- کسی که تقوا را رعایت نکند، نمی تواند گزینه مناسبی برای اداره مسائل کلان کشور باشد، چون کسی که حق الهی را به جا نیاورد معلوم نیست که بتواند حق مردم را به آنها برگرداند.
با پشت سر گذاشتن دور اول مناظرات نامزدهای ریاست جمهوری تنور انتخابات داغ تر شده است و تبلیغات شکل جدی تری به خود گرفته است و نامزدها علاوه بر استفاده از رسانه ملی با سفرهای استانی و رویارویی مستقیم با مردم در صدد تشریح برنامه های خود هستند. ولی گاها اتفاق می افتد که برای تقویت خود ترجیح دهند تا رقیب خود را تخریب کنند تا بلکه اینگونه قلوب مردم را به سمت خود جلب کنند، ولی این رفتار به دور از شئون اخلاقی و انسانی است.
امیر المومنین (علیه السلام) وقتی مالک اشتر را به فرمانداری مصر منصوب کردند اولین سفارش حضرت به ایشان رعایت تقوای الهی بود. در بخشی از این نامه آمده است: «دستور می دهد او را به تقوای الهی و تقديم اطاعت خداوند بر همه چيز و پيروی از آن فرائض و سنت ها که خداوند در کتاب خود به آنها دستور داده است، و هيچ کس نمی تواند (در اين زندگانی و در سرای اخروی) به سعادت نايل آيد مگر اين که از آن فرائض و سنت ها پيروی کند، و هيچ کس سقوط در شقاوت نکند مگر با انکار و ضايع کردن آنها... ، پس نيكوترين اندوخته تو بايد اعمال صالح و درست باشد، هواى نفس را در اختيار گير، و از آنچه حلال نيست خويشتن دارى كن، زيرا بخل ورزيدن به نفس خويش، آن است كه در آنچه دوست دارد، يا براى او ناخوشايند است، راه انصاف پيمايى.» [1]
تقوا در اصطلاح
در اصلاح تقوا را اینگونه بیان کرده اند: «نگهداری نفس از آنچه انسان را به گناه می كشاند به اینكه ممنوعات و محرّمات را ترك كند.» [2]
تقوا از واژه هایی است که در عرف مردم زیاد استعمال می شود علاوه بر اینکه در آیات و روایات هم فراوان به تقوا اشاره شده است. در قرآن کریم واژه تقوا 17 بار و مشتقات آن بیش از 200 بار آمده است و تقریباً به همان اندازه كه از ایمان و عمل نام برده شده و یا نماز و زكات آمده از تقوا اسم برده شده است.
تقوای فردی و اجتماعی
تقوا و نگهداری خود از گناه، گاهی در مسائل شخصی و مربوط به گناهان فردی است که قرآن به رعایت آن دستور می دهد: «قُوا اَنفُسَکُم وَ اَهلیکُم نارًا وَقودُهَا النّاسُ وَ الحِجارَة [تحریم/6] ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ هاست نگه دارید.»
اما مهم تر از تقوای فردی تقوای اجتماعی است، یعنی فرد در عرصه اجتماع و مسئولیتی که در جامعه بر عهده دارد تقوا را رعایت کند، چون اگر تقوای اجتماعی رعایت نشود آلودگی اش دامن اجتماع را می گیرد.
یکی از شعب تقوای اجتماعی، تقوای سیاسی است؛ یعنی انسان بخاطر تقوایی که دارد در مسائل سیاسی و برای منفعت حزب و گروه خود حق را زیر پا نمی گذارد و برای حفظ قدرت به هر وسیله ای متمسک نمی شود.
رهبر معظم انقلاب در تشریح تقوای سیاسی می فرمایند: «تقوای سیاسی؛ یعنی هر کس که در کار سیاست است، سعی کند با مسائل سیاسی صادقانه و دردمندانه و از روی دلسوزی برخورد کند. سیاست به معنای پشت هم اندازی و فریب و دروغ گفتن به افکار عمومی مردم، مطلوب اسلام نیست. سیاست یعنی اداره درستِ جامعه؛ این جزو دین است.
