 ه. ش‏، ج7،ص268؛ و یا مجموعه رسائل علامه طباطبائى‏، علامه طباطبایی، موسسه بوستان كتاب‏، 1387ش، ج1،ص250.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
1 + 1 =
*****