- منطق اسلام و قرآن، صلح طلبی و عدالت ورزی با دیگران است؛ اما به شرطی که دیگران نیز صلح طلب بوده و قصد تخریب اهل ایمان را نداشته باشند.
خیلی از دشمنان دین، برخی تعبیرات قرآن در مورد کافران و بی‌دینان را به دور از ادب می‌دانند؛ در حالی که توجه نداشته و یا قصد توجه به این نکته را ندارند که اسلام دین صلح و مهربانی است و اگر نیز در جاهایی لحن تندی نسبت به کفار و مشرکان و اهل فسق و فجور دارد؛ به خاطر اینست که آنها در مقابل دین خدا و ارزش‌های دینی و اهل ایمان موضع گرفته‌اند.
بنابراین ما در این مقاله به این نکته می‌پردازیم که هم مهربانی اسلام و هم لحن تند اسلام با دیگران، از روی تعقل و منطق است.
سؤال: «اینکه نباید به اسلام و مقدسات توهین کرد و نباید به دین مردم کاری داشت سخنی است که شبانه روز از مسلمانان می توان شنید. اما آیا اسلام و مسلمانان هم به دیگران و باورهایشان احترام می‌گذارند؟ خیر؛ سپس شبهه افکن معاند، قرآن را به استفاده از الفاظ تند، زشت نسبت به افراد شرور و غیر مسلمان، متهم می‌کنند.
صلح طلبی عاقلانه، برخورد تند عاقلانه
خدای بزرگ در قرآن می‌فرماید: «لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطين[ممتحنه/8] خدا شما را از نيكى كردن و عدالت ورزيدن با آنان كه با شما در دين نجنگيدهاند و از سرزمينتان بيرون نراندهاند، باز نمىدارد. خدا كسانى را كه به عدالت رفتار مىكنند دوست دارد.»
این آیه، صلح جو بودن اسلام را باغیر مسلمین نشان می‌دهد، غیر مسلمینی که با مسلمانان سر جنگ نداشته و حاضر به برقراری روابط غیر خصمانه با مسلمانان هستند.
همانگونه که اسلام برخورد تند، با غیر مسلمین صلح جو را قبول نداشته و مسلمین را به عدالت با آنها دعوت می‌کند؛ همانگونه هم کوتاه آمدن در مقابل غیر مسلمین ظالم و کینه توز را بر نمی‌تابد: «إِنَّما يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ[ممتحنه/9] و تنها شما را از دوستى كسانى نهى مىكند كه در دين با شما جنگ كرده و از وطنتان بيرون كردند و بر بيرون كردن شما همدست شدند، آنها را دوست نگيريد و كسانى كه با آنان ابراز دوستى كنند ايشان به حقيقت ظالم و ستمكارند.»
این آیه، کوتاه آمدن در مقابل غیر مسلمین جنگ طلب را نهی می‌کند؛ زیرا که کوتاه آمدن و لبخند زدن به دشمن، کمک بزرگی به تقویت دشمن است و این مطلب با منطق و عقل کاملاً سازگاری دارد.
شبهه افکن معاند، این موضوع کاملاً عقلی را درک نکرده و شاید هم نمی‌خواهند درک کنند که اسلام، دین منطق و صلح طلبی و آرامش است و این غیر مسلمین هستند که با نام آزادی و دموکراسی، وارد جنگ با مسلمین می‌شوند؛ مثلاً در حال حاضر رفتار کشورهای اسلامی با کشورهای غیر مسلمان صلح طلب، بر اساس منش اسلام است؛ اما رژیمی مثل اسراییل که مسلمانان فلسطین را از خانه خود آواره کرده و دشمن شماره یک مسلمین است و همچنین دولتهای دیگر که از این رژیم جعلی حمایت می‌کنند؛ کوتاه آمدن در مقابل آنها، یعنی پذیرش ظلم و ناعدالتی؛ چنانکه مذاکرات بی‌نتیجه چند دهه اخیر بین اسراییل و تشکیلات خودگردان فلسطین، مانع از تداوم ظلم هر روزه اسراییل بر مردم مسلمان فلسطین نشد و بلکه او را هم جسورتر کرد.
بنابراین روشن شد که منطق قرآن و اسلام در وهله اول،بر صلح طلبی و آشتی با دیگران (غیر مسلمین) بنا شده، و اگر در آیاتی نیز لحن تندی نسبت به افراد بخصوصی وجود دارد؛ این افراد دارای صفتهای بد و اخلاق ناپسند بوده‌اند.
نکته قابل تأمل: شبهه افکن معاند با آوردن آیات دلخواه و گزینش شده، بدون اشاره به علت آن، لحن تند برخی از آیات قرآن را به مخاطب خویش، برجسته کرده است؛ مثلاً این آیه از قرآن را آورده که می‌فرماید: «اللَّهُ يَسْتهَزِئُ بهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فىِ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُون[بقره/15] خدا آنها را استهزاء مىكند و آنها را رها کرده تا هم چنان در گناه خويش سرگردان بمانند.» در حالی که آیه قبلی همین سوره، علت لحن تند خدا با ایشان را بیان می‌کند؛ زیرا که آنها اهل ایمان و مسلمانان را مسخره می‌کردند. «وَ إِذَا لَقُواْ الَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُواْ ءَامَنَّا وَ إِذَا خَلَوْاْ إِلىَ شَيَاطِينِهِمْ قَالُواْ إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نحَنُ مُسْتهَزِءُون[بقره/14] وقتى كه به اهل ايمان مىرسند گويند: ايمان آوردهايم و چون با امثال خود خلوت مىكنند گويند: ما با شمائيم ما فقط اهل ایمان را استهزا می‌کنیم.»
اگر شبهه افکن کینه توز و معاند قرآن، علت لحن تند خداوند نسبت به غیر مسلمین (منافقین)، را برای مخاطب خویش می‌گفت؛ چه بسا قضاوت مخاطب او، به کلی عوض شده و رنگ تعقل بیشتری به خود می‌گرفت.
در بسیاری از آیات دیگر، قرآن بعد از ذکر نافرمانی افراد، نسبت به آنها لحن تندی می‌گیرد؛ مثلاً در سوره حج می‌فرماید: «ثانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ نُذيقُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَذابَ الْحَريقِ[حج/9] با تكبر و نخوت از حق اعراض كرده تا (خلق را) از راه خدا گمراه گرداند، چنين كسى را در دنيا ذلت و خوارى نصيب باشد و در آخرت عذاب آتش سوزان به او خواهيم چشانيد.»
جا دارد از شبهه انداز معاند پرسیده شود که آیا کسی که به دیگران می‌خندد و یا قصد گمراه کردن دیگران را دارد؛ باید به اواحترام گذاشت؟ آیا احترام گذاشتن به این گونه افراد، سبب تقویت افراد بد و منحرف نیست؟ بنابراین طبق قاعده عقلی و منطقی، همانگونه که احترام گذاشتن به دیگران خوب است، برخورد مناسب و بازدارنده، نیز عقلی و منطقیست.
سخن آخر
منطق اسلام و قرآن، همانگونه که صلح جویانه و عدالت محورانه با همه جهانیان است؛ همانگونه هم در مقابل ظلم و تعدی و شرارت افراد بد و غیر مسلمین، انفعال و سستی را بر نمی‌تابد. این روش اسلام و قرآن، منطقی و عاقلانه است.