در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) در تفسیر این آیه آمده است: "دوستی ما و دوستی دشمن ما در یک قلب نمی گنجد چرا که خدا برای انسان دو قلب قرار نداده است که با یکی دوست بدارد و با دیگری دشمن.
پاسخ:
در آیه«ما جعل اللّه لرجل من قلبین فى جوفه» آمده که شخصی به نام ابومعمر حمید بن معمر بن حبیب فهری که دارای حافظه عجیبی بود و مردم او را عاقل ترین مردم می دانستند, ادعا می کرد که من دو قلب دارم وعقلم بیشتر از عقل محمّد است و قریش او را صاحب دو قلب می نامیدند. در جنگ بدر که مشرکان شکست خوردندو فراری شدند, ابوسفیان , ابومعمر را دید که فرار می کند, در حالی که یک کفش بر پا و یک کفشش را بر دستش کرده بود. ابوسفیان به او گفت : چرا این طور کرده ای ؟ او گفت : من متوجّه نشده ام و پندار کرده ام که هر دو کفشم را به پایم کرده ام . 1
در تفسیر قمی از امام باقر(ع)نقل می کند که حضرت علی (ع)فرمود: در یک قلب دو محبت متضاد جمع نمی شود.هم محبت ما اهل بیت و هم محبّت دشمنان ما جمع نمی شود.2
علامه طباطبایی فرمود: منظور این آیه امتناع جمع بین متنافیین در اعتقاد و قلب است ; یعنی یک انسان نمی تواند دو نوع اعتقاد مخالف و دو رأی متضاد را در وجود خودش داشته باشد. 3
آیه می گوید: انسان یک قلب بیشتر ندارد و در این قلب جز عشق یک معبود نمی گنجد، زیرا شخصیت انسان واحد است و دارای خط فکری واحد. از این رو ظاهر و باطن و فکر و عمل او باید یکی باشد و هر گونه نفاق و دوگانگی بر خلاف طبیعت او است.
در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) در تفسیر این آیه آمده است: "دوستی ما و دوستی دشمن ما در یک قلب نمی گنجد چرا که خدا برای انسان دو قلب قرار نداده است که با یکی دوست بدارد و با دیگری دشمن. دوستان، در دوستی با ما خالصند همان گونه که طلا در کوره خالص می شود. هر کس می خواهد این حقیقت را بداند قلب خود را آزمایش کند. اگر چیزی از محبت دشمنان ما در قلبش با محبت ما آمیخته است، از ما نیست...".4
پی نوشت ها:
1.تفسیر مجمع البیان , ج 8 ص 527 تفسیر صافی , ج 4 ص 162.
2.همان .
3.المیزان , ج 16 ص 274.
4. التفسیر الصافی،ج 4؛ الفیض الکاشانی، ص 162؛ تفسیر نورالثقلین، الشیخ الحویزی، ج 4، ص 235.
برگرفته از مرکز ملی پاسخ گویی به سوالات دینی