خلاصه: مسجد الاقصیٰ، یکی از مساجد مھم اسلام است که خداوند متعال دربارہ آن در پرتوی آیات مختلف قرآن مجید عظمت و اھمیت آن را بیان کرد تا اینکه ما عظمت آن را بفھمیم و آن را احترام کنیم.
بسم اللہ الرحمن الرحیم
محل وقوع ’’قدس‘‘ در غرب آسیا و جنوب شرق وسطی به طرف مرکز قدیم تاریخی فلسطین است. به آن ’’بیت المقدس‘‘ یا ’’قدس شریف‘‘ گفته می شود. در تاریخ، قدامت آن بیش از ۴۵ صدہ بیان شدہ است، این شھر مقدس، از آن شھرھا است که نزد ھمه مقدس است، بیشتر پیامبران در این شھر مبعوث شدند و کشاورزھای اطراف این زمین امروزہ نیز خودشان را فرزندان یکی از پیامبران معرفی می‌کنند، این شھر برای مسلمانان، مسیحیان و یھودیان در متبرک بودنش یکسان است، قبله اول مسلمین است، حرم سوم بعد از مسجد الحرام و مسجد النبی(صلی اللہ علیه و آله و سلم) است، پیامبر گرامی اسلام(صلی اللہ علیه و آله و سلم) بعد از ھجرت تا ھفدہ ماہ به طرف آن نماز می‌خواند[۱]، و در سفر معراج نیز ھمین شھر منزل گاہ اول برای آن حضرت بود، ھمینجا مدفن حضرت داؤد(علیه السلام) و جای ولادت حضرت عیسیٰ(علیه السلام) است.[۲]
در این نوشتار برخی آیات که دربارہ مسجد اقصیٰ وارد شدہ است، بیان می‌شود تا اینکه برای ما واضح شود که قرآن مجید چطور اھمیت مسجد الاقصیٰ را نشان می‌دھد، در قرآن كريم بعضي از آيات به‌طور مستقيم و برخي ديگر به‌صورت غيرمستقيم به اين مكان مقدس اشاره مي‌كنند، آن آیات در ذیل ذکر می‌شوند:
۱. «سُبْحٰنَ الَّذِيْٓ اَسْرٰى بِعَبْدِہٖ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ اِلَى الْمَسْجِدِ الْاَقْصَا الَّذِيْ بٰرَكْنَا حَوْلَہٗ لِنُرِيَہٗ مِنْ اٰيٰتِنَااِنَّہٗ ہُوَالسَّمِيْعُ الْبَصِيْرُ[سورۂ اسراء، آیت:۱]؛ پاك و پير استه باد خداوندي كه شبانگه بنده خود پيامبر اكرم(صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم) را از مسجدالحرام به سوي مسجدالاقصي كه پيرامونش را مبارك ساختيم، سير داد تا آيات خود را به او بنمايد، كه خداوند به حقيقت شنوا و بيناست» در اين آيه كريمه، مسجدالاقصي يكي از نشانه‌ها و آيات خداوندي به شمار آمده است.
۲. «وَنَجَّيْنٰہُ وَلُوْطًا اِلَى الْاَرْضِ الَّتِيْ بٰرَكْنَا فِيْہَا لِلْعٰلَمِيْنَ]سورۂ انبیاء، آیت:۷۱]؛ و ما ابراهيم را با لوط رهانيديم و آنها را به سرزميني كه براي جهانيان با بركت قرار داديم بفرستاديم.»
در كتاب انس الجيل به نقل از ابن عباس آمده است كه مقصود از سرزمين مبارك در اينجا همان مسجدالاقصي است كه در اين سرزمين چشمه‌‌هاي آب شيرين فراواني در جريان است .
۳. «وَلِسُلَيْمٰنَ الرِّيْحَ عَاصِفَۃً تَجْرِيْ بِاَمْرِہٖٓ اِلَى الْاَرْضِ الَّتِيْ بٰرَكْنَا فِيْہَا وَكُنَّا بِكُلِّ شَيْءٍ عٰلِمِيْن[سورۂ انبیاء، آیت:۷۱]؛ و باد تند را مسخر سليمان گردانيديم كه به امر او حركت مي‌كرد به سوي سرزميني كه در آن بركت قرار داديم و ما به همه امور عالم و مصالح بندگان داناییم»
در كتاب تفسير مجمع البيان در ذيل اين آيه آمده است كه منظور از سرزمين مبارك همانا بيت المقدس است .
۴. «يٰقَوْمِ ادْخُلُوا الْاَرْضَ الْمُقَدَّسَۃَ الَّتِيْ كَتَبَ اللہُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوْا عَلٰٓي اَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوْا خٰسِرِيْنَ[سورۂ مائدہ، آیت: ۲۱]؛ اي قوم به سرزمين مقدسي كه خداوند در سرنوشت شما مقرر گردانيده داخل شويد و از حكم خداوند روي نگردانيد كه زيانكار خواهيد شد»
شيخ طبرسي در ذيل تفسير اين آيه آورده است كه مراد از ارض مقدس همانا بيت المقدس مي‌باشد .
۵. «وَاَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِيْنَ كَانُوْا يُسْتَضْعَفُوْنَ مَشَارِقَ الْاَرْضِ وَمَغَارِبَہَا الَّتِيْ بٰرَكْنَا فِيْہَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنٰى عَلٰي بَنِيْٓ اِسْرَاءِيْلَ بِمَا صَبَرُوْا وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُہٗ وَمَا كَانُوْا يَعْرِشُوْنَا[سورۂ اعراف، آیت:۱۳۷]؛ و مشرق‌ها و مغرب‌هاي پربركت زمين را به آن قوم كه(زير زنجير ظلم و ستم)، ضعف كشانده شده، واگذار كرديم؛ و وعده نيك پروردگارت بر بني اسرائيل به خاطر صبر و استقامتي كه به خرج دادند، تحقق يافت و آنچه فرعون و فرعونيان (از كاخهاي مجلل) مي‌ساختند و آنچه از باغ‌هاي داربست دار فراهم ساخته بودند، در هم كوبيديم.»
در پرتوی این آیات، قرآن اھمیت مسجد الاقصیٰ را واضح کرد و نیز واضح شد که تقدس مسجد الاقصیٰ از زمان پیامبران پیشن بودہ است.
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
منابع:
[۱] محمد باقرمجلسى، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربي – بيروت، چاپ دوم، ج۴، ص۱۰۵، ۱۴۰۳ق.
[۲] http://old.tvshia.com/urdu/index.php/articles/%20/496