((رسول)) به معناى ((پيام آور)) و ((نبى)) به معناى به معناى ((داراى مقام والا و برجسته)) است. نبى يعنى كسى كه از طرف خداى متعال به او وحى شده باشد خواه مامور به ابلاغ به ديگران هم باشد و خواه نباشد, ولى رسول يعنى كسى كه ماموريت ابلاغ وحى را هم داشته باشد.
پرسش: .فرق بین نبی و رسول در چیست؟
پاسخ: واژه ((رسول)) به معناى ((پيام آور)) و واژه ((نبى)) ـ اگر از ماده ((نبا)) باشد ـ به معناى ((صاحب خبر مهم)) ـ و اگر از ماده ((نبو)) باشد ـ به معناى ((داراى مقام والا و برجسته)) است.
بعضى گمان كرده اند كه مفهوم نبى, اعم از مفهوم رسول است :
نبى يعنى كسى كه از طرف خداى متعال به او وحى شده باشد ،خواه مامور به ابلاغ به ديگران هم باشد و خواه نباشد, ولى رسول يعنى كسى كه ماموريت ابلاغ وحى را هم داشته باشد.
اما اين ادعا, صحيح نيست, زيرا در بعضى از آيات قرآن كريم, صفت ((نبى)) بعد از صفت ((رسول)) آمده است (1) در صورتى كه طبق بيان مزبور, بايد صفتى كه مفهوماً عام باشد، (نبى) قبل از صفت خاص (رسول) ذكر شود.
دیگر اینکه بر اساس آیه 52 سوره حج از فعل ارسال یعنی فرستادن برای رسول و نبی استفاده شده است. افزون بر اين, دليلى بر اختصاص ماموريت ابلاغ وحى, به رسولان نداريم.
در هر حال از ظاهر برخي آيات قرآن برمي‌آيد كه اختلافي ميان مصاديق اين دو مفهوم وجود دارد. مثلا فرمود:
« و ما ارسلنا من قبلك من رسول و لانبي الا ... ؛ (2) پيش از تو هيچ رسول و پيامبري را نفرستاديم جز اينكه ... ». از اين آيه به دست مي‌آيد نسبت بين نبي و رسول تساوي نيست چون اگر رسول و نبي بر مصاديق واحدي دلالت كنند، تكرار موجود در آيه بي‌فايده خواهد بود. از اين رو از برخي روايات معلوم مي‌شود كه نبي به لحاظ مصداق اعم از رسول است.
هر رسولي نبي است، ولي عكس آن صادق نيست، همچنين خصوصياتي در برخي روايات براي آن دو ذكر شده كه در ديگري نيست . امام باقر (ع) فرمود:
« النبي الذي يري في منامه و يسمع الصوت و لايعاني الملك و الرسول الذي يسمع الصوت و يري في المنام و يعاني الملك ؛ نبي كسي است كه فرشته وحي را در خواب مي‌بيند و صداي وحي را مي‌شنود ،ولي فرشته وحي را مشاهده نمي‌كند. رسول كسي است كه صداي وحي را مي‌شنود و در خواب مي‌بيند و فرشته وحي را مشاهده مي‌كند».
بنابراین مقتضاى مقام نبوت اين است كه فرشته وحى را در حال خواب ببيند و در حال بيدارى, فقط صداى او را بشنود، در حالى كه صاحب مقام رسالت, فرشته وحى را در حال بيدارى هم مى بيند(3).
اما اين فرق را هم به حساب مفهوم لفظ نمى توان گذاشت. مى توان پذيرفت كه ((نبى)) ازنظر مصداق (و نه از نظر مفهوم)اعم از رسول است. يعنى همه پيامبران, داراى مقام نبوت بوده اند، ولى مقام رسالت, اختصاص به گروهى از ايشان داشته است . به حسب روايتى كه قبلاً اشاره شد، تعداد رسولان, سيصد و سيزده نفر مى باشد. طبعاً مقام ايشان بالاتر از مقام ساير انبيا خواهد بود, چنان كه خود رسولان هم از نظر مقام و فضيلت يكسان نبوده اند(4) . بعضى از ايشان به مقام ((امامت))(5) نيز مفتخر گرديده اند(6).
پی نوشت ها:
1- مريم (19) آيه 51, و 54.
2-حج (22) آیه52.
3- كافي ،ج1 ،ص 176 نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران 1388ق.
4- بقره (2)آيه 253, و اسرا (17)آيه 55.
5- بقره ـ آيه 124, انبيا (21) آيه 73, و سجده (32) آيه 24.
6-آموزش عقائد، محمد تقی مصباح یزدی،ج2.
مرکزملی پاسخگویی به سئوالات دینی