-آیات و روایاتی که بیان کننده رجعت می‌باشند، اختصاص به هیچ جنسیت و گروهی ندارد و مردان و زنان مومن خالص و مشرک محض را شامل می‌شود. در روایات نیز به نام بسیاری از این زنان از جمله حضرت زهرا(علیهاالسلام) و خدیجه کبری(علیهاالسلام) اشاره شده است.
رجعت به معنای بازگشت برخی از انسان‌های مومن خالص و مشرک و کافر محض، یکی از اعتقاد شیعه و از ضروریات این مذهب است. در رجعت افراد، بین زن و مرد هیچ تفاوتی نیست و آیات قرآن کریم در این‌باره به صورت مطلق(اعم از زن و مرد) و روایات نیز به طور خاص به رجعت مردان و زنان اشاره کرده است.
قرآن کریم در آیات متعدد زنان را در کنار مردان قرار داده و هیچ یک را بر دیگری برتری نداده و ملاک برتری را تقوای الهی شمرده است. خداوند متعال در سوره احزاب در وصف زنان و مردان با ایمان می‌فرماید: «إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا[احزاب/35]مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ايمان و مردان و زنان عبادت پيشه و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان شكيبا و مردان و زنان فروتن و مردان و زنان صدقه دهنده و مردان و زنان روزهدار و مردان و زنان پاك‌دامن و مردان و زنانى كه خدا را فراوان ياد مى‌كنند خدا براى [همه] آنان آمرزش و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است.»
یکی از پاداش‌های الهی به مردان و زنان با ایمان و مخلص، همین رجعت و بازگشت به دنیا و دیدن حکومت عدل جهانی و زندگی و جهاد در رکاب اهل بیت(علیهم‌السلام) است که این از افتخارات بزرگی است که نصیب هر کسی نخواهد شد. در این نوشتار به بررسی رجعت زنان در آخر الزمان می‌ردازیم و به اسامی برخی از آنان اشاره می‌کنیم.
بر اساس روایات و اصول رجعت، زنان و مردان مومن و مخلص در هر عصر و امتی که باشند، به دنیا بر می‌گردند و به این ترتیب، آن‌چه که به ذهن تبادر می‌شود این است که از میان زنان، حضرت زهرا(علیهاالسلام)، حضرت خدیجه(علیهاالسلام)، حضرت مریم(علیهاالسلام)، آسیه(علیهاالسلام) و حضرت زینب(علیهاالسلام) این پنج زن آسمانی و بهشتی، می‌بایست سرآمد و در رأس زنانی که رجعت می‌کنند باشند؛ در حالی که در روایات معصومین تنها به دو نفر از اینان یعنی حضرت زهرا و حضرت خدیجه(علیهماالسلام) اشاره شده است و نسبت به رجعت سه نفر دیگر روایتی در دست نیست؛ البته عموم ادله رجعت، آنان را نیز در بر می‌گیرد و به اذن الهی، شاید آنان نیز در میان رجعت کنندگان باشند.
مفضل از اصحاب امام صادق(علیه‌السلام) می‌گوید از حضرت پرسیدم: آیا پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و على(علیه‌السلام) با قائم(علیه‌السلام) خواهند بود؟ فرمود: آرى، و الله پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و آله) و على(علیه‌السلام) می‌بایست قدم روى زمین بگذارند.... اى مفضل! گویا مى‌بینم که ما ائمه آن موقع جلوی پیامبر جمع شده و به آن حضرت شکایت مى‌کنیم که امت بعد از وى چه به روز ما آوردند، و مى‌گوییم امت، ما را تکذیب کردند وبىاعتنایى، نفرین، لعنت و تهدید به قتل نمودند، حاکمان ستمگر آن‌ها ما را از وطن بیرون آورده به پایتخت خود بردند و جمعى از ما را با سم و حبس کشتند. در این وقت پیغمبر سخت گریه می‌کند و می‌فرماید: اى فرزندان من! هر چه به شما رسید، بیشتر از آن به جد شما رسید. آن‌گاه فاطمه زهرا(علیهاالسلام) مى آید و از ظلم‌هایی که در حق او و همسرش شده و غصب فدک توسط آن‌ها، و رفتن به میان مهاجرین و انصار و ایراد خطبهاش در خصوص غصب فدک، شکایت می‌کند... .»[1]
در روایت دیگری نیز به طور خاص از رجعت حضرت خدیجه و فاطمه بنت اسد مادر امیرالمومنین(علیه‌السلام) نام می‌برد، چنان‌که مفضل بن عمر از امام صادق(علیه‌السلام) نقل می‌کند که فرمودند: «... سپس امام حسین(علیه‌السلام) در حالی که به خونش رنگین است همراه سایر شهیدان کربلا ظاهر می‌شوند، هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) او را با آن وضع می‌نگرد گریه می‌کند، اهل آسمان‌ها و زمین از گریه‌ی او می‌گریند... در جانب راست امام حسین(علیه‌السلام) حضرت حمزه، و در طرف چپ او حضرت جعفر طیار حرکت می‌کنند، در این هنگام خدیجه (علیهاالسلام) می‌آید در حالی که محسن(فرزند شهید فاطمه) را در آغوش گرفته، همراه فاطمه بنت اسد و بلند بلند گریه می‌کنند، حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) مادر محسن(علیه‌السلام) پشت سر آن‌ها می‌آید و فریاد می‌زند: «هذا یومکم الذی کنتم توعدون[انبیا/103] این همان روزی است که به شما وعده داده شد» آن‌گاه امام صادق(علیه‌السلام) گریه کرد، به طوری که محاسنش از اشک چشمش خیس شد.»[2]
رجعت دشمن حضرت زهرا و امیرالمومنین(علیهماالسلام)
در روایتی از امام باقر(علیه‌السلام) از رجعت زنی خبر داده شده است که حضرت زهرا(علیهاالسلام) و امیرالمومنین(علیه‌السلام) را بسیار مورد رنج و اذیت و آزار قرار داد، چنان که می‌فرماید: «آگاه باشید اگر قائم ما قیام کند، حمیراء زنده می‌شود، تا این‌که آن حضرت به او تازیانه بزند و تا این‌که از وی برای فاطمه دختر رسول‌خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) انتقام بگیرد. گفتم: «فدایت شوم! چرا بر او تازیانه می‌زند؟» فرمود: «به سبب افترا و تهمتی که به ام‌ابراهیم زد.»[3]
هم‌چنین در روایت معتبر دیگری امام صادق(علیه‌السلام) نه زن را نام می‌برد که به هنگام ظهور حضرت حجت(علیه‌السلام) رجعت می‌کنند و در لشکر امام زمان(علیه‌السلام) به مداوای مجروحان جنگی و پرستاری بیماران خواهند پرداخت.
مفضل از امام صادق(علیه‌السلام) نقل می‌کند که فرمودند: «همراه قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سیزده زن خواهند بود». گفتم: «آن‌ها را برای چه کاری می‌خواهید؟» فرمود: «برای مداوای مجروحان و رسیدگی به مریض‌ها؛ همان‌گونه که وقتی همراه پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بودند چنین می‌کردند». عرض کردم: «نام آن‌ها را بفرمایید» فرمود: «قنواء دختر رشید هجری، ام ایمن، حبابه والبیّه، سمیه مادر عمار بن یاسر، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیّه، صبانه ماشطه و ام خالد جهنیّه.»[4]
البته برخی از این اسم‌ها در تاریخ شناخته شده نیست و اسمی از آنان برده نشده است، که در این‌جا به شرح حال مختصری از اینان اشاره می‌کنیم:
1.قنواء، دختر رشید هجری از بانوان یاور امام صادق(علیه‌السلام)و راوی حدیث از آن بزرگوار معرفی کرده‌اند.[5]
2.ام ایمن دختر «ثعلبه بن عمرو بن حصن بن مالک» و کنیز پیامبر اسلام بوه که آن حضرت به او مادر خطاب می‌کردند و می‌فرمود: «او باقی‌مانده خاندان من است.»[6]
3.حبابه والبیه، کسی بوده که از هشت امام حدیث نقل کرده است.[7] سن او در هنگام مرگ بیش از 240 سال بود که دوبار به جوانی بازگشت؛ یک بار به معجزه امام سجاد(علیه‌السلام) و بار دوم به معجزه امام هشتم.[8]
4.سمیه مادر عمار یاسر که از سابقین و اصحاب صدر اسلام بوده است که مورد اذیت و آزار و شکنجه‌های فراوان قرار گرفته بود.
5.زبیده همسر هارون الرشید و از شیعیان بود، او صد کنیز داشت که همگی حافظ قرآن بودند و هر کدام موظف بود که یک دهم قرآن را بخواند؛ به گونه‌ای که از منزل او، صدای قرائت قرآن همانند زمزمه زنبورهای عسل، بلند بود.[9]
6.صیانه که همسر «حزقیل» و آرایش‌گر دختر فرعون بوده است.[10]
7.نسیبه، دختر کعب با کنیه «ام عماره» هم معروف شده، در بیعت رضوان، در جنگ احد و در جنگ یمامه که بعد از وفات رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و آله) با مسیلمه کذاب واقع شد، حضور یافته است که بدن او دوازده زخم برداشت و حتی یک دست وی هم قطع شد.[11]
8.ام خالد عبدی، بانویی عارف و مجاهد بود که در راه عقیده و عبادت خویش، استواری و پای‌بندی قاطعی داشت و در بیان معارف دین و ابراز عشق و ارادت به خاندان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و آله) برابر مخالفان، هیچ کوتاهی و مسامحه‌ای روا نمی‌داشت.[12]
بنابراین در رجعت و حضور در لشکر امام زمان(علیه‌السلام) نیز فرقی میان زنان و مردان وجود ندارد و زنان مومن خالص نیز همانند مردان زنده خواهند شد و در سپاه و در دولت کریمه اهل بیت(علیهم‌السلام) حضور خواهند داشت. فقط کافی‌ست خود را از هر نوع آلودگی و سیاهی خالص کنیم و با امام زمان‌مان پیوند و عهد ببندیم و از خداوند متعال بخواهیم که اگر عمر ما کفاف دیدن حضرت را نداد، به هنگام ظهور، ما هم جزء کسانی باشیم که زنده می‌شوند و در رکاب حضرت و در دولت و حکومت عدل ایشان حضور یابیم.
