اساس سؤال بر این است که دفاع نکردن امام را یک اصل مسلم گرفته، در حالی که دلیلی بر این مطلب نیست. علی در حد وظیفه شرعی از حریم عصمت خود دفاع کرده است، ولی دفاع در آن روز به صورت جنگ و خونریزی مصلحت اسلام نبود
پاسخ:
اساس سؤال بر این است که دفاع نکردن امام را یک اصل مسلم گرفته، در حالی که دلیلی بر این مطلب نیست.
علی در حد وظیفه شرعی از حریم عصمت خود دفاع کرده است، ولی دفاع در آن روز به صورت جنگ و خونریزی مصلحت اسلام نبود و اگر شمشیر میکشید و بنی هاشم و گروهی از صحابه که پای بند به بیعت علی در غدیر خم بودند، یک طرف، و هواداران خلافت طرف دیگر، در این صورت مسلمانان به دو گروه تقسیم میشدند، و اصل سفره اسلام برچیده میشد اتفاقاً منافقان در لباس دلسوزی سراغ علی آمدند و به او گفتند«یا أبالحسنف أبسط یدک حتی أبایعک» «دست را دراز کن تا با تو بیعت کنیم» گویندۀ این سخن ابوسفیان دشمن دیرینۀ اسلام است.
امیرمؤمنان از موضع او آگاه بود که او در لباس دلسوزی به خاندان پیامبر میخواهد جنگ درونی و خانگی در مدینه پدید آورد، و لذا به او چنین فرمود:
«إنّک والله ما أردت بهذا إلّا الفتنه و إنّک والله طالما بغیت الإسلام لا حاجه لنا فی نصیحتک».(1)
« به خدا سوگند تو با این گفتار، انگیزۀ فتنه گری داری، تو پیوسته بدخواه اسلام و مسلمانان بودهای ما نیازی به خیرخواهی تو نداریم».
خاطر شریف سؤال کننده را (اگر سؤال کننده ای باشد) به این نکته جلب میکنم، شجاع آن نیست که در همه جا شمشیر بکشد و درو کند، شجاع انسانی است که به وظیفه خود عمل کند، چه بسا شجاعانی هستند که حاضر به شنیدن یک سخن حق نیستند و طبق مثل معروف که سعدی میگوید: «دو صد من سنگ بر می دارد و طاقت یک سخن نمیآرد».
روزی پیامبر گرامی گروهی را دید که بر گرد شخصی جمع شدهاند. پرسید: این کیست؟ گفتند: فردی دلاور است که سنگینترین وزنهها را برمیدارد. پیامبر در پاسخ فرمود: دلاور کسی است که بر خواستههای نفسانی خود چیره شود.(2)
تاریخ اسلام، گواهی میدهد که درخت اسلام، در دل گروهی، ریشه ندوانیده بود، بلکه نهالی بود که در دل آنها تازه پاگرفته بود و امکان داشت با نسیمی یا بادی از جای کنده شود. پیامبر گرامی به عایشه می-فرماید:
«لو لا انّ قومک حدیث عهدهم بجاهلیه لهدمت الکعبه لجعلت لها بابین».(3)
« اگر قریش تازه مسلمان نبودند، من وضع کعبه را دگرگون میکردم، به جای یک در، دو در برای آن قرار میدادم».
ما شجاع تر از پیامبر کسی را نمیشناسیم، ولی شرایط را برای همه کار، مساعد نمیبیند. آیا صحیح بود که از یک طرف نعره مانعان زکات برخیزد، و از طرف دیگر آتش جنگ داخلی در مدینه برافروخته شود؟
آنان که انتظار دارند قهرمانی مثل علی، شمشیری را که بر گردن کافران در بدر و احد و احزاب کشید، پس از رحلت پیامبر، همان شمشیر بر گردن مسلمانان فرود آورد، هرگز تاریخ اسلام را بررسی نکرده و از شرایط آن روز آگاه نیستند، آنان نه اسلام شناسند و نه علی شناس.
پی نوشتها:
1. تاریخ طبری، ج2، ص449، حوادث سال پانزدهم هجری.خلفا
2. بحارالانوار: 1/77، ص112.
3. مسند احمد:6/176.