این چهار كتاب جزء جوامع دست دوم شیعه است و مؤلفان این كتابها روایات آنها را از جوامع اولیه شیعه با اساتید صحیح و قطعی جمع كرده اند كه در قرن دوم و سوم هجری نوشته شده اند.
سؤال132
كتابهای مورد اعتماد نزد شیعه وسائل حرّ عاملی(متوفای 1104) و بحار مجلسی(متوفای1111) و مستدرك وسائل طبرسی(متوفای 1320) هستند، تمام این كتابها متأخر هستند. اگر این احادیث را از طریق سند جمع كره اند، پس تا آن زمان نوشته نشده بودند، پس عاقل چگونه به روایاتی اعتماد كند كه طی 11 تا 13 قرن نوشته شده بودند؟
پاسخ:
اوّلاً: كتابهای معتبر چهار كتاب نامبرده بدین شرح است:
1. كافی، تألیف كلینی (متوفای 329).
2. من لا یحضره الفقیه، تألیف صدوق (متوفای 381).
3. تهذیب الاخبار، تألیف شیخ طوسی (متوفای 460).
4. الاستبصار فی ما اختلف فیه الاخبار، تألیف شیخ طوسی (متوفای 460).
تازه این چهار كتاب جزء جوامع دست دوم شیعه است و مؤلفان این كتابها روایات آنها را از جوامع اولیه شیعه با اساتید صحیح و قطعی جمع كرده اند كه در قرن دوم و سوم هجری نوشته شده اند، مانند:
1. الجامع نوشتۀ احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطیظ0متوفای 221).
2. المحاسن، نوشتۀ احمد بن محمد بن خالد برقی(متوفای 272).
3. نوادر الحكمة ، نوشته محمد بن احمد بن عمران اشعرثی(متوفای 293).
از این گذشته، 400 رساله كه اصل نامیده می شده به وسیلۀ شاگردان امام باقر وامام صادق و امام كاظم نوشته شده كه از مدارك دست اول جوامع حدیثی در شیعه است.
بنابراین كتابهایی كه او نام برده است، هر چند جزء كتب معتبر هستند، ولی اساس آنها ار كتابهای پیشین تشكیل می دهد و كتابهای كه او نام برده است در مقابل این كتابها، مانند جامع الاصول ابن اثیر جزری یا كنزالعمال متقی هندی در برابر كتابها یی مانند صحاح شش گانه در جهان اهل سنّت است كه در حقیقت كتابهای متأخر نوعی دسته بندی و گردآوری جدید از كتابهای پیشین است.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی