میزان مناسب خوابیدن چند ساعت است؟

پرسش: لطفا راهنمايي كنيد كه ميزان مناسب و حداقل و حداكثر ساعات خواب چقدر است ؟ بعضي مثلا هفت ساعت خواب را براي سلامتي لازم مي دانند، در حاليكه در سيره علما مي بينيم با كم خوابيدن ، عبادت و مطالعه زياد، عمرها ي طولاني و بدن هاي سالم هم داشته اند.اگر مي شود سيره بعضي از علما و بزرگان را ذكر نماييد كه مثلا ساعت خواب و بيداري انها چه بوده است ؟

پاسخ: پرسشگر گرامي؛ از اينكه با ما در ارتباط هستيد خرسنديم و اميدواريم اين ارتباط ادامه داشته باشد.
تعيين دقيق ميزان خواب، براى هر فردى، به عوامل گوناگونى بستگى دارد؛ اين عوامل عبارت است از:
1. ميزان فعاليتى كه روزانه فرد انجام مى ‏دهد؛
2. نوع فعاليتى كه انجام مى ‏دهد؛
3. شرايط سنى؛
4. شرايط اقليمى؛
5. وضعيت سلامت روحى و جسمى و ...
6. نوع تغذيه فرد
علاوه بر اينكه تفاوت‏ هاى فردى نيز در ميزان خواب مورد نياز، مؤثر است. با توجه به آنچه گفته شد، اگر بخواهيم ميزان خواب مورد نياز يك جوان را روى يك پيوستار (خط) نشان دهيم، بايد گفت: اين ميزان بين 6 تا 8 ساعت در نوسان است؛ يعنى، حداقل خواب مورد نياز يك جوان نبايد كمتر از شش ساعت و حداكثر آن بيشتر از هشت ساعت نبايد باشد. شايد بتوان گفت: حتى ميزان خواب هر فردى نيز ممكن است داراى نوسان باشد؛ مثلاً در برخى از شب‏ها به دليل فعاليت‏ هاى روزانه، ممكن است‏، جوان به شش ساعت خواب نياز داشته باشد و در برخى از شب‏ها به هفت ساعت. البته اين نوسان، نبايد خيلى زياد باشد؛ زيرا نوسان زياد، موجب اختلال در چرخه خواب مى ‏شود و پيامدهاى منفى دارد.
گفتنى است، از آنجا كه خواب صرفاً استراحت نيست؛ بلكه ترميم انرژى‏ هاى از دست رفته نيز مى ‏باشد و در واقع بافت‏ هاى بدن - به ويژه بافت‏ هاى عصبى - بايد در خلال خواب ترميم شود و دوباره آماده فعاليت گردد، بهترين زمان براى خواب شب‏ها است و روان‏پزشكان و روان‏شناسان، تأكيد مى‏ كنند كه حداقل 85% خواب، بايد در شب و فقط 15% آن در روز باشد؛ زيرا شب‏ها هم آلودگى صوتى به حداقل مى ‏رسد و هم نور طبيعى بسيار كم است و آرامشى كه در شب فراهم مى ‏شود، در روز امكان‏ پذير نيست.
قرآن نيز به اين حقيقت اشاره كرده، مى ‏فرمايد : وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً. و جَعَلْنَا اللَيْلَ لِباساً (سوره مبارکه نبأ، آيه 9 و 10) «خواب را براى شما مايه آرامش قرار داديم و شب را پوششى براى شما قرار داديم». به نظر مى‏ رسد قرار گرفتن اين دو آيه كنار هم، بيان‏گر اين حقيقت باشد كه بهترين زمان براى خواب و استراحت شب است.
شواهد علمى و تجربى نيز نشان مى ‏دهد افرادى كه شب‏ها به اندازه كافى به خواب مى ‏روند، از سلامتى بهترى برخوردارند و افرادى كه بيشتر روزها مى‏ خوابند، آسيب‏ پذيرترند.

در ادامه توجه شما را به نكاتي جلب مي كنيم كه درباره سوالتان مي تواند كمك كننده باشد :
1. ميزان خواب با ميزان فعاليت روزانه در ارتباط است و در صورتي كه ميزان فعاليت شما كاهش پيدا كند، نياز به خواب شما نيز كاهش پيدا خواهد كرد و همچنين بالعكس.
2. مزاج هاي افراد، متفاوت است و همانطور كه خصوصيات شخصيتي و رفتار و كردار افراد مختلف است ، خصوصيات بدني و نياز به خواب آنها نيز متفاوت خواهد بود و ممكن است فردي حتي در دوره كهولت سن، نياز به خواب زياد داشته باشد.
3. با بالا رفتن سن نياز به خواب نيز كاهش پيدا مي كند و افرادي كه سن بالايي دارند معمولا بخش زيادي از شب را بيدار بوده و در رخت خواب هشيارند و همچنين بيشتر انواع بي خوابي ها در دوران كهولت سن شايع مي باشند. بنابراين فردي كه فعاليت علمي داشته باشد مي تواند از اين بي خوابي ها استفاده مثبت نموده و به مطالعه و افزايش آگاهي ها بپردازد و ممكن است موارد علما نيز از اينگونه موارد باشد.
4. قابل ذكر است كه در مراجعاتي كه برخي افراد جوان به علماء اخلاق و اهل عرفان داشته اند و درباره خواب مناسب براي خودشان سوال نموده اند، ديده مي شود كه توصيه به خواب متعادل نموده اند.
5. البته برخي از افراد بيشتر از آنچه واقعا بدنشان به خواب نياز دارد، مي خوابند و خودشان نيز از اين مسئله آگاه نيستند. بنابراين مي توان تا حدودي، ميزان خواب را با تمريناتي كم كرد و به نياز واقعي بدن پي برد. ممكن است شما بيشتر از آنچه واقعا نياز داريد بخوابيد؛ براي كم كردن ميزان خواب و پيدا كردن ميزان واقعي نياز به خواب تان بايد به تدريج و كم كم ميزان خوابتان را كاهش دهيد؛ مثلا هفته اي نيم ساعت، و تا جايي پيش برويد كه ببينيد ديگر امكان كم كردن خواب نيست و كم كردن خواب، باعث احساس خواب آلودگي و كم شدن تمركز و كاهش بازدهي شما مي گردد. البته در اين تمرين شما حداقل بايد سه روز ميزان خواب جديدتان را حفظ كنيد، تا بدن شما به شرايط جديد عادت كند. و بعد از سه روز ببينيد آيا تمركز كافي با ميزان خواب جديد داريد يا خير؟
6. نكته ديگر اين است كه حتي با وجود حداكثر خواب يعني 8 ساعت خواب در روز، مي توان با برنامه ريزي درست و استفاده از فرصت ها، به بهترين نحو عمل كرد و به همه فعاليت هاي علمي، شغلي، عبادي و اجتماعي و خانوادگي رسيدگي كرد.
7. بنابراين با توجه به توضيحات داده شده، و اينكه افرادي كه در طول تاريخ خواب كمي داشته اند و كارهاي علمي خاصي انجام داده اند، افرادي استثناء بوده اند و نمي توان آنها را با ديگران مقايسه كرد، خصوصا با يك فرد جوان. بنابراين ذكر كردن اين افراد كه خواب كمي داشته اند براي شما فايده عملي نداشته و با اجازه شما، ما نيز از آن صرف نظر مي كنيم.
موفق باشید. بی صبرانه منتظر مكاتبات بعدي شما هستيم.
برگرفته از سایت پرسمان