راز استجابت دعا

12:52 - 1395/12/04

- تلاش انسان در تحصیل معرفت و شناخت نسبت به خدای متعال، نقش بسزایی در استجابت دعاهایش دارد و هر دعایی یقیناً التفات و توجه خداوند را در پی خواهد داشت.

دعا

استجابت دعا
بشر، سر تا پا نیاز است و دائماً به دنبال برآوردن نیازها و خواسته های خود است. راستی چه کسی بهتر از خدای متعال که حاجات انسان را می داند، می تواند آنها را برآورده سازد؟!
خداوند متعال فرمود: «وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي‏ سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ[غافر/ 60] پـروردگـارتان اين دعوت را كرد كه مرا بخوانيد تا استجابت كنم. به درستى كسانى كه از عـبـادت مـن اسـتـكـبـار مـى ورزنـد، بـه زودى بـا كـمـال ذلت داخل جهنم خواهند شد.»
باید توجه داشته باشیم که دعا هم مصداقي از مصاديق عبادت است! در بعضی از تعبیرات دینی آمده است که دعا عمود دین است: «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(عليه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلّی الله عليه و آله و سلّم) الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّينِ وَ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏[1] امام صادق (علیه السلام) از قول پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: دعا، سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمان ها و زمین است». همانطور که درباره نماز، این تعبیر به کار رفته است.
اگر دین را به خیمه ای تشبیه کنیم، باید بگوییم که خيمه، يک شاه عمود دارد و آن بزرگ‌ترين ستون است که خيمه را نگه مي‌دارد و اطراف آن ستونهاي کوچک هستند؛ دعا جزء ستونهاي اطراف اين خيمه است و آن بزرگ‌ترين ستون که خيمه را نگه مي‌دارد، همان نماز است که «الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّينِ[2] نماز ستون دین است.»

مصلحت در استجابت دعا
استجابت دعا به معنای این نیست که خواسته‌ی انسان حتماً برآورده خواهد شد -ممکن است برآورده بشود و ممکن است به علل و مصالح و موجباتی برآورده نشود- اما استجابت الهی قطعاً وجود دارد و البته در بسیاری از موارد با دادنِ حاجت و خواسته انسان همراه است.
استجابت الهی، پاسخ و توجه و التفات خداست؛ ولو آن خواسته‌ای که انسان دارد -که ای بسا خیال می‌کند این خواسته به نفعش است، اما به زیانش باشد[3]- تحقق هم پیدا نکند؛ اما «یا اللَّه» انسان بی‌گمان لبّیکی به دنبال خود دارد.

بیان جامع امام صادق عليه السلام در عدم استجابت دعا
شناخت خداوند، یک عامل بسیار مؤثر در استجابت دعا است چنانچه وقتی امام صادق(سلام الله علیه) با این سؤال مواجه شد که چرا دعای ما مستجاب نمی شود؟ به صراحت فرمود: «لِأَنَّكُمْ تَدْعُونَ مَنْ لَا تَعْرِفُون‏[4] زیرا کسی را می خوانید که او را نمی شناسید».
قطعاً شناخت واقعی خداوند، نزد پیامبر و خاندان معصومش است و بس؛ ولی به هر حال هر انسانی باید تا اندازه ای خدا شناس باشد و در حد توان در این جهت تلاش کند.
خدای متعال می فرماید: «الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيامًا وَ قُعُودًا وَ عَلي جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ[آل عمران/ 191] (صاحبان خرد) آنهائى هستند كه در هر حالت (اىستاده و نشسته و خفتن) خدا را ياد كنند و دائم فكر در خلقت آسمان و زمين كرده و گويند پروردگارا اين دستگاه با عظمت را بيهوده نيافريده اى پاك و منزهی، ما را به لطف خود از عذاب دوزخ نگاهدار.»
آیه به خوبی بیان می کند که انسان های اندیشمند بعد از تفکر در خلقت آسمانها و زمین به اين نتيجه مي‌رسند و مي‌گويند: ﴿رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً﴾؛ و اینکه فرمود: «يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيامًا وَ قُعُودًا وَ عَلي جُنُوبِهِمْ»، كنايه از آن است كه اينها دائماً به ياد خدا هستند.

برخی دیگر از عوامل عدم استجابت دعا
واضح است که علل و عوامل زیادی ممکن است در عدم استجابت دعای انسان نقش داشته باشد که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می شود:
1-وفا نکردن به عهد نسبت به خداوند.
2-شرک در دعا.
3-نیت آلوده.
4.دعا نکردن در زمان راحتی.
5.تضرع و زاری و اصرار نکردن.

نتیجه اینکه:
عدم استجابت دعای انسان در این دنیا به معنی عدم توجه و التفات خداوند نسبت به او نیست و قطعاً حکمتی دارد و اساساً اجابت دعایی که به مصلحت انسان نیست، از خدای متعال که عالِم به مصالح مخلوقاتش است، نیکو به نظر نمی رسد.
پی نوشت:
[1] الكافي، کلینی، محمد بن یعقوب، ناشر: دار الکتب الاسلامیة،سال چاپ: 1407 ق‏، ج2، ص468؛ . 
[2] المحاسن، برقی، احمد بن محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة،سال چاپ: 1371 ق‏، ج1، ص44.
[3] «كُتِبَ عَلَيكُمُ القِتالُ وَ هُوَ كُرهٌ لَكُم ۖ وَعَسىٰ أَن تَكرَهوا شَيئًا وَ هُوَ خَيرٌ لَكُم وَ عَسىٰ أَن تُحِبّوا شَيئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُم وَ اللَّهُ يَعلَمُ وَ أَنتُم لا تَعلَمونَ[بقره/ 216] قتال بر شما واجب شده در حالی که آن را مکروه می دارید و چه بسا چیزهایی که شما از آن کراهت دارید در حالی که خیرتان در آن است و چه بسا چیزهایی که دوست می دارید در حالی که شرّ شما در آن است و خدا خیر و شرّ شما را می داند و خود شما نمی دانید.»
[4] فلاح السائل و نجاح المسائل،سید بن طاووس، علی بن موسی، ناشر: دار الکتب الاسلامیة،سال چاپ: 1406 ق‏، ص107.

نظرات

تصویر shahab313
نویسنده shahab313 در

بسیار عالی، متن خوبی بود

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
2 + 5 =
*****