عائشه در عکس العمل به شهادت حضرت فاطمه(علیهاالسلام) نه تنها برای تسلیت‌گویی به نزد امیرالمومنین(علیهالسلام) و نزدیکان ایشان نرفت بلکه حتی از شهادت حضرت اظهار خشنودی و سرور نموده است.
یکی از همسران پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) عائشه است که در تاریخ صدر اسلام نقشی بسیار پررنگ داشته است. عائشه در نزد اهل سنت از جایگاه بسیار خاص و ویژه‌ای برخوردار است، به گونه‌ای که وی را «ام المومنین» نام نهاده و بسیاری از عالمان اهل سنت او را افضل و برتر از همه همسران پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌دانند. اما ایشان در نزد شیعه به واسطه برخی از رفتارها و عملکردهایش در قبال اهل بیت(علیهم‌السلام)، از آن منزلتی که در نزد اهل سنت دارا است برخوردار نیست چراکه شیعه برخی از رفتارها و اعمال وی را نپسندیده و از این جهت، جایگاهش در نزد شیعه، نسبت به سائر همسران پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) کمرنگ‌تر است.
یکی ازعملکردهای عائشه که شیعه آن را نپسندیده، اظهار خشنودی وی از شهادت حضرت زهرا(علیهاالسلام) است که این خبر علاوه بر منابع شیعی، در منابع اهل سنت نیز آمده است؛ چنانکه عالم اهل سنت ابى يعقوب يوسف بن إسماعيل لمعانى معتزلی حنفی(م606ق)، _ که یکی از اساتید حنفیِ ابن ابی الحدید است _ می‌گوید: «از زمان وفات رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) تا زمان وفات حضرت فاطمه(علیهاالسلام) همواره از عائشه، سخنان نیش‌دار و روانکاه برای امیرالمومنین و فاطمه زهرا(علیهما‌السلام) آورده می‌شد. و امیرالمومنین و حضرت زهرا(علیهما‌السلام) بر آن غیظ شدیدِ عائشه، صبر پیشه می‌کردند... .»[1]
او در ادامه می‌گوید: «پس از شهادت حضرت زهرا(علیهاالسلام) تمام همسران رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای تسلیت گفتن، نزد بنی هاشم آمدند، اما عایشه نیامد و خود را به مریضی زد. به امیرالمومنین(علیهالسلام) نیز اخباری رسید که عایشه از شهادت حضرت زهرا(علیهاالسلام) ابراز خوشحالی کرده است.»[2]
از عائشه که همسر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است انتظار نمی‌رود، از مرگ دختر رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خوشحال شود؛ آیا این خوشحالی، خلاف محتوای آیه «قل لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى [شوری/23] بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم مگر دوستى به نزدیکانم» نیست؟! اگر فاطمه(علیهاالسلام) محبوبِ عائشه بود، پس چرا از مرگش خشنود و شادمان شد؟ آیا انسان در مرگ محبوب خود خوشحال می‌گردد؟!
گرچه ممکن است قبول این مساله برای اهل سنت سخت باشد، اما شادی عائشه از شهادت امیرالمومنین(علیهالسلام)[3] خود شاهد و موید دیگری است که احتمال شادی وی از شهادت حضرت زهرا(علیهاالسلام) را تقویت می‌کند. و این ها مهر تاییدی است بر این‌که او با خط امیرالمومنین و فاطمه(علیهما‌السلام) مخالف بوده به طوری که از مرگشان خوشحال شده است.
جالب آن‌که برخی از اهل سنت اموری که اظهر من الشمس است را انکار می‌کنند، چنانکه جنگ و دشمنی عائشه با امیرالمومنین(علیهالسلام) در جنگ جمل را انکار کرده و می‌گویند: عائشه قصد جنگ با امیرالمومنین(علیهالسلام) نداشته است بلکه برای صلح خارج شده بود، نه برای جنگ؛ و این، برخی از اطرافیان و همراهان عائشه بودند که سبب جنگ ناخواسته شدند.[4]
اما شواهد تاریخی بسیاری وجود دارد که تضاد ایشان را با خط امیرالمومنین(علیهالسلام) اثبات می‌کند و با هیچ توجیهی نمی‌توان وی را تبرئه کرد.
_______________________
پی‌نوشت
[1]. «كان يبلغه و فاطمة عنها كل ما يكرهانه منذ مات رسول الله(صلی‌الله‌علیه‌وآله) إلى أن توفيت فاطمة و هما صابران على مضض و رمض..... قال [ابویعقوب اللمعانی]: ثُمَّ مَاتَتْ فَاطِمَةُ فَجَاءَ نِسَاءُ رَسُولِ الله(صلى‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) کُلُهُنَّ إلَىٰ بَنِی‌هَاشِمٍ فِی الْعَزَاءِ إلَّا عَائِشَة فَإنَّهَا، لَمْ تَأتَ وَ أظْهَرَتْ مَرَضَاً وَ نُقِلَ إلَىٰ عَلِیٍ(علیهالسلام) عَنْهَا کَلَامٌ یَدُلُّ عَلَى السُّرُورٍ». شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ابن أبی الحديد معتزلی شافعی(م656هـ)، المحقق : محمد أبو الفضل ابراهيم، قم، دار الکتب العلمیة، مؤسسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزیع، ج9، ص198؛ احادیث ام المؤمنین عائشه، العلامة السيد مرتضى العسكری، نشر توحید، چاپ پنجم، 1414ق-1994م، ج ۲، ص ۸۱.
[2]. همان.
[3]. تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ الطبری)، ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید بن کثیر طبری آملی(م310ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، ج3، ص15؛ و تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، 1387ق، ج5، ص150، متن کتاب؛/ و مقاتل الطالبین، ابوالفرج علی بن حسین بن محمد بن احمد بن هیثم اموی قرشی اصفهانی(م۳۵۶ق)، شرح و تحقيق سيداحمد صقر، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ص55، تصویر کتاب؛/ و الکامل فی التاریخ، أبوالحسن علي بن أبي الكرم محمد بن محمد الشيباني الجزري، معروف به عز الدين ابن الأثير(م630ق)، تحقيق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دار الكتاب العربي، چاپ اول، 1417ق-1997م، ج2، ص743-744، متن کتاب؛ همان، تحقیق: آبوالفداء عبدالله القاضی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ج3، ص259؛/ و جمل من أنساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر بن داود البَلَاذُری(م279ق)، تحقيق: سهيل زكار و رياض الزركلی، بیروت، دار الفكر، چاپ اول، 1417ق-1996م، ج2، ص505، متن کتاب.
[4]. الانتصار للصحب والآل من افتراءات السماوي الضال، إبراهيم بن عامر بن علی الرّحيلی، میدنه، مكتبة العلوم والحكم، چاپ سوم، 1423ق-2003م، ص311-318، متن کتاب. مولف در این کتاب توجیهات مختلفی برای تبرئه عائشه در جنگ‌افروزی از عالمان مختلف اهل سنت می‌آورد چنانکه از ابن عربی صاحب کتاب «العواصم من القواصم» و ابن کثیر و ابن حزم و باقلانی و ابن ابی العز حنفی و ... دیگران توجیهات مختلفی نقل می‌کند.