پیام های فرا زمانی آیات قرآن

اخلاق معاشرت در اجتماع انسانها، اهمیت ویژه ای دارد. این موضوع در آیات قرآن نیز مورد توجه قرار گرفته است: «اى اهل ايمان، هر گاه شما را گفتند كه در مجالس خود جا را(بر يكديگر) باز کنید، جا باز كنيد(و براى نشستن مكان بالاتر و نزديك‏تر به پيغمبر تنازع مكنيد) تا خدا بر توسعه(منزلت) شما بيفزايد و هر گاه گفتند كه از جا برخیزید، برخیزید.»[مجادله/11] اما برخی قرآن ستیزان می‌گویند که پیام این آیه برای این زمان، قابل استفاده نیست و مربوط به همان زمان صدر اسلام است. 

 گر چه شان نزول این آیه مربوط به زمان پیامبر است[1] اما پیام آیه برای همه زمان ها مفید و سازنده است. احترام به دیگران و داشتن اخلاق خوب در نشست و برخاست ها، همواره برای انسان ها ازجایگاه ویژه ای برخوردار است. این موضوع، نتایج درخشانی برای اجتماع بشری دارد. چنانکه در فراز پایانی آیه، نیز به همین مطلب اشاره شده است: «... تا خداوند به كسانى را كه ايمان آورده‏ اند و كسانى را كه علم به آنان داده شده، درجات عظيمى ب‏بخشد.» [مجادله/11] تفسیر المیزان در باره این فراز از آیه می‌نویسد: «وقتی که به شما گفته می شود از جای خود برخیزید تا دیگری که افضل و اعلم از شماست بنشیند، برخیزید و آن شخص عالم را تواضع و احترام کنید.»[2] شکی نیست که بجا آوردن این احترامات، علاوه بر ارزش دنیوی برای فرد، ثواب آخرت را نیز به دنبال دارد. نکته ای که در برخی از ترجمه ها به آن اشاره شده است. «يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُم‏[مجادله/11] تا خدا براى شما [در بهشت‏] جا باز كند.»[3] بنابراین گر چه شان نزول آیه 11مجادله، مربوط به زمان پیامبر است، اما پیام اخلاقی آن، برای همه زمان ها کاربرد دارد.

پی نوشت
[1]. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ناشر: دارالکتب اسلامیه، سال چاپ: 1374ش، ج23، ص438.
[2]. ترجمه تفسير الميزان‏، طباطبايى، سيد محمد حسين، سيد محمد باقر موسوى همدانى، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ ى مدرسين حوزه علميه قم‏، سال چاپ: 1374 ش‏، ج19، ص326.
[3]. ترجمه انصاریان، ص543.