کسی که متهم است استحقاق محاکمه دارد تا از خودش دفاع کند، و الا کسی که مجرم است، محاکمه لازم ندارد. با این وجود، نظام اسلامی سران فتنه را فقط حصر کرده است.
آیا حصرِ قبل از محاکمه سران فتنه غیر قانونی است؟ بر فرض اینکه حصر مجازات باشد، برای قانونی بودن آن باید به بند هشتم اصل ۱۱۰ قانون اساسی استناد کرد؛ زیرا در این بند آمده است: حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست، وظیفه رهبر میباشد.
برخی جاهلانه یا عامدانه مبنای حصر را به ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی نسبت میدهند. به موجب این ماده حاکم شرع میتواند، برای تنبیه مجرمین مجازاتهایی از قبیل محرومیتهای اجتماعی مانند «اقامت اجباری در محلی خاص» و «منع از اقامت در محل یا محلهای معین» تعیین نماید که به این مجازاتها اصطلاحاً مجازات تکمیلی گفته میشود. کسانی که به این بند استناد نمودهاند خواسته یا ناخواسته از محاکمه سران فتنه دفاع میکنند.
در جواب کسانی که برای حصر به ماده ۲۳ و موادی از این دست، استناد میکنند باید بگوییم جرم سران فتنه «جرم مشهود» است لذا محاکمه لازم ندارد. به این گفتار امام خمینی (رحمهالله) توجه کنید: «جرم سران جنایتکار رژیم پهلوی، مشهود است؛ فلذا باید قبل از محاکمه اعدام شوند، زیرا اعتقاد ما این است که مجرم، محاکمه ندارد. اصلاً معنا ندارد محاکمه مجرم؛ محاکمه مجرم یک امری است که مخالف با حقوق بشر است.»[صحیفه امام، ج۶، ص۴۵۹]
پینوشت:
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سازمان چاپ و انتشارات، چاپ پنجم، سال انتشار ۱۳۷۹، صفحه ۱۷.
قانون مجازات اسلامی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ چهارم، سال انتشار ۱۳۹۲، صفحه ۲۷۹.
صحیفه امام، انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم، سال انتشار ۱۳۸۹، جلد ۶، صفحه ۴۵۹.