اگر خلیفه سخن فاطمه(س) را از این جهت که زنی راستگو است، می پذیرفت و بدون درخواست شاهد، فدک را به وی رد می نمود، فردا از این موقعیت به سود شوهر خود علی(ع) استفاده می کرده و می گفت: خلافت مربوط به شوهرم علی(ع) است.
پرسش: دلیل اصرار ابوبکر (دستگاه خلافت ) بر گرفتن فدک از دختر پیامبر چه بود؟ مگر یک مزرعه برای آن ها چه اهمیتی داشت ؟
پیامبر اسلام(ص) از قرآن و عترت به عنوان دو امانت گرانسنگ یاد نموده و همگان را به حرمت نهادن به آن دو فرا خواند؛(1) ولی برخی از مسلمانان نه تنها به خاندان آن حضرت احترام نگذاشتند، بلکه بر آنان ستم بزرگ روا داشتند. کنار گذاشتن علی(ع) از صحنه سیاست و غصب مقام خلافت و غصب فدک، نمونه هایی از ظلم بودند که بر علی(ع) و فاطمه زهرا(س) روا داشتند.
یکی از اقدامات ابوبکر - بعد از رسیدن به خلافت - گرفتن فدک از حضرت زهرا(س) بود که ظلم بر ساحت مقدس حضرت زهرا(س) بود. ممکن است خلیفه از گرفتن فدک اهداف متعددی داشته است؛ ولی یکی از اهداف عمده ، هدف سیاسی و حکومتی بوده است ؛ زیرا ابوبکر میدانست اگر فدک در اختیار علی(ع) و فاطمه زهرا(س) قرار گیرد، آنان میتوانند با بهرهگیری از فدک به عنوان بنیه مهمّ اقتصادی، با خلیفه مبارزه نموده و خلافت را به علی(ع) برگردانند.
از سوی دیگر اگر حقانیت فاطمه زهرا(س) در خصوص مالکیت فدک اثبات شود، ادعای فاطمه(س) مبنی بر این که ولایت، حق امام علی(ع) است نیز اثبات میشود:
طبیعی است اثبات ولایت علی(ع) برای خلیفه پیامدهای منفی در پی داشت.
جهت توضیحات بیشتر قسمتی از کتاب فروغ ابدیت را میآوریم:
"ابن ابی الحدید میگوید: من به یکی از متکلمان امامیه، به نام "علی بن نقی" گفتم: دهکده فدک وسعت نداشت و سرزمین به این کوچکی که جز چند نخل در آن جا نبود، ارزش نداشت تا مخالفان فاطمه(س) در آن طمع ورزند!
در پاسخ گفت: اشتباه میکنی. شمار نخلهای آن جا از نخلهای کنونی کوفه کمتر نبود. ممنوع ساختن خاندان پیامبر(ص) از این سرزمین حاصلخیز، برای این بود که مبادا امیرالمؤمنین(ع) از درآمدِ آن جا برای مبارزه با دستگاه خلافت کمک بگیرد. از این رو، نه تنها فاطمه(س) را از فدک محروم ساختند، بلکه کلیه بنی هشم و فرزندان عبدالمطلب را از حقوق مشروع خود، یعنی خمس غنائمی که سپاهیان اسلام در زمان خلفا به دست میآوردند، بی نصیب نمودند.
بی تردید جمعیتی که باید دنبال زندگی بروند و با کمال نیازمندی به سر ببرند، هرگز اندیشه مبارزه با وضع موجود را در ذهن خود نمیپرورانند.
همین نویسنده از یکی از مدرسین بزرگ مدرسه غربی بغداد، "علی بن الفارقی" نقل میکند: به وی گفتم: آیا دختر پیامبر(ص) در ادعای خود راستگو بود؟ گفت: بلی، گفتم: آیا خلیفه میدانست او زنی راستگو است؟ گفت: بلی، گفتم چرا خلیفه حق مسلّم او را در اختیارش نگذاشت؟ استاد لبخندی زد و با کمال وقار گفت: اگر خلیفه سخن فاطمه(س) را از این جهت که زنی راستگو است، میپذیرفت و بدون درخواست شاهد، فدک را به وی رد مینمود، فردا از این موقعیت به سود شوهر خود علی(ع) استفاده میکرده و میگفت: خلافت مربوط به شوهرم علی(ع) است، و ابوبکر در این موقع ناچار بود خلافت را به علی(ع) تفویض کند، زیرا او را راستگو میداند. امّا خلیفه برای این که راه این تقاضاها و مناظرات بسته شود، او را از حق مسلّم خود ممنوع ساخت.(1)
بررسی پرونده "فدک" ثابت میکند بازداری دُخت پیامبر(ص) از حق مشروع خود، یک جریان سیاسی بود.(2)
ابابکر در مقام احتجاج با فاطمه(س) باحدیث "نحن معاشر الانبیاء لانورّث".(3) از فاطمه(س) شاهد خواست و شهادت علی(ع) را که ذی نفع است نپذیرفت،(4) حضرت زهرا(س) با خطبه آتشین در برابر انصار و مهاجران به اثبات حقانیت پرداخت و سخت حاضران را تحت تأثیر قرار داد.(5)
برخی عقیده دارند ابابکر فدک را به فاطمه(س) برگرداند،(6) ولی عمر مخالف نمود و گفت: فدک بیت المال است و نباید به فاطمه داده شود.(7)
پی نوشتها:
1 . جعفر سبحانی، فروغ ابدیت، ج 2، ص 276 - 277، با تلخیص.
2 . همان، ص 278، با تلخیص.
3 . دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 5، ص 231.
4 . فروغ ابدیت، ج 2، ص 275.
5 . حسین علی منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا، ص 27.
6 . دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 5، ص 231.
7 . فروغ ابدیت، ج 2، ص 275.
برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی