سه اصل تحکیم خانواده در زندگی فاطمه زهرا(س)

پیامبر(ص) به فاطمه(س) عشق می ورزد
خدای متعال برای هدایت و راهنمایی انسانها الگوهای برتری را به جوامع انسانی معرفی کرده است، بهترین و بارزترین مصداق الگوی قرآنی را می‌توان پیامبرگرامی اسلام معرفی کرد که خدای متعال در وصف ایشان می‌فرماید: «لَقَدْ كانَ لَكُمْ في‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثيراً؛[احزاب/21] مسلّماً براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نيكويى بود، براى آنها كه اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد مى‏ كنند.» این چنین اسوه و الگویی[پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله)] به فاطمه زهرا عشق می‌ورزد و او را دوست می‌دارد و او را پاره تن خود معرفی می‌کند. «فَاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّي؛[1]‏ فاطمه(سلام الله علیها) پاره تن من است.» در روایت دیگری فاطمه زهرا(سلام الله علیها) سرور زنان بهشتی معرفی می‌شوند: «أَ مَا تَرْضَيْنَ أَنْ تَكُونِي سَيِّدَةَ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَتَبَسَّمَت‏؛[2] آيا راضى نيستى كه بزرگ و سرور زنان بهشت باشى؟» این دوست داشتن و عشق ورزیدن به فاطمه خود بهترین تأیید و گواه الگو شایستگی و برتری فاطمه(سلام الله علیها) دارد.

سه اصل تحکیم خانواده در زندگی فاطمه زهرا(س)

1- تعدیل انتظارات: از جمله اصول و بایسته‌هایی که در نظام خانواده باید مورد توجه قرار گیرد، تعدیل انتظارات و خواست‌ها است، گاهی بعضی افراد انتظارات ما فوق توانی از همسر خود دارند، و همین امر به نوعی تأثیر سوء خود را بر روابط زوجین بر جای می‌گذارد، از روایات اسلامی این چنین استفاده می‌شود که زن همچون گُل، موجودی ضعیف و ظریف است که نباید بیش از توان و ظرفیتش از او انتظار داشت؛ کما اینکه در روایتی از منابع روایی در خصوص سیره و زندگانی فاطمه زهرا(سلام الله علیها) این چنین نقل شده است: ابو سعيد خدرى روايت كرده است:

«در صبح يكى از روزها على(عليه السّلام) به فاطمه(عليها السّلام) گفت: آيا طعامى براى خوردن داريم؟ فاطمه گفت: نه، به حقّ خدايى كه پدرم را به نبوّت و پيامبرى گرامى داشت و تو را به وصايت و جانشينى او، چيزى در خانه نداريم و دو روز است كه چيزى نخورده‏‌ايم و مقدار كمى غذا در خانه بوده است كه آن را هم براى تو و فرزندانمان اختصاص دادم و خود از خوردن آن خوددارى کردم. على گفت: اى فاطمه! چرا مرا آگاه ننمودى تا غذايى تهيّه کنم؟ فاطمه گفت: اى ابو الحسن! من از خداوند شرم دارم از تو چيزى بخواهم كه قدرت بر تهيّه آن نداشته باشى.»[3] به روشنی از این روایت زیبا یک شاخص اخلاقی بدست می‌‌آید، این که زن و یا حتی شوهر بیش از توان از همسرخود انتظار نداشته باشد.

2-تقسیم کار در خانواده: بدون شک برای تحکیم و استحکام خانواده نیاز است همه افراد خانواده به نوعی در حل مشکلات و نیازهای خانوده پیشگام بوده و گوشه‌ای از مسئولیت و وظایف را برعهده گیرد، این تصور اشتباه که در خانه تنها باید زن کار بکند و بر عهده دیگران نیز هیچ وظیفه‌ای نهاده نشده، چرا که این ایده و نظر نمی‌تواند جواب گوی مشکلات خانواده باشد، در سیره و روش زندگانی فاطمه زهرا(سلام الله علیها) به خوبی تقسیم کار مورد توجه قرار داشته است. «حميرى (ح 310 ه) در قرب الاسناد از امام محمّد باقر(عليه السّلام) روايت مى‏ كند: على و فاطمه(عليهما السّلام) از رسول خدا(صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) تقاضا كردند كه آن حضرت كارهاى خانه و بيرون خانه را بين آنها تقسيم نمايد. پيامبر انجام كارهاى داخل خانه را به عهده فاطمه نهاد و امور خارج از منزل را به عهده على(عليه السّلام) گذاشت. امام باقر(عليه السّلام) مى‌گويد: فاطمه(عليها السّلام) مى‌گفت: هيچ كس جز خداوند نمى‌داند كه من چقدر خوشحال شدم از اينكه رسول خدا(صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) كارهاى بيرون از خانه را به عهده من قرار نداد و مرا از مراوده با مردان نجات داد.»[4]

3-همراه با هم در سختی و شادی: بر کسی پوشیده نیست که مسیر زندگی پُر است از فراز و نشیب‌های گوناگون، گاهی زندگی مورد رضایت و خوشنودی است و گاهی با سختی و مصیبت‌‌های مواجه می‌شود، وجود سختی و شادی در زندگی را خدای متعال این چنین در آیات خود مورد توجه قرار داده است. «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛[شرح/5 و6] به يقين با(هر) سختى آسانى است!(آرى) مسلّماً با(هر) سختى آسانى است،»  فاطمه زهرا(سلام الله علیها) چه آن زمانی که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در قید حیات بودند، و جایگاه و منزلت امام علی(علیه السلام) مورد احترام همگان بود، در کنار شوهر خود به تمامه ایستاده بودند و چه بعد از وفات پیامبر وماجرای سقیفه در کنار شوهر خود باقی مانده و از مقام ولایت دفاع کردند. برای نمونه نقل شده است  امام علی(علیه السلام) با حضرت زهرا(سلام الله علیها) بر در خانه انصار حاضر می‌شدند، و از آنها یاری می‌طلبیدند، و فاطمه زهرا(سلام الله علیها) نیز از آنها می‌‌خواست که علی(علیه السلام) را یاری کنند، آنها در جواب می‌گفتند: ما با این مرد(ابوبکر) بیعت کرده‌ایم اگر علی پیش از او می‌آمد، ما با او بیعت می‌کردیم!![5]

سخن آخر: برای استحکام و ماندگاری پیوند زناشویی شاخص‌های اخلاقی فراوان در زندگی خود نیاز است از جمله طرفین احترام به حقوق دیگران، گذشت، فداکاری و همچنین تعدیل انتظارات.

پی نوشت ها:
[1]. كتاب سليم بن قيس الهلالي، هلالى، سليم بن قيس‏، محقق/ مصحح: انصارى زنجانى خوئينى، محمد، ناشر: الهادى، سال چاپ: 1405 ق‏، ‏ج‏2، ص869.
[2]. مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، چاپ: علامه - قم، چاپ: اول، 1379 ق، ج‏3، ص323.
[3]. تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، مؤسسة آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج‏20، ص172..
[4]. زندگانى حضرت زهرا عليها السلام(ترجمه جلد 43 بحار الأنوار) ترجمه روحانى، ناشر: انتشارات مهام‏، سال چاپ: 1379 ش‏، ص 379..
[5]. شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبه الله‏، ناشر: مكتبة آية الله المرعشي النجفي‏، سال چاپ: 1404 ق‏، ج‏6، ص13.