جهالت قدرت این را دارد که انسان را به جهنم بکشاند خداوند سوال خواهد کرد از اعمال و رفتاری که انسان در زندگی مادی خویش انجام داده است با این حساب می توان گفت :یکی از چیزهایی که موجب نجات و رهایی انسان از اتش جهنم است؛ رفع جهالت و رهایی از زندان جهل می تواند باشد .برای برداشتن غبار جهل چه خوب است آدمی به کتاب های قابل اعتماد و صحبت کردن با افراد با صداقت روی بیاورد.
بعضی اوقات تعصب به ما اجازه تفکر را نمی دهد و قوّه ی تشخیص را از انسان سلب می کند. متاسفانه کار به جایی می رسد که انسانهای متعصب تبدیل می شوند به انسانهای جاهل که ؛ با این وجود می توان گفت تعصب و جهالت از یک ابشخور آب می خورند و از یک چشمه جاری و ساری می شوند .انسان متعصب و جاهل هر دو قدرت تفکر و اندیشه را از دست داده اند. متعصب مانند یک انسان نابینا است و جاهل هم مثل انسان کر و لال است(1)
وقتی انسان مهمان سفره ی وحی می شود می بیند که خداوند در قران می فرماید :
وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ ۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَّا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ
به یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم؛ آنها دلها [= عقلها] یی دارند که با آن (اندیشه نمیکنند، و) نمیفهمند؛ و چشمانی که با آن نمیبینند؛ و گوشهایی که با آن نمیشنوند؛ آنها همچون چهارپایانند؛ بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند (چرا که با داشتن همهگونه امکانات هدایت، باز هم گمراهند)!(2)
ورود به جهنم به خاطر استفاده نکردن از ظرفیت های خدادادی و روشن است که بهترین سرمایه انسان نعمت عقل و تفکر اوست.
خداوند در جای دیگر قران می فرماید :
وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَىٰ وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَّا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ
(و حتّی) اگر فرشتگان را بر آنها نازل میکردیم، و مردگان با آنان سخن میگفتند، و همه چیز را در برابر آنها جمع مینمودیم، هرگز ایمان نمیآوردند؛ مگر آنکه خدا بخواهد! ولی بیشتر آنها نمیدانند!(3)
جهالت انسان به جایی می رسد که حتی اگر خداوند برای جاهل ملائکه را نازل کند و مردگان با او صحبت کنند او ایمان نخواهد آورد.
این دو ایه به روشنی بیان می کند که جهالت چه بر سر انسان می آورد و انسان را به چه مواقف هولناکی می تواند بکشاند.
متاسفانه باید بگوییم بیشتر انسانها در معرض این خطر هستند امّا چطور می توان از این مهلکه جان سالم بدر برد ؟
این روشن است و می شود آنرا در یک جمله خلاصه کرد :
رهایی از زندان جهالت و گمراهی و ورود در یک فضای منطقی و عقلائی برای پیدا کردن راه راست و صراط مستقیم و حرکت در مسیر آن.
برای اینکه انسان خارج شود از این زندان باید اولا از خداوند بخواهد که او را هدایت کند وبعد باید به مطالعه روی بیاورد و آن هم مطالعه کتب قابل اعتماد و نه گمراه کننده .در این مسیر می تواند از مشاوره و صحبت با افراد مومن هم استفاده کند.
پی نوشت:
(1) منظور ما از مثال زدن به انسانهای نابینا و کر ولال،انسانهایی نبود که خداوند نعمتی را از آنها گرفته است برای امتحان آنها و طبیعی است که در مقابل ؛ اجر و ثواب بیشتری به آنها خواهد داد به شرطی که بر این محدودیت صبر کنند و شاکر باشند.
(2) سوره اعراف آیه 179
(3) سوره انعام آیه 111