چرا مومن در دنیا باید گرفتاری بکشد؟

پرسش: چرا مؤمن بايد گرفتاري متحمل شود؟

پاسخ: درپاسخ به واقعياتي كه در زندگي وجود دارد بايد دقت كرد كه آثار ونتايج آن چيست، سپس آن عمل و نتايج آن را در دوكفه ترازو گذاشت و انتخاب كرد.
مي دانيد دنيا محل گذر است وآنچه در دنيا روي مي دهد نقش مقدمه براي زندگي اصلي انسان را دارد، هرگز كسي در دنيا به طور كامل عذاب نشده ويا پاداش نديده است. آنان موفق ترند كه در مجال كوتاه عبور از دنيا توشه بيشتري براي زندگي حقيقي وابدي بردارند. اما در اين ميدان نقش گرفتاري ها   (بلاهاوابتلائات) چيست؟ مومن در مسير خودسازي وتكامل با مشكل كمبود فرصت روبرو است، چون زمان چند ده ساله، امكان مهيا شدن براي حيات زيباي هميشگي آخرت را نمي دهد. لذا خداوند ابزار ميان بري براي سرعت بخشيدن به پيشرفت بنده اش فراهم نموده است. يكي از آنها همين گرفتاري ها وابتلائات است.
امام صادق عليه السلام در اين باره فرموده اند : «إنّ عظيم الأجر لمع عظيم البلاء و ما أحبّ اللّه قوما إلا ابتلاهم.» (بحار الأنوار ، ج‏64، ص: 207 )« همانا اجر و پاداش بزرگ با امتحان و آزمايش بزرگ همراه است، خداوند قومى را دوست ندارد مگر آنكه او را مورد آزمايش قرار مي دهد.»
و يا در روايت ديگري فرموده اند :« إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِبَاداً فِي الْأَرْضِ مِنْ خَالِصِ عِبَادِهِ مَا يُنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ- تُحْفَةً إِلَى الْأَرْضِ إِلَّا صَرَفَهَا عَنْهُمْ إِلَى غَيْرِهِمْ وَ لَا بَلِيَّةً إِلَّا صَرَفَهَا إِلَيْهِم‏ »( الكافي، ج‏2، ص: 253 ) « بدرستى كه براى خداوند در زمين، بندگان خالصى است كه از آسمان تحفه‏ اى نازل نمى ‏شود مگر آنكه آن را از ايشان منصرف سازد، و به غير ايشان متوجّه كند. و هيچ بلايى را نازل نمى‏ كند مگر آنكه به آنها متوجّه گرداند. (همان مصدر، همان باب، ح 5).»
پس بايد سوال شما را چنين تصحيح نمود كه چرا خداوند دوستان خود را دچار ابتلائات و امتحان ها مي نمايد ؟
پيش از بررسي اين موضوع لازم است اشاره اي به معناي «بلاء» كه در روايات و متون ديني ذكر شده داشته باشيم :
«بلاء» به معني اختبار و امتحان است، و در امور خوب و بد به كار برده مي شود. به طور كلي مي توان گفت بلاء آنيست كه حق جلّ جلاله به وسيله آن بندگان خود را امتحان مي نمايد ، چه از قبيل امراض و اسقام و فقر و ذلت و ادبار دنيا باشد، و يا در مقابل آنها، كثرت جاه و اقتدار و مال و منال و رياست و عزت و عظمت باشد .(چهل‏حديث ص : 236)
بررسي علت ابتلاء دوستان خدا
در متون ديني در خصوص علت اينكه چرا خداوند دوستان خود را دچار ابتلائات و آزمايش هاي گوناگون مي نمايد دلايل مختلفي مطرح گرديده است كه در اينجا به برخي از آنها اشاره مي نمائيم :
اول : دست يابي دوستان خدا به درجات و پاداش هاي عظيم الهي
همانگونه كه مي دانيم « نابرده رنج گنج ميسر نمي شود » ؛ دوستان خدا نيز زماني مي توانند به پاداش هاي عظيم الهي دست يابند كه در امتحانات الهي موفق گردند و هرچه اين امتحان ها بيشتر باشد مراتب دوستان خدا بالاتر رفته و پاداش بيشتري دريافت مي نمايند از همين رو در روايات آمده كه براي مومنين درجاتى است كه به آنها نايل نشوند مگر با بليات و امراض و آلام به همين دليل نيز خداوند دوستان خود را به امتحانات بيشتري دچار مي نمايد تا آنها به درجات عاليه نائل گرديده و اجر بيشتري دريافت نمايند از همين رو امام صادق عليه السلام فرموده اند : «إنّ عظيم الأجر لمع عظيم البلاء و ما أحبّ اللّه قوما إلا ابتلاهم.»( بحار الأنوار ، ج‏64، ص: 207 )« همانا اجر و پاداش بزرگ با امتحان و آزمايش بزرگ همراه است، خداوند قومى را دوست ندارد مگر آنكه او را مورد آزمايش قرار مي دهد»
حضرت صادق، عليه السلام، مي فرمايد :قال‏إنّه ليكون للعبد منزلة عند اللّه، فما ينالها إلا بإحدى الخصلتين: إمّا بذهاب ماله، أو ببليّة في جسده.»( بحار الأنوار ، ج‏64، ص: 216) « همانا چنين است: هر آينه مى‏باشد از براى بنده درجه‏اى پيش خدا، پس نمى‏رسد به آن مگر به دو خصلت: يا به رفتن مالش، يا به بليه در جسم او.»
