حکم نام گذاری به عبد الحسین

پرسش:

انسان فقط بندۀ خداست پس چرا می گویید عبدالحسین؟

پاسخ:

عبودیت در معانی مختلفی به کار می رود:

1.عبودیت در مقابل الوهیت؛ عبودیت در این استعمال به معنی مملوک بودن است که شامل تمام بندگان خدا میشود. منشأ مملوک بودن انسان، خالق بودن خداوند متعال و مخلوق بودن انسان است.

در این استعمال، از آنجا که عبودیت، رمز مخلوق بودن است، فقط به اسم خداوند متعال اضافه میشود و میگویند: «عبدالله» زیرا:
«إن کلّ من فی السّموات و الأرض إلّا آتی الرّحمن عبداً».(1) «هیچ موجودی در آسمانها و زمین نیست جز آن که خدا را بنده و فرمان بردار است».

همچنین قرآن به نقل از حضرت مسیح میفرماید:

«إنّی عبدالله آتانی الکتاب و جعلنی نبیّاً».(2) « من بندۀ خدایم، او کتاب آسمانی به من داده و مرا پیامبر قرار داده است».

2.عبودیت قراردادی؛ که ناشی از غلبه و پیروزی انسانی بر انسان دیگر در میدان جنگ است.

دین اسلام، این نوع عبودیت را تحت شرایط خاصی که در فقه بیان شده، پذیرفته است. اختیار افرادی که در جنگ به دست مسلمانان اسیر میشوند، با حاکم شرع است و او میتواند یکی از راههای سه گانه را انتخاب کند: آزاد سازی اسیران بدون دریافت غرامت، آزاد کردن آنان در مقابل اخذ غرامت، وبه اسارت ماندن آنها.

در صورت سوم، فرد اسیر، «عبد» مسلمانان محسوب میشود و به همین دلیل در کتب فقهی بابی به نام «عبید و اماء» منعقد شده است.

به عنوان مثال، قرآن میفرماید:
«وانکحوا الأیامی منکم والصّالحین من عبادکم و أمائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم».(3)

«مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را، اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بینیاز میسازد. خداوند گشایش دهنده و آگاه است».

در این آیه، خداوند اسیران جنگی را بندگان و کنیزان مسلمانان میداند و میفرماید:‌«عبادکم و إمائکم». در اینجا «عبد» به نام غیر خداوند اضافه شده است.
عبودیت؛ به معنای اطاعت و فرمانبرداری و در کتابهای لغت این معنی وارد شده است.(4)

بنابراین معین الفاظی مانند عبدالرسول و عبدالحسین که مورد نظر است همین معنای سوم است. عبدالرسول و عبدالحسین یعنی؛ مطیع پیامبر و امام حسین. و بدون تردید چون اطاعت از پیامبر و اولی الامر واجب است، هر مسلمانی مطیع پیامبر و ائمۀ بعد از ایشان می‌باشد:

«اطیعوا الله و اطیعوا الرّسول و أولی الأمر منکم».(5)
«اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولی الامر[= اوصیای خدا] را».

بر اساس این آیه، قرآن پیامبر را «مطاع» و مسلمانان را «مطیع» معرفی کرده است و اگر کسی همین معنا را در نام فرزند خود بگنجاند، نه تنها قابل سرزنش نیست بلکه شایسته ستایش است. ما افتخار میکنیم که مطیع پیامبر و حضرت حسین باشیم، و به فرمان آنها گوش فرا دهیم.

البته واضح است که بین «عبدالرسول بودن» و «عبدالله بودن» منافاتی نیست و انسان در عین حالی که عبد خداوند است، مطیع پیامبر نیز هست.

زیرا دانستیم که عبودیت در مورد خداوند، عبودیت تکوینی و ناشی از خالقیّت حق است، اما عبودیت در مورد پیامبر ناشی از تشریع و دستور خداوند است که انسانها را به اطاعت از پیامبر میخواند و پیامبر را مطاع مینامیم. بین این دو استعمال، فاصلهای بسیار وجود دارد.

پی نوشت ها:
1. مریم/93.
2. مریم/30.
3. نور/32.
4. ر.ک:‌لسان العرب و القاموس المحیط، مادۀ عبد.
5. نساء/59.

برگرفته از مرکز ملی پاسخ گویی به سوالات دینی