آنچه از آيات و روايات بر مي آيد، انسان در هر جهاني كه باشد داراي قوه درك و فهم است و اين گونه نيست كه در موقعيتي همه حواس و نيروهايي كه موجب درك انسان از محيط اطراف او مي شود، از كار بيفتد.
پرسش: ایاانسان ممکن است هیچ چیز نفهمد؟ایاممکن است انسان به هردلیلی ویادرهرجهانی هیچ چیز نفهمد و درک نکند؟ایااین نوعی فنابه حساب نمی اید؟میشود راجع به درک نوزادویاافرادی که بیماری نظیر الزایمر دارند توضیح دهید؟ایاجنین واقعادارای درک است؟
پاسخ: آنچه از آيات و روايات بر مي آيد، انسان در هر جهاني كه باشد داراي قوه درك و فهم است و اين گونه نيست كه در موقعيتي همه حواس و نيروهايي كه موجب درك انسان از محيط اطراف او مي شود، از كار بيفتد. سعي مي كنيم كه پله پله به جلو برويم. در ابتدا انسان به صورت جنين است. از زماني كه جنين در بدن مادر روح در او دميده مي شود و اندامهاي او به اندازه اي تشكيل شده است كه بتوان عنوان انسان را بر او گذاشت، داراي درك و فهم است و از محيط اطرف خود تاثير مي پذيرد و چيزهايي مي آموزد.(1)همه ما نوزادانی را نيز ديده ايم كه از اولين لحظه تولد درك و فهمي دارند و هر روز از جهاني كه به تازگي پا به درون آن گذاشته اند مسايلي را ياد مي گيرند. اما در مورد فردي كه به كما رفته، اگر چه درك او از محيط اطراف تا اندازه زيادي كاهش مي يابد. اما هنوز به بعضي از محرك ها پاسخ مي دهد و زندگي نباتي او ادامه دارد.(2) علاوه بر اينكه اگر روح او در اين حالت تا اندازه اي آزادي داشته باشد، از بسياري از مسايل و اموري را كه براي ما قابل فهم و درك نيست، مي توانند آگاه شوند.با اين حساب به طور كلي فهم انساني كه به كما رفته اگر از ما كمتر نباشد، بيشتر نيست. در مورد آلزايمر هم بايد گفت اين بيماري با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظهٔ موقت در دوران پیری آغاز شده و به‌تدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه‌گیری و سرانجام مرگ در اثر ناراحتی‌های تنفسی به پایان می‌رسد.(3) لذا فرد در اين حالت تنها اطلاعات گذشته خود را به ياد نمي آورد. اما درك او از اطراف همچنان به حال خود باقي است.حال به سراغ دنياي پس از مرگ مي رويم. در اين دنيا روح انسان داراي بهترين و كامل ترين درك است. توجه داشته باشيد كه مهمترين دليل درك محدود ما از دنيا، همين بدن مادي است. لذا زماني كه از اين بدن فارغ مي شويم به مسايل زيادي واقف مي شويم و دريچه اي جديد به روي ما باز مي شود. در جريان جنگ بدر گودالى چاه مانند بود، حضرت رسول (ص) فرمود آنجا را عميق كردند سپس دستور داد كشتگان مشركين را در آن ريختند، آنگاه در كنار گودال ايستاد و آنها را با نامهاى خود صدا كرد و فرمود: آيا وعده پروردگار را از شكست و عذاب، حق و صواب يافتيد، من كه وعده پروردگارم را حق يافتم، براى پيامرتان بد قومى بوديد، شما مرا تكذيب كرديد ديگران تصديق نمودند، شما مرا از مكه بيرون كرديد ديگران مكانم دادند، شما به جنگ با من برخاستيد، ديگران ياريم كردند.عمربن الخطاب گفت: يا رسول الله چه خطاب مى كنى به بدنهايى كه مرده اند؟ فرمود: ساكت باش پسر خطاب به خدا قسم تو از اينها شنواتر نيستى؟ ملائكه فقط منتظر آن هستند كه من روى برگردانم و آنها را زير عمودهاى آتشين بگيرند.(4) همين قضيه در مورد جنگ جمل و برخورد حضرت علي (ع) با اصحاب جمل هم روايت شده است.(5)در جهان آخرت هم به اذعان اكثر علماي اسلامي معاد هم به صورت جسماني است و هم به صورت روحاني. لذا فرد در آن دنيا بالاترين درك را دارد. چرا كه هم از جهت جسمي در بالاترين نقطه از درك است و هم از لحاظ روحاني تمام عذابها و نعمات خدا را در بهترين حالت درك مي نمايد.
پي نوشت ها:
1. مورفي يال، آني، يادگيري از دوران جنيني آغاز مي شود، روزنامه جام جم، 29 دي 1390.
2. نيكنام، بهروز، كما چيست، منبع سايت تبيان http://www.tebyan.net
3. منبع: مقاله آلزايمر چيست؟ سايت تبيان زنجان http://tebyan-zn.ir
4. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، موسسه الوفاء، بيروت، 1404ق، ج 6، ص254.
5. همان، ج32، ص207.
مرکزملی پاسخگویی به سئوالات دینی