زندگی بدون رنج

از جمله مسائلی که انسان در زندگی با آن مواجه است، ولیکن از مقابله با آن احساس خوشایندی ندارد، مساله رنج است. علت نارضایتی از مواجه با رنج این است که انسانها به دنبال راحت طلبی هستند و لذا رنج را برای خود نمی پسندند. از این رو برخی اشکال می کنند به اینکه تفکر در زندگی موجب رنج بیشتر است. اما صحت یا نادرستی این گفتار را در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم.

ماهیت رنج در زندگی
با توجه به اینکه همه انسان ها مخلوق خداوند هستند و خالق آنها قسم یاد کرده است که دنیا جای راحتی نیست و با رنج همراه است «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي كَبَدٍ [بلد/4] براستى كه انسان را در رنج آفريده ‏ايم.» آیا می توان گفت که عدم تفکر، مانع رنج در زندگی است؟ اصلا آیا ممکن است کسی در دنیا پیدا شود که بطور مطلق در لذت به سر ببرد و هیچ رنجی در زندگی او موجود نباشد؟ مگر دنیای جای راحتی است که بگوییم به زندگی فکر نکن تا رنج نبینی؟
امام صادق (علیه السلام) چه زیبا فرمود: «آرزوی محال نکنید، گفتند: آن چیز محال که آرزو شده، چیست؟ امام فرمود: آیا شما آرزوی راحتی در دنیا ندارید؟ گفتند: بله. امام فرمودند: راحتی برای مومن در دنیا محال است.» [1]
و در روایت دیگر افق دید وسیع تری به انسان می دهند و فکر راحتی در دنیا را از ذهن انسان خارج می سازند و می فرمایند: «چيزى را كه آفريده نشده طلب مكن، زيرا هر كس چيزى را كه آفريده نشده طلب كند، حسرت‏ ها نفس او را مى‏‌برد و به آنچه مى‏‌خواهد نمى‏‌رسد. از حضرت سوال کردند: چيزى كه آفريده نشده چگونه مى‏‌توان به آن رسيد؟ و چگونه انسان چيزى را كه آفريده نشده طلب مى‏‌كند؟ ایشان فرمودند: كسى كه ثروت و اموال و فراخى در دنيا را مى‏‌خواهد، آن را براى راحتى مى‏‌خواهد، در حالى كه در دنيا و براى اهل دنيا راحتى آفريده نشده، بلكه راحتى در بهشت و براى اهل بهشت آفريده شده است و رنج و زحمت در دنيا و براى اهل دنيا خلق شده است.» [2]
طبق این روایات آرزوی راحتی در دنیا برای مومن محال و اصلا چیزی به نام راحتی خلق نشده است و بر اساس آیات قرآن برای غیر مومنین هم زندگی همراه با سختی و رنج همراه است. قرآن در این باره می فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا [طه/ 124] و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت.»

راه برخورد با رنج
شاید بتوان گفت بزرگترین مصائب عالم را حضرت زینب (سلام الله علیها) دیدند. با وجود چنین رنج و مصیبتی که تاریخ گواه بر آن است، وقتی در مجلس ابن زیاد با طعنه و نیش آن ملعون مواجه شد،با سلام  در پاسخ کوبنده و دندان شکن به آن خبیث که گفت: «كار خدا را نسبت به برادر و اهل بيتت چگونه ديدى؟ حضرت (سلام الله علیها) فرمود: من چیزی جزء زیبایی ندیدم.» [3]
اگر انسان بتواند از دختر امیر المومنین (علیهما السلام) الگو بگیرد، می تواند سخت ترین رنج ها را زیبا ببیند و تجمل رنج برایش رنج  آور نباشد. یعنی اگر بداند رنج و مصائب، امتحانات الهی هستند و در ازای تحمل و صبر در چنین امتحاناتی خداوند به آنها بشارت داده است، مطمئنا می توان رنج را در زندگی خود مدیریت کند.
خداوند در قرآن می فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ [بقره/155] قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی و کاهش در مال ها و جان ها و میوه‌ ها، آزمایش می‌ کنیم؛ و بشارت ده به صابران.»
بر اساس این آیه شریفه، خداوند انسان ها را به اموری امتحان می کند که تحمل آن با سختی و رنج همراه است، ولی در نهایت به صابران مژده می دهد. یعنی در مواجهه با رنج، انسان های صبور می توانند سر بلند بیرون بیایند، نه آنکه از رنج فرار کنند.

نتیجه:
سنت الهی بر این تحقق گرفته که انسان ها با رنج او را ملاقات کنند، لذا فرموده است: «يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ [انشقاق/۶] ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد.» و انسان می تواند به جای فرار از رنج ها کاری کند که همین رنج نردبانی برای صعود و پیشرفت او باشد، به شرط آنکه چنین موانعی را در زندگی بپذیرد و آنگاه آنها را مدیریت کند.
 

_________________
پی نوشت:
[1]. «لَا تَتَمَنَّوُا الْمُسْتَحِيلَ قَالُوا وَ مَنْ يَتَمَنَّى الْمُسْتَحِيلَ فَقَالَ أَنْتُمْ أَ لَسْتُمْ تَمَنَّوْنَ الرَّاحَةَ فِي الدُّنْيَا قَالُوا بَلَى فَقَالَ الرَّاحَةُ لِلْمُؤْمِنِ‏ فِي الدُّنْيَا مُسْتَحِيلَةٌ». مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار، تاريخ وفات مؤلف: 1110 ق‏، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، موضوع: جوامع روايى‏، زبان: عربى‏، تعداد جلد: 111، ناشر: دار إحياء التراث العربي‏، مكان چاپ: بيروت‏، سال چاپ: 1403 ق، ج78، ص 195.
[2]. «اتَّقِ اللَّهَ وَ أَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ وَ لَا تَطْلُبْ مَا لَمْ يُخْلَقْ فَإِنَّ مَنْ طَلَبَ مَا لَمْ يُخْلَقْ تَقَطَّعَتْ نَفْسُهُ حَسَرَاتٍ وَ لَمْ يَنَلْ مَا طَلَبَ ثُمَّ قَالَ وَ كَيْفَ يُنَالُ مَا لَمْ يُخْلَقْ فَقَالَ الرَّجُلُ وَ كَيْفَ يُطْلَبُ مَا لَمْ يُخْلَقْ فَقَالَ مَنْ طَلَبَ الْغِنَى وَ الْأَمْوَالَ وَ السَّعَةَ فِي الدُّنْيَا فَإِنَّمَا يَطْلُبُ ذَلِكَ لِلرَّاحَةِ وَ الرَّاحَةُ لَمْ تُخْلَقْ فِي الدُّنْيَا وَ لَا لِأَهْلِ الدُّنْيَا إِنَّمَا خُلِقَتِ الرَّاحَةُ فِي الْجَنَّةِ وَ لِأَهْلِ الْجَنَّةِ وَ التَّعَبُ وَ النَّصَبُ خُلِقَا فِي الدُّنْيَا ...» ابن بابويه، محمد بن على‏، الخصال‏، تاريخ وفات مؤلف: 381 ق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، موضوع: اخلاق‏، زبان: عربى‏، تعداد جلد: 2، ناشر: جامعه مدرسين‏، مكان چاپ: قم‏، سال چاپ: 1362 ش‏، ج1، ص64.