و به همين دليل است كه در روايات ما از امام صادق عليه السلام نقل گرديده : «إنّ أشدّ النّاس بلاء الأنبياء، ثمّ الّذين يلونهم، ثمّ الأمثل فالأمثل.»( بحار الأنوار ، ج‏64، ص: 200 )« شديدترين مردم از جهت امتحان و آزمايش، انبياء هستند، سپس كسانى كه به انبياء نزديك مى‏ باشند، و بعد از ايشان هر كه در رتبه بالاتر است.
دوم : كاستن محبت دنيا در دل دوستان خدا
همانگونه كه پيامبر خدا فرموده اند :«حُبُّ الدُّنْيَا رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةٍ وَ مِفْتَاحُ كُلِّ سَيِّئَةٍ وَ سَبَبُ إِحْبَاطِ كُلِّ حَسَنَة » ( إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 21) « محبت دنيا سررشته تمام گناهان است و كليد تمام بدي هاست و سبب تباه شدن هر خوبى باشد» چرا كه اگر ناز و نعمت ، غنى و ثروت و صحت و سلامت و امنيت و رفاهيّت، در انسان جمع شد، كم دلى است كه به دنيا محبت و علاقه پيدا نكند و بتواند خود را از فسادها و امراض نفسانيه حفظ كند. خداوند - تبارك و تعالى - به واسطه محبت و عنايتى كه به اولياء و مؤمنين دارد آنها را مبتلا فرمايد تا محبت و وابستگي آنها را به دنيا كاهش داده و آنها را از گرفتار شدن به خطاها و مفاسد در امان بدارد . (شرح‏ حديث‏ جنودعقل‏ وجهل ص : 174)
حضرت باقر عليه السلام، فرمايد: «همانا خداى تعالى هر آينه تفقد كند مؤمن را به بلا چنانچه تفقد كند مردى عيال خود را به هديه از سفر. و هر آينه پرهيز دهد او را از دنيا، چنانچه پرهيز دهد طبيب مريض را». (اصول كافى ج 2، ص 259، «كتاب ايمان و كفر»، «باب شدت ابتلا المؤمن»، حديث 28)
سوم : دنيا دار ثواب و عقاب حق تعالى نيست‏
يكي ديگر از علت هايي كه در روايات به آن اشاره گرديده آن است كه :« و ذلك أنّ اللّه لم يجعل الدّنيا ثوابا لمؤمن و لا عقوبة لكافر.» (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏64، ص: 222 )« از همين رو جهت اينكه مؤمن در اين عالم مبتلا به بليّات شود آن است كه خداى تعالى اين دنيا را موجب ثواب و خوشي براى مؤمن و سزا و عذاب براى كافر قرار نداده است .»
عالم دنيا به جهت نقص و ظرفيت هاي پاييني كه دارد نه محلي است كه ثواب حق تعالي به طور كامل شامل افراد شود و نه محل عذاب و عقاب الهي است لذا خداوند متعال اين دنيا را بهشت كافران قرار داده است در روايتي آمده : «كافر نزد خدا خوار و پست است بدان حد كه اگر دنيا را با هر چه در آن است از خداوند بخواهد به او مى‏ دهد».( اصول كافى، ج 2، ص، «كتاب ايمان و كفر»، «باب شدة ابتلا المؤمن»، حديث 28.)
چهارم : آمرزش گناهان گذشته
حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها در پاسخ به نگراني فردي كه ترس از دوزخ داشت، فرمودند: محبان ما وارد جهنم نمي شوند، آلودگي آنها بواسطه مريضي، ابتلائات، سختي جان دادن، فشارقبر يابرزخ، قبل از حسابرسي پاك مي شود.
حال مي توانيد مقايسه كنيد ثمره كداميك بيشتر است، آسايش دنيا يا پاداش عظيم الهي؟
برگرفته از سایت پرسمان