- ذی القرنین طبق نقل آیه ۸۶ سوره کهف، گمان کرده که خورشید در دریای گِلآلود غروب میکند؛ اما برخی پندار ذوالقرنین را نادیده گرفتند و بیان آن را به خدا نسبت داده و القای شبهه کرده اند.
آیات ۸۳ تا ۱۰۲ سوره کهف، درباره ذوالقرنین است. فردی که برای کشف نام او و بازشناسی ایشان تلاشهایی صورت گرفته و احتمالاتی نیز مطرح شده است. در این میان برخی با استفاده از یک آیه از این قسمت سوره کهف، به اصل قرآن خُرده گرفتهاند و به شبهه پراکنی پرداختهاند. آنها میخواهند مخالفت علوم روز با قرآن را ثابت کنند و از آن طریق این کتاب آسمانی را از اعتبار بیاندازند. در این مطلب به شبهه آنان و پاسخ آن میپردازیم:
شبهه: قرآن کریم به ما می آموزد که خورشید در برکهای گل آلود غروب میکند. ظاهرا علم جدید در این مورد در ضلالت مبین است. چرا که اولاً بنا به نگرش علمی، خورشید هیچگاه در چشمه گل آلودی غروب نمیکند. دوم اینکه هیچ مکان غروب یا طلوعی برای خورشید وجود ندارد. احتمالاً باور رایج در مورد کروی بودن سطح زمین غلط است و گرنه چطور ممکن بود که خورشید طلوعگاه وغروبگاهی نداشته باشد؟
احتمال دیگر این است که خداوند متعال، که بنا به تعریف قادر مطلق است، تا پیش از کشفیات کپرنیک، کپلر و گالیله جهان را مطابق هیئت قرآنی می گردانده، اما بعد به این نتیجه رسیده که نظریههای این دانشمندان بلاد کفرمدل بهتری برای تدبیر امور کائنات پیش می نهد و آنگاه به ید قادر خود سیر گردش افلاک را تغییر داده است تا ایمان مؤمنان آزمایش شود. و العلم الکامل عند الله!!!
نکاتی در پاسخ به این مطلب:
۱- پرسش یا شبهه یا ستیز با اسلام
ما پرسش را به طور کامل مطرح کردیم. در حالی که به هیچ وجه نمیتوان نام پرسش و حتی شبهه را بر این عبارتها گذاشت. این عبارتها بیش از آنکه القای شبهه باشد؛ به دنبال هتاکی و اسلام ستیزی است. همان چند جمله ابتدایی برای بیان سؤال یا القای شبهه کافی بود.
۲- ابتداییترین ترفند
ابتدایی ترین ترفند شبهه افکنان، عدم بیان متن اصلی قرآن و تقطیع آیات قرآن یا بیان برداشتهای شخصی از قرآن بدون آوردن متن اصلی کلام وحی است. در این شبهه هم این ترفند و مغالطه دیده میشود. اینکه خورشید در گل فرو رفت و غروب کرد؛ نه تنها سخن خدا نیست، بلکه تصویر سازی ذهنی و گمان ذوالقرنین است که آن را بیان کرده است. آیه به این صورت است:
«وَيَسْأَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرًا إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا فَأَتْبَعَ سَبَبًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ...[کهف/ ۸۳-۸۶ ] و از تو در باره ذوالقرنين مى پرسند بگو به زودى چيزى از او براى شما خواهم خواند. ما در زمين به او امكاناتى داديم و از هر چيزى وسيله اى بدو بخشيديم. تا راهى را دنبال كرد. تا آنگاه كه به غروبگاه خورشيد رسيد به نظرش آمد كه[خورشيد] در دریایی گِلآلود و سياه غروب مى كند.»
