و (اى پيغمبر) ما قبله اى را كه بر آن بودى تغيير نداديم مگر براى اينكه بيازماييم و جدا سازيم گروهى را كه از پيغمبر خدا پيروى مىكنند از آنان كه عقبگرد كنند و (به مخالفت او برخيزند)
همه افراد در زندگی روزمره خود به نوعی در معرض امتحان الهی هستند. در طول تاریخ هم نمونه های بیشماری وجود دارد که برای ما درس عبرت است.
بعد از هجرت پیامبر مکرم اسلام (صلّی الله علیه وآله وسلم) از مکه به مدینه، خداوند دستور تغییر قبله از کعبه به سوی بیت المقدس را به ایشان ابلاغ کرد. اما عده ای از این دستور الهی سرباز زدند و به ایشان اعتراض کردند.
خداوند در قرآن کریم می فرماید: "به زودى مردم كم خرد خواهند گفت: چه چيز آنان را از قبله اى كه بر آن بودند(کعبه) رويگردان كرد؟ بگو: مشرق و مغرب از آن خداست."[1]
از سوی برخی مفسّران اهل سنّت برای تطهیر چهره برخی منافقین به خصوص خلفاء غاصب، این نظریه مطرح می شود که این منافقان و کم خردان در میان مردم مدینه و انصار بودند. امّا باید دانست که این افراد در میان مهاجران مکّی بودند. آنان تحت تأثیر عقاید خرافی و متعصّبانه دوران جاهلیت نسبت به کعبه و به دلیل به خطر افتادن موقعیت تجاری شهر مکه بعد از تغییر قبله، در مقابل کلام خداوند و رسولش لب به اعتراض گشودند. و تنها عده ای از مهاجران وفادارانه در کنار ایشان و گوش به فرمان الهی باقی ماندند.
مردم مدینه را یهودیان و افراد تازه مسلمان تشکیل می دادند. یهودیان اغلب از این که پیروان دین جدید با آنان هم قبله بودند اعتراضی نداشتند و افراد تازه مسلمان هم که مطیع پیامبر خود بودند و به تازگی با این آیین آشنا شده بودند، برایشان فرقی نمی کرد قبله به کدامین سو باشد. پس تنها از میان کسانی که چند سال به سوی دیگری عبادت می کردند، عده ای بودند که این گونه اعتراض می کردند.
با توجه به آیات بعدی علّت امر خداوند متعال و تغییر قبله مشخص می شود.
خداوند می فرماید: "و ما هم چنان شما (مسلمين) را به آيين اسلام هدايت كرديم و به سيرت نيكو بياراستيم تا گواه مردم باشيد و پيغمبر نيز گواه شما باشد (تا شما از وى بياموزيد). و (اى پيغمبر) ما قبله اى را كه بر آن بودى تغيير نداديم مگر براى اينكه بيازماييم و جدا سازيم گروهى را كه از پيغمبر خدا پيروى مىكنند از آنان كه عقبگرد كنند و (به مخالفت او برخيزند)، و اين تغيير قبله بسى بزرگ نمود جز در نظر هدايت يافتگان خدا. و خداوند اجر پايدارى شما را در راه ايمان تباه نگرداند كه خدا به خلق مشفق و مهربان است."[2]
با این بیان قرآن متوجه می شویم که در هر حالی باید از فرامین الهی تبعیت کرد. زیرا اصل عبادت یعنی انجام هر آنچه که خداوند به آن امر کرده است نه آن چیزی که ما به آن علاقه داریم.
پی نوشت:
1- قرآن کریم (2:142) السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّئهُمْ عَن قِبْلَتهِِمُ الَّتىِ كاَنُواْ عَلَيْهَا قُل لِّلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ
2- قرآن کریم (2:143) وَ كَذَالِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شهَُدَاءَ عَلىَ النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَ مَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتىِ كُنتَ عَلَيهَْا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلىَ عَقِبَيْهِ وَ إِن كاَنَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلىَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَ مَا كاَنَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيم