درهای خیر و نیکوکاری

روزی امام باقر(علیه‌السلام) از سلیمان بن خالد پرسیدند: آیا می‌خواهی درب‌های خیر را به تو معرفی کنم؟ وی عرض کرد: جانم فدای شما، بله، می‌خواهم. سپس امام فرمودند: «الصَّوْمُ‏ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ وَ الصَّدَقَةُ تَذْهَبُ بِالْخَطِيئَةِ وَ قِيَامُ الرَّجُلِ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ بِذِكْرِ اللَّه‏؛ روزه که سپر جهنم است و صدقه که گناهان را می‌برد و شب زنده داری فرد برای یاد خدا در دل شب.» سپس حضرت این آیه را تلاوت کردند: «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِع‏[سجده/۱۶] پهلوهايشان از خوابگاه‌ها جدا می‌شود.»(الکافی،ج۲،ص۲۴)
سه نکته از حدیث:
۱- در آن فراز که حضرت تلاوت کردند؛ خداوند، شرط ایمان را سجده و دوری از خود پرستی دانسته است. مطلبی که نشانه آن نماز و مناجات‌های شبانه است. به راستی کسی که عظمت آیات الهی را دیده و به خالق خلقت ایمان آورده، شب‌های خویش را بیهوده از دست نمی‌دهد.
۲- اسلام خوبی‌ها را تنها در اعمال عبادی فردی خلاصه نکرده و در کنا آنها، هم نوع دوستی را نیز قرار داده است. بله هر فردی در مقابل نیازمندان مسئولیت دارد و باید در رفع محرومت بکوشد.
۳- ماه مبارک رمضان ماهی است که به طور معمول انسان، این راه‌های سه‌گانه نیکوکاری را تجربه می‌کند. روزه می‌گیرد، به فقیران فطریه می‌دهد و البته به بهانه سحری خوردن از خواب دل کنده و چند رکعتی نماز می‌خواند. اما حدیث این درب‌های نیکوکاری را مخصوص ماه رمضان ندانسته، پس می‌توان آنها را در یازده ماه دیگر سال ادامه داد. مثلاً سه روز از هر ماهی را روزه گرفت. ساعتی از شب را به نماز شب ایستاد و نیازمندان را فراموش نکرد.

اهل خیر بودن، فصلی نیست.

* الكافي، محمد بن يعقوب کلینی، دار الكتب الإسلامية، تهران‏، ۱۴۰۷ ق‏، ج۲، ص۲۴.