اینکه ذی القرنین گمان کرده یا پنداشته که خورشید در دریای گِلآلود غروب میکند؛ دلیلی بر وجود غلطهای علمی در قرآن است؟ کجا در قرآن خداوند فرموده که محل غروب خورشید، چشمه یا گودال یا هرجای دیگری است؟
۳- وقت یا مکان طلوع و غروب؟
در پایان شبهه، نکتهای درباره عدم وجود مکانی خاص برای طلوع و غروب خورشید بیان شده است. در قرآن این مطلب با دو عبارت: «مَغْرِبَ الشَّمْسِ به معنی غروبگاه خورشید» و «مَطْلِعَ الشَّمْسِ به معنی طلوعگاه خورشید» آمده است. اول آنکه غروبگاه یا طلوعگاه را باید در زبان عرف هنگام نزول قرآن و حتی عرف امروزی ترجمه کرد؛ چرا که در تمام زبانها از گذشته تا کنون، طلوع و غروب کاربرد داشته و دارد. درست است که خورشید در واقع بالا یا پایین نمیرود و این زمین است که در حال حرکت است؛ ولی در زبانهای مختلف عبارتهایی با معنای بالا آمدن خورشید و پایین رفتن آن، وجود دارد. بنابراین این آیه در حال بیان عرفی مطلبی بوده که حتی امروزه هم رایج است و آیه قصد بیان مطلبی مطابق واقع یا علمی صرف نبوده که آن را مورد نقد علمی قرار دهیم.
دوم اینکه باتوجه به مفهوم آیه، هر کسی میفهمد که باید معنای اصطلاحی عبارتها را در نظر بگیرد؛ چرا که خداوند در حال بیان سیر و سیاحت ذوالقرنین است؛ سیری که از شرقیترین نقطه تا غربیترین نقطه امتداد یافت. پس در آیه مَغْرِبَ الشَّمْسِ یعنی غرب و مَطْلِعَ الشَّمْسِ یعنی شرق و بیان قرآن درباره محل سیر ذوالقرنین است نه چیز دیگری.
۴- عین و معنای آن
در شبهه کلمه "عین" را به معنای برکه یا چشمه گرفته است و عبارت «عَيْنٍ حَمِئَةٍ» را برکهای گلآلود ترجمه کردهاند؛ در حالی که میدانیم کلمه "عین" دارای معانی مختلفی است و یکی از معانی دریا است.[۱] پس با توجه به تصویری که قرآن از غروب بیان کرده، باید معنای "عین" را دریا بگیریم. چرا که در هنگام غروب آفتاب، ذوالقرنین در کنار ساحل ایستاده و به آن منظره نگاه میکرده است.
از آن جا که زمین کروی است؛ هرگاه شخصى در ساحل دریا بایستد و غروب خورشید را نگاه کند، چنین به نظرش میرسد که خورشید آهسته آهسته در انتهاى افق به دریا فرو مى رود. دریایی که به هنگام غروب و به خاطر بازتاب ویژه نور خورشید، کدر، سیاه و گِلآلود به نظر میآید. بنابراین آیه با کرویّت زمین کاملا سازگار است.
کلام نهایی
قرآن در این آیه کریمه به دنبال بیان عرفی از محل عبور و مرور ذوالقرنین بوده است. مطلب را هم از قول ذوالقرنین نقل کرده و گمان وی را به تصویر کشیده است؛ با این وجود امکان فهم کروی بودن زمین و معنای علمی طلوع و غروب خورشید از آیه کریمه وجود دارد؛ ولی با این همه اسلامستیزان، گستاخانه حرف میزنند و بدون اندکی دقت و مطالعه به شبهه پراکنی روی میآورند. و هو العالم
پینوشت
[۱] رک: المیزان، محمد حسین طباطبائی، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۱۷ هـق، ج۱۳، ص۳۶۱: « أن المراد بالعين البحر فربما تطلق علي: همانا مراد از عین، دریاست که بسیار به این معنا کاربرد دارد.»
نظرات
اتلافه وقته خوندن مطالب شما احمق هایی که مثلا جواب سوالات دینی رو میخواید بدید. بیسواد و بی عقل و بی شعور هستید نود و نه درصدتون. خدا لعنتتون کنه
معلومه پاسخ کاری بوده که اینجوری به فحاشی افتادی و ماهیت خودت و خانوادت رو نشون دادی!
این است ماهیت دشمنان دین
و کسانی که از دیدن مطالب دینی برآشفته میشند.
عالی بود. هر انسان بافرهنگ و باادب و باشعوری میتواند بهترین استفاده را از این متن ببرد.
با سلام؛ اگر کاربران محترم سوال و یا اشکالی دارند میتوانند آن را به صورت دقیق بیان نمایند تا جواب مورد نظرشان تقدیم شود.
موفق باشید.