تقوای سیاسی، یعنی انسان در میدان سیاست، صادقانه عمل کند.» [3]
آثار تقوا
تقوا باعث روشن‌بینی و بصیرت است؛ یعنی انسان با تقوا راهی را که باید در زندگی در پیش بگیرد بهتر می‌شناسد، قرآن می فرماید: «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا [طلاق/2] و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مى كند.»
به تعبیر شهید مطهری: «به طور قطع در مورد سختی و تنگناهایی که اراده ی انسان در آنها نقش دارد (گرفتاری های اخلاقی و اجتماعی که منشاش خود انسان است) تقوای قرآنی نجات دهنده است.» [4] اگر مسئول دولتی تقوای سیاسی را رعایت کند علاوه بر کسب رضایت الهی، اعتماد مردم را نسبت به خود جلب می کند و با چنین داشتن چنین قوه ای در درون خود در حل مشکلات پیش روی نیز از توانمندهای بیشتری برخوردار است.
نتیجه:
یک مسئول در نظام اسلامی اگر نیت خدمت به مردم را داشته باشد، خود را ملزم به تقوای سیاسی می کند و اگر قدرت طلبی عامل رسیدن به مسئولیت باشد که برای چنین افرادی تقوا معنا ندارد و البته نتیجه بی تقوایی چنین شخصی به جامعه سرایت می کند. بنابراین سزاوار است یکی از ملاک های اساسی در انتخاب اصلح را تقوای سیاسی نامزدها دانسته و به این مهم توجه داشته باشیم.
__________________
پی نوشت:
[1]. نهج البلاغة، شريف الرضي، محمد بن حسين، تاريخ وفات مؤلف: 406 ق، مترجم: دشتى، محمد، محقق / مصحح: ندارد، موضوع: گوناگون، زبان: عربى- فارسى، تعداد جلد: 1، ناشر: مشهور، مكان چاپ: ايران؛ قم، نامه53.
[2]. مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفانی، ج1، ص345.
[3]. سایت رهبری.
[4]. ده گفتار، مرتضی مطهری، ص42. انتشارات صدرا، سال چاپ1380.
یکی از شعب تقوای اجتماعی، تقوای سیاسی است؛ یعنی انسان بخاطر تقوایی که دارد در مسائل سیاسی و برای منفعت حزب و گروه خود حق را زیر پا نمی گذارد و برای حفظ قدرت به هر وسیله ای متمسک نمی شود.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب: «سیاست اگر از اخلاق سرچشمه بگیرد، از معنویت سیراب بشود، برای مردمی که مواجه با آن سیاستند، وسیله ی کمال است، راه بهشت است؛ اما اگر سیاست از اخلاق جدا شد، از معنویت جدا شد، آن وقت سیاست ورزی می شود؛ یک وسیله ای برای کسب قدرت، به هر قیمت؛ برای کسب ثروت، برای پیش بردن کار خود در دنیا. این سیاست می شود آفت؛ برای خود سیاست ورز هم آفت است، برای مردمی هم که در عرصه ی زندگی آنها این سیاست ورزیده می شود هم آفت است.» (1388/06/20)
یک مسئول در نظام اسلامی اگر نیت خدمت به مردم را داشته باشد، خود را ملزم به تقوای سیاسی می کند و اگر قدرت طلبی عامل رسیدن به مسئولیت باشد که برای چنین افرادی تقوا معنا ندارد و البته نتیجه بی تقوایی چنین شخصی به جامعه سرایت می کند. بنابراین سزاوار است یکی از ملاک های اساسی در انتخاب اصلح را تقوای سیاسی نامزدها دانسته و به این مهم توجه داشته باشیم.