خلاصه: وقتی ما در این دنیا به انسانی نگاہ می‌کنیم او را در چیزی گرفتار و مضطرب می‌یابیم. رھایی انسان از این اضطراب راھی آسان است، و آن راہ در ’’یاد خدا‘‘ پوشیدہ است، زیرا ھر شخصی در ھر حالی خدا را یاد کند ھیچگاہ گرفتاری‌ھای زندگی او را مضطرب نمی‌کند.
بسم اللہ الرحمٰن الرحیم
اکثر مردم، ثروتمند ھستند و از آسایش دنیا بھرمند ھستند اما آنھا خواھان آرامش ھستند. و آنھا برای حصول آرامش داروھا را مصرف می کنند. و برخی دیگر بخاطر نداشتن آرامش در زندگی، مرگ را بر حیات ترجیح می‌دھند، چون آنھا ھیچ جا آرامش را نیافتند. اینجا در ذھن سوالی بوجود می آید که انسان با چه چیزھا اطمئنان و آرامش می یابد؟. در پاسخ این سوال می‌توانیم بگوئیم که خداوند متعال بخاطر انسان، برای حصول اطمئنان و آرامش خیلی چیزھا فراھم آوردہ است، مھم‌ترین آنھا ’’یاد خدا‘‘ است، از این کار انسان اطمئنان و آرامش می یابد. دربارہ این خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید: «اَلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَتَطْمَىِٕنُّ قُلُوْبُہُمْ بِذِكْرِ اللہِ، اَلَا بِذِكْرِ اللہِ تَطْمَىِٕنُّ الْقُلُوْبُ[سورۂ رعد، آیت:۲۸]همان كسانى كه ايمان آورده اند و دلهايشان به ياد خدا آرام مى‌گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مىيابد» از این آیه قرآن اثبات می‌شود که ’’اطمئنان و آرامشِ کامل فقط و فقط در یاد خدا است‘‘ یعنی ھر وقتی که دل او خدا را یاد می کند او اطمئنان و آرامش می‌یابد، در این نوشتار از پرتوی روایات فوئد یاد خدا را ذکر می‌کنیم:
۱. یاد خدا سبب آرامش عقل، نورانی شدن قلب و نزول رحمت است
برای حصول آرامش امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: اَلذِّكرُ يونِسُ اللُّبَّ وَيُنيرُ القَلبَ وَيَستَنزِلُ الرَّحمَةَ[۱]؛ ياد خدا عقل را آرامش مى‌دهد، دل را روشن مى‌كند و رحمت او را فرود مى‌آورد.
2. نجات در یاد خدا
امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: اُذكُرُوااللّه ذِكراخالِصا تَحيَوا بِهِ أَفضَلَ الحَياةِ وَتَسلُكوا بِهِ طُرُقَ النَّجاةِ[۲]؛ خدا را خالصانه ياد كنيد تا بهترين زندگى را داشته باشيد و با آن راه نجات و رستگارى را به پيماييد.
۳. یاد خدا در اطاعت او
امام صادق(علیه السلام)، از پیامبر اکرم(صلی اللہ عليه و آله و سلم) روایت نقل می‌کند: مَن أَطاعَ اللّه عَزَّوَجَلَّ فَقَد ذَكَرَ اللّه وَإِن قَلَّت صَلاتُهُ وَصيامُهُ وَ تِلاوَتُهُ لِلقُرآنِ[۳]؛ هر كس خداى عزوجل را اطاعت كند خدا را ياد كرده است، هر چند نماز خواندن و روزه گرفتن و قرآن خواندنش اندك باشد.
۴. یاد خدا قلوب را لطیف می‌کند
امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: أَوحَى اللّه عَزَّوَجَلَّ إِلى موسى(عليه السلام) يا موسى، لاتَنسَنى عَلى كُلِّ حالٍ وَلا تَفرَح بِكَثرَةِ المالِ، فَإِنَّ نِسيانى يُقسِى القُلوبَ، وَمَعَ كَثرَةِ المالِ كَثرَةُ الذُّنوبِ[۴]؛ خداى عزوجل به موسى وحى كرد: اى موسى در هيچ حالى مرا فراموش نكن و به ثروت زياد شاد نشو، زيرا از ياد بردن من دلها را سخت مى كند و همراه ثروت زياد، گناهان زياد است.
۵. کسی که به یاد خدا نیست حسرت می‌خورد
پیامبر اکرم(صلی اللہ عليه و آله و سلم) می‌فرماید: ما مِن ساعَةٍ تَمُرُّ بِابن آدَمَ لَم یُذکَر اللهُ فیها إلّا حَسِرَ عَلَیها یَومَ القیامَةِ[۵]؛ هر لحظه‌ای که بر فرزند آدم بگذرد و او به یاد خدا نباشد روز قیامت حسرتش را می‌خورد.
نتیجه:
از این روایات می‌توانیم نتیجه اخذ کنیم که انسان در ھمه مشغولیات، چه آن مشغولیت خانگی باشد چه کاری یا چیز دیگر، در آن موقع نیز او می‌تواند به یاد خدا باشد بلکه اگر انسان با این ھمه مشغولیات، یاد خدا کند او نفع دو برابر حاصل می‌کند، چون وقتی انسان در ھمه کارھایشان خدا را در نظر داشته باشد، او مطمئن است که کار او در ھر حال به انجام می‌رسد، زیرا وقتی او کاری که انجام می‌دھد مشغول یاد خدا نیز است و در ھمان حالت بر خدا توکل ھم می‌کند. خداوند به ما در ھر حال که باشیم از یاد او محروم نکند.
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
منابع:
[۱] عبد الواحد بن محمد تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ص۶۰۱، دارالکتاب الاسلامی، قم، ۱۴۱۰.
[۲] محمد باقرمجلسى، بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۹، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
[۳] ھمان، ج۶۸، ص۱۷۷.
[۴] محمد حسین ابن قاریاغدی، المبضاعه امزجاۃ، ج۱، ص۴۲۹، دارالحدیث، قم، ۱۴۲۹.
[۵] ابوالقاسم پایندہ، نھج الفصاحه، ۷۰۷، دنیای دانش، تھران.