______________________________________________
پی‌نوشت
[1]. بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1409ق ج 53، ص 17؛ مهدى موعود، على دوانى ، اسلامیه، تهران، چاپ بیست و هشتم، 1378ش ، ص 1166- 1167. متن عربی: «قَالَ الْمُفَضَّلُ یَا سَیِّدِی...ثُمَّ تَبْتَدِئُ فَاطِمَة(ع) وَ تَشْکُو مَا نَالَهَا مِنْ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ أَخْذِ فَدَکَ مِنْهَا وَ مَشْیِهَا إِلَیْهِ فِی مَجْمَعٍ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ خِطَابِهَا لَهُ فِی أَمْرِ فَدَکَ وَ مَا رَدَّ عَلَیْهَا مِنْ قَوْلِهِ إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَا تُورَثُ وَ احْتِجَاجِهَا بِقَوْلِ زَکَرِیَّا وَ یَحْیَى ع وَ قِصَّةِ دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ ع وَ قَوْلِ عُمَرَ هَاتِی صَحِیفَتَکِ الَّتِی ذَکَرْتِ أَنَّ أَبَاکِ کَتَبَهَا لَکِ وَ إِخْرَاجِهَا الصَّحِیفَةَ وَ أَخْذِهِ إِیَّاهَا مِنْهَا وَ نَشْرِهِ لَهَا عَلَى رُءُوسِ الْأَشْهَادِ مِنْ قُرَیْشٍ وَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ سَائِرِ الْعَرَبِ وَ تَفْلِهِ فِیهَا وَ تَمْزِیقِهِ إِیَّاهَا وَ بُکَائِهَا وَ رُجُوعِهَا إِلَى قَبْرِ أَبِیهَا رَسُولِ اللَّهِ ص بَاکِیَةً حَزِینَةً تَمْشِی عَلَى الرَّمْضَاءِ قَدْ أَقْلَقَتْهَا وَ اسْتِغَاثَتِهَا بِاللَّهِ وَ بِأَبِیهَا رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ تَمَثُّلِهَا بِقَوْلِ رُقَیْقَةَ بِنْتِ صَیْفِی ... .»
[2]. همان، ج ۵۳، ص 23.
[3]. مهدی موعود، اسلامیه- تهران، ج2، ص461. متن عربی: « عن عبدالرحیم القصیر قال: قال لی ابوجعفر علیه السلام: «أما لو قام قائمنا لقدرت الیه الحمیراء حتی یجلّدها الحد و حتی ینتقم لأبنة محمد، فاطمة3 منها»، قلت: «جعلت فداک و لم یجلدها؟» قال: «لفریتها علی أم ابراهیم».
[4]. دلائل الامامة،محمد بن جریر طبری،دارالذخایر- قم، ص260. متن عربی: « یَکُنّ مَعَ القائم ثلاث عشرةٍ امرأةٍ قلت: و ما یصنع بهنَّ؟ قال: یُداوینَ الجرحی، وَ یقمنَ عَلی المرضی، کما کانَ مع رسول اللهِ قلت: فسمّهنَّ لی. قال: القنوا بنت رشید، و أمّ أیمُن، و حبابة الوالبیّة، و سمّیةُ أمُ عمار بن یاسر، و زبیدة، و أمّ خالد الأحمسیّه، و أمّ سعید الحنفیّة، و صبانة الماشطة، و أمّ خالد الجهنیّة.»
[5]. رجال الطوسی، شیخ الطوسی، انتشارات حیدریه- نجف، 1381 ه ق ص 361.
[6]. زنان در حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، محمدجواد طبسی، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی – تهران، ص28.
[7]. تنقیح المقال، مامقامی، موسسه آل البیت لاحیاء التراث – قم، ج23، ص 75؛
[8]. همان، ج23، ص 75.
[9]. چشم اندازی به حکومت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، نجم الدین طبسی، بوستان کتاب- قم، ص77.
[10]. ریاحین الشریعة، ذبیح الله محلاتی، دارالکتب الاسلامیه، تهران،ج5، ص153؛ ، چشم اندازی از حکومت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص76.
[11]. بحارالانوار، ج20، ص 133.
[12]. معجم الرجال الحدیث، آیت الله الخویی، مرکز نشر آثار شیعه- قم ج14، ص 23، 108، 176.