چگونه در آیات فوق آفرینش زمین را در دو روز و کوه ها و برکات و غذاها در چهار روز و در دنباله این آیات، آفرینش آسمان ها را نیز در دو روز ذکر کرده که مجموعا هشت روز می شود؟ در حالى که در آیات فراوانى از قرآن مجید آفرینش آسمان ها و زمین مجموعا در شش روز، یا به تعبیر دیگر در شش دوران، بیان شده است.
پرسش : چرا در سوره اعراف ، آیه 54، زمان خلقت آسمان و زمین « 6 روز » ذکر شده ، اما در سوره فصّلت ، آیات9تا 12، « 8 روز» ؟
پاسخ : قبل از پرداختن به پاسخ نگاهی به آیات سوره فصلت می اندازیم .
سوره فصلت (41): آیات 9 تا 12
قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِکَ رَبُّ الْعالَمِینَ (9) وَ جَعَلَ فِیها رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَکَ فِیها وَ قَدَّرَ فِیها أَقْواتَها فِی أَرْبَعَةِ أَیَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِینَ (10) ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِیَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ (11) فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ أَوْحى فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیحَ وَ حِفْظاً ذلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ (12)
ترجمه:
9- بگو: آیا شما به آن کسى که زمین را در دو روز آفرید کافر هستید؟ و براى او همانندهایى قائل مى شوید؟ او پروردگار جهانیان است.
10- او در زمین کوه هایى قرار داد، و برکاتى در آن آفرید، و مواد غذایى مختلف آن را مقدر فرمود، اینها همه در چهار روز بود، درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان! 11- سپس اراده آفرینش آسمان فرمود در حالى که به صورت دود بود، به آن و به زمین دستور داد به وجود آئید و شکل گیرید، خواه از روى اطاعت و خواه اکراه! آنها گفتند: ما از روى طاعت مى آئیم! 12- در این هنگام آنها را به صورت هفت آسمان در دو روز آفرید، و آنچه را مى خواست در هر آسمانى مقدر فرمود، و آسمان پائین را با چراغ هاى (ستارگان) زینت بخشیدیم و (با شهاب ها) از استراق سمع شیاطین حفظ کردیم، این است تقدیر خداوند دانا.
تفسیر: دوران هاى آفرینش آسمانها و زمین
در اینجا سؤال مهمى مطرح است و آن اینکه:
چگونه در آیات فوق آفرینش زمین را در دو روز، و کوه ها و برکات و غذاها در چهار روز، و در دنباله این آیات، آفرینش آسمان ها را نیز در دو روز ذکر کرده که مجموعا هشت روز می شود؟ در حالى که در آیات فراوانى از قرآن مجید آفرینش آسمان ها و زمین مجموعا در شش روز، یا به تعبیر دیگر در شش دوران، بیان شده است مفسران در پاسخ این سؤال دو راه را انتخاب کردند:
راه اول که مشهور و معروف است اینکه: آنجا که مى گوید" اربعة ایام" (چهار روز) منظور تتمه چهار روز است، به این ترتیب در دو روز اول از این چهار روز زمین آفریده شد، و در دو روز بعد سایر خصوصیات زمین، به اضافه خلقت آسمان ها در دو روز مجموعا شش روز (شش دوران) مى شود.
نظیر این تعبیر در زبان عرب و تعبیرات فارسى نیز وجود دارد که فى المثل گفته مى شود: از اینجا تا مکه ده روز طول مى کشد، و تا مدینه پانزده روز، یعنى پنج روز فاصله مکه و مدینه است و ده روز فاصله اینجا تا مکه. البته اگر آیات متعدد آفرینش در شش روز نبود چنین تفسیرى پذیرفته نمى شد، ولى از آنجا که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر مى کنند، و قرینه یکدیگر مى شوند، تفسیر بالا بخوبى قابل قبول است.
شاید نیاز به تذکر نداشته باشد که" روز" در آیات فوق هرگز به معنى روز معمولى نیست، چرا که قبل از آفرینش زمین و آسمان اصلا روز به این معنى وجود نداشت، بلکه منظور از آن دوران هاى آفرینش است که گاه میلیون ها یا میلیاردها سال به طول انجامیده.(1)
پاسخی دیگر :
آفرینش غیر از تقدیرِ روزى است و لذا جمع کردن این دو با یکدیگر که هشت روز مى شود،درست نیست. بلکه این آیات فقط به چهار روز از مجموع شش روزِ آفرینش اشاره کرده و دو روز دیگر مربوط به آفرینش میان آسمان ها و زمین است و یا امور دیگر که این آیات از بیان آن ساکت است.(2)
پی نوشت ها :
1- تفسیر نمونه، ج20، ص: 221تا ص: 226
2- تفسیر نور (قرائتى)، ج10، ص: 316تاص: 317
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی